Bronisław Wojciech Linke

Widmo pracy formalistycznej

Udostępnij:
Datowanie: 1957 r.
Technika: rysunek
Materiały: tusz, karton
Rozmiar:wys. 30,3 cm, szer. 25 cm
Sposób nabycia:zakup (dotacja MKiDN)
Data nabycia: 07.11.2013
Numer inwentarzowy: MS/SN/RYS/2136

Opis dzieła

Tytułowe widmo to urzędnik nieokreślonego zakładu pracy, usiłujący sprostać narzuconym mu przepisom. Widoczne za nim urządzenia i kominy fabryczne przywołują kontekst socjalistycznej produkcji. Postać wydaje się zdominowana przez biurokrację, w której zarazem aktywnie uczestniczy. Powojenne prace Linkego tworzą swoisty słownik nowej administracji państwowej. Artysta dostarcza wyrazistych wizualizacji pojęć takich jak „kułak” (obraźliwe określenie bogatego chłopa uznanego za zdrajcę i wroga klasowego), „obskurant” (przeciwnik postępu) czy „formalista” (urzędnik ślepo oddany przepisom).


W twórczości powojennej Bronisław W. Linke podjął rodzaj przewrotnej gry z dyskursem nowej władzy. Już w 1947 roku – zanim oficjalnie ogłoszono program realizmu socjalistycznego – zaczął ilustrować w swoich pracach kluczowe terminy zaczerpnięte ze słownika stalinowskiej nowomowy. Na przykład cykl rysunków zatytułowany Z mojego zielnika stanowił rodzaj inwentarza kategorii języka nowej administracji, dostarczając wyrazistych wizualizacji takich pojęć, jak „kułak”, „obskurant” czy „najczarniejsza reakcja”. Uderzająca jest urzędowa oprawa tych przedstawień; są one zaopatrzone w starannie narysowany znaczek z numerem kolejnego rysunku w cyklu i niekiedy w doczepioną do niego kartkę z fragmentem tekstu wyjaśniającego znaczenie obrazowanego pojęcia. Te i inne prace Linkego z czasów stalinowskich dostarczają przerysowanych i sugestywnych wizerunków wrogów klasowych, biurokratów, mętów społecznych, agentów kapitalizmu i ich zwyrodniałych zwierzchników z Zachodu. Wydają się one przedrzeźniać „naukowy” charakter ilustrowanych haseł lub pojęć, częstokroć udosłowniają ich znaczenia – pociąga to za sobą pożądany przez władzę propagandowy efekt komizmu, ale może również świadczyć o wpisanym w nie odruchu krytycznym autora wobec obowiązującej terminologii.

Paweł Polit

Wystawy

Atlas nowoczesności. Ćwiczenia (II EDYCJA) [2021-10-01-2026-10-01]

Bronisław Wojciech Linke

Bronisław W. Linke był autorem prac na papierze i obrazów olejnych, w których odwoływał się do stylistyk Nowej Rzeczowości i surrealizmu. W okresie międzywojennym tworzył (w większości zaginione) prace o charakterze alegorii współczesnego mu kapitalizmu. Lata wojny – w obawie przed restrykcjami nazistów (był autorem opublikowanych przed wybuchem wojny karykatur Hitlera) – spędził w ZSRR, najpierw w okupowanym Lwowie, a potem w Kazachstanie. Po powrocie do Warszawy, w drugiej połowie lat 40. i w latach 50., stworzył szereg prac reprodukowanych jako przedstawienia satyryczne na łamach pism „Szpilki” czy „Trybuna Wolności”. W pracach...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty