Audio

Dyskusja po projekcji filmu "Symfonia Fabryki Ursus", z twórcami filmu - Jaśminą Wójcik i Igorem Stokfiszewskim - rozmawiał Tomasz Załuski. Spotkanie zainaugurowało cykl interdyscyplinarnych spotkań "Post-Industralia - transformacje".

Fabryka Ursus była jednym z największych zakładów produkcji ciągników w Europie. Przez niemal cały XX wiek stanowiła chlubę polskiego przemysłu. Upadek komunizmu stał się początkiem jej końca. Dziś ursuskie hale świecą pustkami lub popadają w ruinę. Dziesiątki tysięcy biografii pracujących tu ludzi wyrzucono na śmietnik historii. „Symfonia Fabryki Ursus” jest dokumentem kreacyjnym wprowadzającym do filmu metody sztuki partycypacyjnej i sztuki ze społecznością. To również film łączący sztukę wideo z choreografią i muzyką eksperymentalną. Przede wszystkim jednak jest to głos za upamiętnieniem fabryki Ursus, kultury przemysłowej i robotniczej, walczący o godność ludzi pracy i politykę historyczną uwzględniającą ich biografie. To filmowe podsumowanie pięcioletniej współpracy artystyczno-badawcze ze społecznością byłych pracowników fabryki Ursus. Dokument ma szczególną wartość społeczną - dostarczy zbiorowej narracji lokalnej wspólnocie, osieroconej narracyjnie i symbolicznie po zamknięciu fabryki. Wykorzystano w nim nie tylko wywiady, ale i pamięci ciała - zaproszeni do udziału w filmie byli pracownicy fabryki mieli odtwarzać gesty, czynności i dźwięki związane z ich codzienną pracą. Po projekcji filmu rozmowę z twórcami filmu - Jaśminą Wójcik i Igorem Stokfiszewskim - poprowadzi Tomasz Załuski.

Jaśmina Wójcik - artystka, pedagożka ASP w Warszawie. Asystentka w Pracowni Multimedialnej Kreacji Artystycznej prof. Wiktora Jędrzejca na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, doktor na macierzystej uczelni. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2007 i 2013. Laureatka nagród i wyróżnień za działalność artystyczną, m.in. I nagrody w Konkursie Samsung Art Master w 2007 roku oraz Grand Prix konkursu Kino Polska i Onetu „Film w minutę“ w 2007. Interesują ją relacje człowiek-przestrzeń (w której żyje, pracuje etc.) oraz społeczne sposoby oddziaływania sztuki. W 2013 roku przygotowała „Spacer akustyczny“ po byłych Zakładach Przemysłu Ciągnikowego Ursus, który stał się inspiracją do dalszych działań w Ursusie. W 2014 roku w ramach projektu „Zakłady. Ursus 2014” zrealizowała pracę „Pamiętnik mówiony” – instalacje do nagrywania wspomnień byłych pracowników ZPC Ursus oraz film „Ursus. Esej filmowy”, inicjatorka organizacji w Warszawie Parady traktorów, która w czerwcu 2014 przejechała z Placu Defilad do dawnej fabryki Ursusa. Ponadto realizuje projekty społeczno-artystyczne w kooperacji z wieloma ośrodkami kultury i artystami z całej Polski (w 2014 były to m.in. Białystok, Lublin, Kraków).

Igor Stokfiszewski - badacz, uczestnik i inicjator działań z zakresu teatru społecznego, teatru wspólnoty i sztuki zaangażowanej, aktywista. Współpracował m.in. z Teatrem Łaźnia Nowa (Kraków), Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards (Pontedera, Włochy), niemieckim kolektywem Rimini Protokoll oraz z artystami – Arturem Żmijewskim, Pawłem Althamerem i Jaśminą Wójcik. Jako dramaturg realizował spektakle teatralne w reżyserii Wojtka Klemma, Agnieszki Olsten i Bartosza Szydłowskiego m.in. w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Studio w Warszawie oraz Teatrze Współczesnym we Wrocławiu. Współkurator działań artystyczno-społecznych w przestrzeniach poprzemysłowych „Zakłady. Ursus 2014” i „Ursus – spacer w czasie” (2015). Był członkiem zespołu 7. Biennale Sztuki Współczesnej w Berlinie (2012). Autor książki „Zwrot polityczny” (2009), redaktor e-booka „Culture and Development: Beyond Neoliberal Reason” (2017) i współredaktor m.in. tomów „Kultura i rozwój. Analizy, rekomendacje, studia przypadków” (2016), „Built the City: Perspectives on Commons and Culture” (2015) oraz „Jerzy Grotowski. Teksty zebrane” (2012). Członek zespołu Krytyki Politycznej, rady organizacji European Alternatives i założonego przez Janisa Warufakisa ruchu społecznego Diem25, działacz związku zawodowego Inicjatywa Pracownicza.

Tomasz Załuski – historyk sztuki i filozof, pracuje w Instytucie Kultury Współczesnej UŁ oraz w ASP w Łodzi. Jego zainteresowania obejmują nowoczesne i współczesne praktyki artystyczne, relacje sztuki z prakseologią i biopolityką, konfiguracje estetyki, etyki i polityki w kulturowym projekcie nowoczesności, a także współczesną filozofię francuską (szczególnie J. Derrida, J.-L. Nancy). Autor książki „Modernizm artystyczny i powtórzenie. Próba reinterpretacji” (2008), redaktor tomu „Sztuki w przestrzeni transmedialnej” (2010), tłumacz (z M. Gusinem) książki Jeana-Luca Nancy'ego „Rozdzielona wspólnota” (2010).

“Post-Industralia - transformacje” to cykl spotkań poświęcony przepracowaniu doświadczenia upadku dużych zakładów pracy w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych w różnych miejscach Polski. Przedstawimy projekty zajmujące się transformacją ustrojową i wspólnotami “osieroconymi” przez zlikwidowany przemysł i uprzemysłowione rolnictwo.

O ruinach napisano już sporo, jeszcze więcej pokazano. Porzucone maszyny i architektoniczne skorupy są czymś namacalnym i bardzo fotogenicznym w obiektywie kamer i aparatów, w przeciwieństwie do rozpadających się lokalnych społeczności, dla których obecne “ruiny” nie tak dawno stanowiły miejsce pracy i główny ośrodek życia. Przemysł wiele im dawał, ale i dużo odbierał - przede wszystkim indywidualne zdrowie i czyste środowisko wokół. Razem z wejściem nowych inwestorów i deweloperów ruiny znikają, znika kontrast poszukiwany przez obiektyw. Zostają tylko opowieści.

W cyklu “Post-Industralia” skupimy się na uspołecznionych projektach artystycznych i reporterskich ostatniej dekady, portretujących ludzkie losy, zbierających historie mówione, włączających do współpracy dawnych robotników i robotnice nieistniejących już zakładów pracy. Spróbujemy zrozumieć, co się właściwie stało w Polsce po 1989 roku, nie tylko na poziomie politycznym i gospodarczym, ale i emocjonalnym. Spróbujemy zrozumieć co nas ukształtowało i skąd sami przychodzimy - artystki, badacze, dziennikarki, dzieci PGR-ów, przemysłowych centrów i fabrycznych peryferii.

Kuratorka cyklu: Marta Madejska