Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pejzaż Włoski" to obraz olejny na płótnie utrzymany w zgaszonej ciemnej kolorystyce charakterystycznej dla tego okresu twórczości Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Kompozycja przedstawia krajobraz, którego linia horyzontu przebiega na 1/3 wysokości. W centrum u podnóża ciemnozielonego wzgórza widoczna jest grupa jasnych zabudowań i drzewa w kolorze ciemnej ochry. Ich barwa koresponduje z partią nieba malowaną żółcieniami i brązami. Obok budynków przebiega jasny pas wiejskiej drogi. Kompozycja, a zwłaszcza bryły zabudowań, zostały uproszczone i zmonumentalizowane. Kontrastują z krajobrazem przedstawionym w sposób nastrojowy, wręcz romantyczny. Tego rodzaju połączenie to cecha charakterystyczna pejzaży malowanych przez Kowarskiego. Łączył on w swoich pracach klasyczne i romantyczne ideały z zaczerpniętą ze współczesnych mu nurtów syntezą form. Artysta wypracował swój własny styl, w którym dostrzec można zarówno wpływy Pabla Picassa, jak i inspiracje XIX-wieczną sztuką francuską spod znaku Gustawa Courbeta czy przełomu XVIII i XIX wieku np. Jacquesa-Louisa Davida. Jednocześnie wykazywał duże zainteresowanie twórczością mistrzów włoskiego renesansu. Podczas pobytu w Paryżu z uwagą studiował w Luwrze prace Tycjana, Leonarda da Vinci i Tintoretta. Inspiracje renesansem znalazły odbicie w stosowanej przez niego zmonumentalizowanej formie, która z czasem wyewoluowała ku bardziej syntetycznej i ekspresyjnej. Studia nad pejzażem zajmowały artystę od najmłodszych lat. Zainteresowanie tą tematyką i szczególną wrażliwość na naturę zaszczepił w nim jego pierwszy nauczyciel malarstwa z Odessy – akwarelista Wiktor Somołowicz. Kowarski odczuwał pejzaż w sposób romantyczny, z uwagą analizował kształty drzew i chmur, czy blask i barwę nieba. Inspiracją do powstania obrazu „Pejzaż Włoski" była zapewne podróż, którą artysta odbył do Włoch w 1923 roku. Od lat zainteresowany kulturą antyczną, zwiedzał wówczas zabytki Florencji i Rzymu. Z czasem inspiracje antykiem znalazły silniej odbicie w jego późniejszych pracach.

„Pejzaż Włoski" to obraz olejny na płótnie. Kompozycja ma ciemne i zgaszone kolory. Takie barwy są typowe dla prac artysty z tego okresu. Obraz przedstawia krajobraz z domami. Po lewej widać zielone wzgórze. Grupa jasnych budynków znajduje się u jego stóp. Między nimi rosną rude drzewa. Ich barwa jest zbliżona do kolorów nieba - odcieni żółtego i brązu. Obok domów przebiega jasny pas drogi. Budynki zostały pokazane w sposób uproszczony. Tworzą kontrast z naturą. Została ona przedstawiona w sposób poetycki. Przypomina malarstwo okresu romantyzmu.

Dorota Stolarska-Kultys

Malarz namalował pejzaż we Włoszech. Widzimy na nim wiejską okolicę i kilka niewielkich zabudowań. Jest to fragment wsi. Przez jej środek przebiega droga. Na horyzoncie wznosi się wzgórze. Niebo jest jednostajne, spokojne. 

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Felicjan Szczęsny Kowarski

Tytuł: „Pejzaż włoski”

Wymiary: z ramą - wysokość  106 cm, szerokość 133 cm, sam blejtram - wysokość 89,5 cm, szerokość 117 cm

Technika: malarstwo olejne

Rok powstania: 1929

Praca Felicjana Szczęsnego Kowarskiego to prostokątny poziomy obraz namalowany farbami olejnymi na płótnie w masywnej drewnianej ramie. Przedstawia krajobraz ze wzgórzem, drogą, kilkoma domkami i drzewami, malowany w uproszczony sposób grubo nakładaną farbą.

Kompozycję można podzielić na dwa nierównej wysokości poziome pasy. Górny pas to namalowane poziomymi pociągnięciami szerokiego pędzla złocisto – brunatne niebo. Po prawej jest nieco więcej ciemnobrązowych smug.

Dolny pas, określony falującą linią horyzontu to zielona pagórkowata przestrzeń, w której wyodrębnić można trzy plany. Na pierwszym planie pomiędzy ciemnozielonymi łąkami przebiega skosem od dolnej krawędzi ku głębi w prawej stronie kompozycji kremowo- szara droga. Plamy kremowe sąsiadują z ciemnozielonymi, zbrudzonymi szarością smugami, przez co droga wygląda jak usiana pociągłymi kałużami. Zgodnie z perspektywą droga przy dolnej krawędzi jest szersza, zwęża się w miarę wędrówki w prawo i ku górze. Łąka malowana jest ciemną zielenią, brązem i drobnymi uderzeniami ugru. Po prawej stronie drogi, przy dolnej krawędzi obrazu są dwa szare masywne głazy. Drugi plan to architektura i drzewa. W centrum tej części znajdują się proste, geometryczne białe i seledynowe zabudowania z czerwonymi dachami, których logikę rozmieszczenia trudno rozpoznać. Są one zgrupowane wokół dwóch drzew o gęstych, kulistych koronach z bordowym listowiem. Po prawo ten ciąg zamykają niskie ciemnozielone krzewy. Na lewo zaś widnieje niski biały budynek z ciemnozielonym dachem oraz ceglastoczerwona budowla i wysokie drzewo z kulistą bordową koroną.

Trzeci plan to ukształtowanie terenu – bardzo wysoki zielony łagodny pagórek po lewo i niższe wzgórze po prawo. Są one ciemnozielone. Wyższy pagórek jest wysokości drzewa po lewo i to najwyższe elementy kompozycji, odcinające się od złocistego nieba.

W prawym dolnym narożniku bordową farbą artysta podpisał się : „F.S.Kowarski 29”

Felicjan Szczęsny Kowarski po edukacji artystycznej w Petersburgu i  Monachium, w 1923 roku objął kierownictwo pracowni malarstwa dekoracyjnego i monumentalnego w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Następnie od 1930 roku kierował katedrą Rysunku i Malarstwa  w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Odbył studyjne podróże do Włoch, zwiedzał także Paryż.

Jego obraz „Pejzaż włoski” jest późną reminiscencją podróży zagranicznych, które kładły podwaliny pod monumentalizm jego powojennej twórczości.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN