Audio

W ramach planu sześcioletniego w PRL ponad milion kobiet zaczęło wykonywać zawody związane z przemysłem. Kobiety wypełniały całe wielkie oddziały produkcji fabryk Łodzi, Zambrowa, Warszawy, Zawiercia, Bielska-Białej i dziesiątek innych miejscowości. Tekstylia, odzież, produkcja spożywcza czy kosmetyczna były niemal całkowicie sfeminizowane, w ich obrębie wytwarzały się kobiece wspólnoty i sieci wsparcia. Projekty artystyczne, które zostały zaprezentowane na spotkaniu skupiają się na społecznościach tych sektorów przemysłu.

Wystawa „Opowieści z miasta włókniarek” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa (2017) była zwieńczeniem kilkumiesięcznego zainicjowanego przez Joannę Kocembę i Izabelę Alwingier, na który składało się zbierania historii mówionych i współpraca z byłymi łódzkimi włókniarkami i włókniarzami. Na wystawie Łódź – jej charakter i tożsamość – ukazana została z osobistej perspektywy osób zatrudnionych w przemyśle włókienniczym, bezpośrednio doświadczających jego pomyślności i upadku. Podczas dziesięciu spotkań warsztatowych (z których osiem odbyło się z Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, a dwa w Muzeum Fabryki) grupa robocza wspólnie tworzyła prace, wykorzystując wspomnienia, refleksje, przyniesione zdjęcia oraz inne pamiątki. Stały się one przedłużeniem zebranych opowieści.

„Krem i czekolada” (2018) to wystawa skupiona wokół wspomnień pracownic warszawskich fabryk Wedla i Polleny-Uroda z lat powojennych, której pomysłodawczyniami była Grupa Artystyczna TERAZ POLIŻ. Jej przestrzeń tworzyły słowa wypowiadane przez bohaterki oraz figury–pomniki. Jak spędzały wolny czas? Czy lubiły swoją pracę? Jak wspominają pracownicze wakacje i czy lata spędzone w Pollenie-Urodzie i Wedlu były latami szczęśliwymi? To pracy ich rąk zawdzięczamy słynne wedlowskie torciki, do tej pory ręcznie dekorowane, mydła Biały Jeleń czy kultowy szampon chmielowy. Wystawa obecna była w Muzeum Warszawskiej Pragi i przestrzeni Rynku Różyckiego.

Z kolei „Zambrów. Miasto Kobiet” to filmowy portret miasta oficerów zmienionego w miasto włókniarek, w którym autorka, Justyna Orłowska, jako punkt wyjściowy wykorzystuje film dokumentalny Heleny Amiradżibi-Stawińskiej z 1962 roku.

Joanna Kocemba-Żebrowska – kulturoznawczyni i teatrolożka, absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego, doktorantka w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, przygotowuje doktorat poświęcony teatrowi partycypacyjnemu, pracuje w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, jest członkinią zespołu badawczego „Teatr Węgajty. 35 lat teatru antropologicznego i poszukiwań społeczno-kulturowych", należy do Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, jest organizatorką działań artystyczno-społecznych, którym przygląda się również badawczo.

Justyna Orłowska – polska artystka wizualna, w 2014 roku ukończyła gdańską Akademię Sztuk Pięknych na kierunku Intermedia. Realizuje projekty multimedialne, w których remiksuje różne media: fotografię, video, bioart, performance i ilustrację. Interesują ją działania zarówno post konceptualne, jak i sztuka zaangażowana. Uwielbia łączyć świat analogowy z cyfrowym. W latach 2013-2015 związana z grupami artystycznymi ARTsight i aTelier w Gdańsku. Od 2014 prowadzi kolektyw „Skręć w Kulturę” w Warszawie.

Magdalena Staroszczyk – badaczka i art-aktywistka, doktorkantka w Instytucie Kultury Polskiej UW. Członkini kolektywu Czarne Szmaty / #czsz. Interesują ją historie oddolne, perspektywa kobiet i mniejszości, a także działania ze społecznością lokalną. Przez ostatni rok uczestniczyła w projekcie badawczym CRUSEV. Współtworzyła m.in. wystawy Krem i czekolada. Wokół wspomnień pracownic Polleny i Wedla (Muzeum Pragi, 2018) i eksperymentalną Salę jednego eksponatu (Muzeum Woli, 2014–2015), a także programy Lokalna pamięć filmowa i Home Movie Day Warszawa.

Dorota Glac – aktorka, performerka, wokalistka, instruktorka teatralna (praca z młodzieżą i dziećmi). Współzałożycielka i Prezes Zarządu Stowarzyszenia Grupa Artystyczna TERAZ POLIŻ. Związana z Grupą od początku swojej pracy twórczej. Współzałożycielka i Członkini Zarządu Stowarzyszenia na rzecz Kultury Niepodległej. Absolwentka grafiki ASP w Łodzi (2006). W swojej pracy zajmuje się głównie tematyką feministyczną, genderową. Pracuje z głosem, zrealizowała do tej pory 8 słuchowisk głównie we współpracy z Teatrem Polskiego Radia i 2 koncerty muzyczny z Basią Wiśniewską i Wojtkiem Blecharzem w DK KADR oraz współtworzyła projekt muzyczny TERAZ POLIŻ BAND.

Marta Jalowska - aktorka, performerka, aktywistka, feministka, absolwentka kulturoznawstwa IKP UW. Współzałożycielka i członkini feministycznej grupy TERAZ POLIŻ i TERAZ POLIŻ BAND. Współtwórczyni i współkuratorka m.in.: projektu badawczo-popularyzatorskiego „dziwy polskie", dwóch edycji "cór warszawskich", wystaw „Krem i czekolada” i „Świat poszedł do przodu a nóżki zostały na swoim miejscu". Kuratorka wystawy Sebastiana Winklera „Babcia Tina” i autorka pracy „Interwał Pokoju”. Współzałożycielka i członkini kolektywu Czarne Szmaty (#czsz), z którym redefiniuje przestrzeń publiczną i queeruje narodową symbolikę.

***

“Post-Industralia - transformacje” to cykl spotkań poświęcony przepracowaniu doświadczenia upadku dużych zakładów pracy w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych w różnych miejscach Polski. Przedstawimy projekty zajmujące się transformacją ustrojową i wspólnotami “osieroconymi” przez zlikwidowany przemysł i uprzemysłowione rolnictwo.

O ruinach napisano już sporo, jeszcze więcej pokazano. Porzucone maszyny i architektoniczne skorupy są czymś namacalnym i bardzo fotogenicznym w obiektywie kamer i aparatów, w przeciwieństwie do rozpadających się lokalnych społeczności, dla których obecne “ruiny” nie tak dawno stanowiły miejsce pracy i główny ośrodek życia. Przemysł wiele im dawał, ale i dużo odbierał - przede wszystkim indywidualne zdrowie i czyste środowisko wokół. Razem z wejściem nowych inwestorów i deweloperów ruiny znikają, znika kontrast poszukiwany przez obiektyw. Zostają tylko opowieści.

W cyklu “Post-Industralia” skupimy się na uspołecznionych projektach artystycznych i reporterskich ostatniej dekady, portretujących ludzkie losy, zbierających historie mówione, włączających do współpracy dawnych robotników i robotnice nieistniejących już zakładów pracy. Spróbujemy zrozumieć, co się właściwie stało w Polsce po 1989 roku, nie tylko na poziomie politycznym i gospodarczym, ale i emocjonalnym. Spróbujemy zrozumieć co nas ukształtowało i skąd sami przychodzimy - artystki, badacze, dziennikarki, dzieci PGR-ów, przemysłowych centrów i fabrycznych peryferii.

Kuratorka cyklu: Marta Madejska