Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Orient" to monumentalny, liczący sobie prawie metr wysokości, półakt kobiecy wykonany z kolorowanego gipsu. Rzeźba wpisuje się w nurt art déco, który zyskał na popularności w pierwszych dekadach XX wieku. Dzieło działającego w Łodzi Aleksandra Czeczotta zostało nabyte do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi w 1935 roku.

Praca Czeczotta przypomina realizacje rzeźbiarskie Henryka Kuny, jednego z czołowych artystów zrzeszonych w grupie Rytm. W latach dwudziestych obaj twórcy pozostawali pod wpływem tzw. nowego klasycyzmu rozwijającego się we Francji w opozycji do estetyki proponowanej przez Augusta Rodina i jego naśladowców. Inspiracje czerpali z klasycznej rzeźby antycznej i średniowiecznej. Prace Czeczotta z tego okresu cechuje klasycyzująca, ale uproszczona forma bryły i harmonijne, gładkie płaszczyzny modelowane miękkim „opływowym” konturem. Rzeźby są eleganckie i oszczędne, a kształty zdecydowane. W pracy „Orient" postać została uchwycona w lekkim poruszeniu, ciało ułożone w łuk delikatnie faluje. Dynamiki dodaje mu układ włosów wygiętych w przeciwną stronę i fałdy chusty poddane rytmizacji. Twarz jest idealnie gładka, surowa i powściągliwa w wyrazie. Łukowo zarysowane oczy są całkowicie pozbawione emocji, jedynie ich kształt sugeruje orientalne pochodzenie postaci. Wskazują na nie także włosy zaplecione w drobne warkoczyki. Egzotyczne inspiracje pojawiają się także w innych pracach Czeczotta, m.in. w „Masce hinduskiej" zaprezentowanej w 1930 roku na wystawie Malarstwa i Rzeźby w Łodzi. Obie realizacje wpisują się w popularny w art déco nurt orientalny.

Tendencje obecne w rzeźbie „Orient" można traktować jako zapowiedź późniejszych realizacji Czeczotta z lat 30. W tym okresie jego styl ewoluował w kierunku kubizmu. Powstające wówczas rzeźby były jeszcze bardziej oszczędne w formie, a ich bryła stała się zgeometryzowana i kanciasta.

„Orient" to rzeźba sporych rozmiarów. Jest to półakt kobiecy z gipsu. Dzieło wpisuje się w nurt art déco, który zyskał na popularności w pierwszych dekadach XX wieku. Praca zarówno tytułem, jak i kształtem wskazuje na wzorowanie się na kulturze Bliskiego Wschodu. Widoczne są w niej też wpływy kubizmu. Dzieło zostało nabyte do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi w 1935 roku.

Dorota Stolarska-Kultys

Opis dzieła:

Aleksander Czeczott zrobił rzeźbę z gipsu pomalowanego na brąz. Rzeźba przedstawia półakt kobiecy. Kobieta ma włosy splecione w warkoczyki. Jej półprzymknięte oczy są migdałowo wydłużone. Może właśnie ze względu na kształt oczu i drobne warkoczyki artysta zatytułował swoją rzeźbę „Orient”. Postać jest wyidealizowana. Ma piękne ciało i owalną twarz o regularnych rysach. Kobieta zmysłowo pręży ciało i odchyla się do tyłu. Jej ręce, w wyrafinowany sposób,  są podniesione i ujęte za głową. Rzeźba powstała przed rokiem 1930. Jest dziełem reprezentującym styl art déco.

Art déco:

• Styl dwudziestolecia międzywojennego 1918 - 1939
• Inspiracje kulturą Wschodu – Indii, Chin, Japonii, Rosji
• Kult pięknych, ale i silnych  kobiet
• Ideałem staje się silne, zdrowe, wysportowane ciało
• Emancypacja kobiet
• Podobnie wygięte zmysłowo kobiety pokazuje w malarstwie Tamara Łempicka.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Aleksander Czeczott

Tytuł: „Orient”

Wymiary: wysokość 95 cm,  szerokość 44 cm,  głębokość 36 cm

Technika: rzeźba, gips kolorowany

Rok powstania: przed 1930

Rzeźba Aleksandra Czeczotta to rzeźba przedstawiająca wyprostowaną nagą półpostać młodej kobiety. Postać odcięta jest w linii bioder, poniżej pępka zarysowany jest skrawek draperii. Rzeźba wykonana jest z gipsu pomalowanego na jednolity kolor połyskującego brązu.

Kobieta jest młoda, ma napiętą skórę na krągłych kształtach. Modelka ma uniesione do góry ramiona w taki sposób, że otaczają po bokach twarz, a powyżej czubka głowy zginają się do tyłu pod kątem prostym i splatają za czaszką. Uniesienie ramion powoduje wyprężenie całej sylwetki i wypchnięcie do przodu krągłych, niewielkich piersi z zaznaczonymi sutkami. Kobieta pręży się i odchyla lekko do tyłu. Pod piersiami zaznaczona jest obła linia granicy żeber. Twarz kobiety jest pociągła, delikatna. Rysy twarzy są regularne i wyraziste. Oczy mają wykrój lekko skośnie ustawionego migdała, są przymknięte. Tylko wąska szparka między powiekami zapewnia odbiorcę, że kobieta nie śpi. Nos modelki jest smukły, prosty, lekko zadarty. Usta są pełne, nabrzmiałe, zamknięte. Kobieta ma włosy gładko zaczesane do tyłu, przez co uwydatnione jest wysokie czoło z regularnymi łukami brwi.

Ciało i twarz modelki oddane zostały w sposób uproszczony, skrótowy z pominięciem jakichkolwiek defektów czy skaz. Jest to rzeźba wyidealizowana, co jednak zbieżne jest z młodym wiekiem pozującej damy.

Rzeźba Aleksandra Czeczotta prezentowana była w roku 1930 na wystawie Muzeum Miejskiego imienia Kazimierza i Juliana Bartoszewiczów, późniejszego Muzeum Sztuki w Łodzi. Praca ujęta została na fotografiach dokumentujących wystawę, które są częścią archiwum pierwszego dyrektora Muzeum – Mariana Minicha.

Czeczott często rzeźbił portrety, popiersia, postacie tańczących oraz projektował reliefy zdobiące budynki. Kolejnym łódzkim akcentem w twórczości artysty jest projekt reliefu na attyce Izby Skarbowej przy ulicy Kościuszki 83. Większość jego prac datowana jest na przedział 1925-39, artysta zmarł w 1939 roku. W przypadku „Orientu”, dzięki archiwum fotograficznemu, możemy zawęzić przedział do lat 1925-30.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN