Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

 

„Promień" zdaje się ukazywać to, czego oko ludzkie nie widziało. Mgławice organicznych form układają się w dwa półkoliste kształty. Na ich styku dochodzi do erupcji jasnych, niemal opalizujących barw, z których strzela snop światła – klarowna, stożkowa forma – iskrzący się promień. Nierozstrzygnięte zostaje, czy chodzi o obraz alchemicznej transmutacji, fizycznej przemiany materii w światło, astronomicznego zjawiska czy może religijnego dzieła stworzenia. Obraz stanowi dobry przykład teorii „nowego widzenia”, którą Hiller opisał w 1934 roku. Nowe widzenie zakładało istnienie „czynnika uczuciowego” w odbiorze dzieł sztuki. Czynnik ten przekraczał mechanikę patrzenia na rzecz mimowolnych skojarzeń, a więc podejścia psychologicznego i intuicyjnego. W Hillerowskim nowym widzeniu abstrakcja wzbogacona została o elementy „witalne” zaczerpnięte z „bogactwa natury”. Formotwórczy charakter światła artysta związał również z autorską techniką graficzną – heliografią (dosłownie: „malowanie światłem”), w której kompozycje fotograficzne były uzyskiwane z negatywu – odręcznie pomalowanej kliszy celuloidowej.

Paulina Kurc-Maj (Cytat za: „Abecadło", red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [113]).

Karol Hiller namalował obraz olejny na płótnie. Obraz „Promień" jest podłużny,  ma wymiary: 120 cm x 60 cm. „Promień" jest to obraz abstrakcyjny, nie przedstawia rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi. Obraz składa się z dwóch półkul. Półkule są położone bardzo blisko; prawie stykają się. Na położonej wyżej półkuli zaznaczone są żółto-biało-złote podłużne smugi. Złote smugi wyglądają jak promienie światła. Złote smugi światła odbijają się na położonej niżej półkuli. Wydaje się, że złote smugi na niższej półkuli wyglądają jak dłoń. Złote smugi na dolnej półkuli rozszerzają się w  wydłużone trójkąty. Trójkąty są podzielone na czworokątne części. Środkowy wydłużony trójkąt zmienia się w przezroczysty walec. Wydrążony przezroczysty walec mieni się złotymi drobnymi kropeczkami. Wydaje się, że cały środkowy wydłużony trójkąt staje się smugą światła. Obraz namalowany jest farbami olejnymi. Farba olejna składa się z pigmentu i oleju. Pigment to kolor w proszku. Kolor w proszku łączy się z olejem i tak powstaje płynna farba olejna.  Karol Hiller maluje farbą olejną, ale dodaje piasek i klej. Część obrazu smaruje klejem i posypuje drobinkami koloru w proszku. Inną część obrazu maluje farbą olejną z piaskiem. Na powierzchni obrazu widać grudki piasku.  W obrazie Hillera jest widoczna faktura. Faktura to sposób nakładania farby na płótno. Obraz Hillera jest tak namalowany, że mamy wrażenie, że pojawia się światło. Promień światła, który układa się jak dłoń, staje się jak Błogosławiąca Ręka Boga (Manus Dei). Światło dla człowieka wierzącego oznacza Boga.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko