Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Można powiedzieć – banalna akwarela przedstawiająca stadko łabędzi pływających po stawie, na brzegu zagajnik, ale druga część obrazu, znajdująca się po prawej stronie, opowiada zupełnie inną historię. Widać kształty, najpierw miasta, a obok gór i strzelistych szczytów. Nad nimi boski symbol - trójkątne słońce, wypuszczające promienie na głowy przedziwnych muzykantów w spiczastych czapach, grających na instrumentach. Wielość rzeczywistości? Oczywiście! Chwistek był nie tylko artystą, ale także cenionym myślicielem, filozofem, logikiem, matematykiem, który badał właśnie ową wielopostaciowość rzeczywistości, również w dziedzinie malarstwa. Był teoretykiem formizmu, awangardowego kierunku w sztuce polskiej, z którego wywiódł w 1924 roku strefizm, sposób malowania, w którym obraz dzielony był na strefy skontrastowane barwami i formami. Obrazy takie można „czytać” przesuwając po nich wzrokiem, tak jakby śledzić wskazówki poruszające się po tarczy zegara. W ten sposób dostrzegamy kolejne odsłony malarskiej opowieści.

Maciej Cholewiński (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 164).

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Leon Chwistek stworzył akwarelę „Kompozycję formistyczną z łabędziami", na której widać stadko (grupa) pływających po stawie łabędzi. Na brzegu widoczny zagajnik. Po prawej zaś stronie obrazu artysta umieścił kształty miasta, gór, strzelistych szczytów (szczyty gór, które są ostro zakończone i wznoszą się do nieba), nad którymi występuje boski symbol- trójkątne słońce z promieniami. U podnóża gór siedzą muzykanci w spiczastych czapkach i grają na trudnych do rozpoznania instrumentach (na dole góry siedzą osoby, które grają na instrumentach, nie wiadomo jakie to są instrumenty).  Akwarela nawiązuje do teorii „wielości rzeczywistości” i strefizmu, których autorem był Leon Chwistek. W kompozycji dominuje kolor niebieski i obłe kształty. (Na obrazie widać dużo koloru niebieskiego i kształtów przypominających koło.) Jednak prawą stronę artysta pokazuje kontrastowo, tu przeważają kształty ostre i barwy ciepłe: brązowy, czerwony. Obraz można czytać poszczególnymi strefami.
Leon Chwistek był polskim malarzem, filozofem, matematykiem oraz teoretykiem sztuki. Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, Bronisławem Malinowskim, Karolem Szymanowskim. Studiował jako wolny słuchacz (Człowiek, który sam chce przychodzić na wykłady. Nie jest na nie zapisany, nie studiuje w danej szkole.) w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Józefa Mehoffera. Ukończył filozofię i matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez lata pracował jako nauczyciel w gimnazjum i nauczyciel akademicki. W 1906 roku doktoryzował się. Chwistek był współzałożycielem grupy artystycznej „Ekspresjoniści Polscy”, przemianowanej na „Formistów”. Był głównym teoretykiem formizmu i twórcą teorii strefizmu, która mówiła, że obraz jest podzielony na strefy z dominantą jednej barwy i jednego kształtu (Chwistek stworzył strefizm. Strefizm polegał na tym, że obraz był dzielony na fragmenty czyli tak zwane strefy. Strefa jest malowana głównie w jednym kolorze i z jednym, podstawowym kształtem). W malarstwie często odwoływał się do tematu miasta, ale zajmował się również sztuką portretową. Toczył spór z Władysławem Strzemińskim o wyższość strefizmu nad unizmem. (Kłócił się z Władysławem Strzemińskim co jest lepsze i ważniejsze: strefizm czy unizm.)

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska