Audio

Drugie spotkanie w ramach interdyscyplinarnego cyklu Post-Industralia: wykład Magdaleny Rek-Woźniak i Wojciecha Woźniaka pt. “Wspólna przeszłość, różna pamięć. Konstruowanie pamięci o historii przemysłowej w Łodzi i fińskim Tampere”.

Tampere powstało wskutek polityki inwestycyjnej carskich władz (Finlandia była wówczas częścią rosyjskiego imperium) jako - mówiąc dzisiejszą terminologią - specjalna strefa ekonomiczna. Miejsce wybrano ze względu na korzystne położenie geograficzne - bliskość zamożnego sąsiada na Zachodzie oraz rzeki, które zasilały w energię tekstylne manufaktury. Brzmi znajomo?

Tak jak Łódź w Polsce, tak Tampere w Finlandii było miastem wyjątkowym, powstałym od zera w wyniku dziewiętnastowiecznej modernizacji, miastem o jednoznacznej robotniczo-przemysłowej tożsamości.

Tożsamość tę Tampere pielęgnuje do dziś, pamiętając przede wszystkim o setkach tysięcy robotników i robotnic, dzięki którym powstało i trwało. Od lat tampereńskie muzea opowiadają o przemysłowej historii miasta opisując dzieje tamtejszej klasy robotniczej i ruchu robotniczego (centralne muzeum pracy Werstas, muzeum Vapriikki), ukazują warunki życia codziennego robotników (skansen Amuri), przedstawiają dzieje przemysłu tekstylnego i dzisiejszych specjalności miasta, czyli mobilnych technologii komunikacyjnych i gier komputerowych (Rupriikki). Pierwsze muzeum poświęcone rodzinie fabrykanckiej (muzeum Milavida) powstało w Tempere dopiero w 2015 roku.

W Łodzi sytuacja wygląda nieco inaczej. Najważniejsze muzea i instytucje kultury koncentrują się raczej na elitach: traktowanych jako ojcowie założyciele przedstawicielach rodów fabrykanckich lub twórcach kultury. Przeszłość przemysłowa i robotnicza od lat wydaje się być raczej obciążeniem, kojarzonym zresztą głównie z okresem PRL.

Wystąpienie będzie oparte o realizowany od 2017 roku w Łodzi i Tampere porównawczy projekt badawczy poświęcony lokalnej polityce pamięci. Wskazując wspólnotę losów i tożsamości obu miast przez większą część historii, prelegenci zaprezentują i spróbują zinterpretować odmienne sposoby ich upamiętniania i prezentowania.

Dr Magdalena Rek-Woźniak jest socjolożką i kulturoznawczynią, pracuje w Instytucie Socjologii UŁ. Naukowo zajmuje się strukturą społeczną, dyskursem medialnym i popkulturą oraz polityką miejską. Napisała na ten temat kilkadziesiąt artykułów oraz książkę o ruchliwości społecznej młodych dorosłych z regionu łódzkiego. Aktualnie realizuje projekt badawczy porównujący miejskie polityki w Łodzi oraz Tampere. Jest członkinią Polskiego, Japońskiego i Brytyjskiego Towarzystwa Socjologicznego. W czasie wolnym czyta reportaże, a non stop słucha muzyki.

Dr Wojciech Woźniak jest socjologiem, pracuje na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Interesuje się problematyką nierówności społecznych, badaniami dyskursu publicznego (szczególnie zjawiskiem paniki moralnej) oraz socjologią sportu. Prowadzi też badania fińskiego modelu polityczno-kulturowego. Jest autorem lub współautorem 3 książek, oraz ponad 50 artykułów naukowych. Należy do Polskiego, Fińskiego i Brytyjskiego Towarzystwa Socjologicznego. Prowadził zajęcia dydaktyczne na uczelniach we Francji, Czechach, Niemczech, Finlandii oraz Estonii. W czasie wolnym czyta kryminały, a non stop kibicuje Widzewowi.

Post-Industralia - transformacje to cykl spotkań poświęcony przepracowaniu doświadczenia upadku dużych zakładów pracy w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych w różnych miejscach Polski. Przedstawimy w nim projekty zajmujące się transformacją ustrojową i wspólnotami “osieroconymi” przez zlikwidowany przemysł i uprzemysłowione rolnictwo.

O ruinach napisano już sporo, jeszcze więcej pokazano. Porzucone maszyny i architektoniczne skorupy są czymś namacalnym i bardzo fotogenicznym w obiektywie kamer i aparatów, w przeciwieństwie do rozpadających się lokalnych społeczności, dla których obecne “ruiny” nie tak dawno stanowiły miejsce pracy i główny ośrodek życia. Przemysł wiele im dawał, ale i dużo odbierał - przede wszystkim indywidualne zdrowie i czyste środowisko wokół. Razem z wejściem nowych inwestorów i deweloperów ruiny znikają, znika kontrast poszukiwany przez obiektyw. Zostają tylko opowieści.

W cyklu Post-Industralia skupimy się na uspołecznionych projektach artystycznych i reporterskich ostatniej dekady, portretujących ludzkie losy, zbierających historie mówione, włączających do współpracy dawnych robotników i robotnice nieistniejących już zakładów pracy. Spróbujemy zrozumieć, co się właściwie stało w Polsce po 1989 roku, nie tylko na poziomie politycznym i gospodarczym, ale i emocjonalnym. Spróbujemy zrozumieć co nas ukształtowało i skąd sami przychodzimy - artystki, badacze, dziennikarki, dzieci PGR-ów, przemysłowych centrów i fabrycznych peryferii.