Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Pierwsza prezentacja wideo Sanji Iveković miała miejsce w 1982 roku na antenie jugosłowiańskiej telewizji publicznej. W materiale zestawiono sceny, w których artystka rozcinała pończochę naciągniętą na głowę, z archiwalnymi nagraniami podsumowującymi dwie dekady rządów generała Josipa Broz-Tity. Interwencja w oficjalną przestrzeń medialną podważała państwową propagandę i dominujące narracje historyczne, które wykluczają głosy do nich nieprzystające. Pończocha zakrywająca twarz artystki przywodzi na myśl bojowniczą kominiarkę, a powtarzający się gest jej rozcinania odnosi się zarówno do techniki montażu wideo, jak i do fragmentarycznego charakteru historii. Stopniowo odsłaniając twarz, Iveković metaforycznie przywracała widzialność podmiotom nieobecnym w przekazie oficjalnym.

Wideo Personal cuts [Osobiste cięcia]  było pierwotnie pokazywane w publicznym programie telewizyjnym. Widzimy na nim twarz artystki zasłoniętą terrorystyczną, czarną pończochą, którą rozcina ona nożyczkami, aż do całkowitego odsłonięcia. W każdej wyciętej dziurze pojawiają się materiały programu telewizyjnego poświęconego historii Jugosławii.

Interwencja w oficjalną przestrzeń medialną przez artystkę to próba odzyskania prawa do opowiadania historii przez podmioty wykluczone, kobiece, ucieleśnione, pojedyncze, nieprzystające. To historia fragmentaryczna, powstająca z cięć w oficjalne narracje, historia do której trzeba wtargnąć, bo jest się do niej niezaproszoną.

Joanna Sokołowska

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.