Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Abstrakcyjne formy użyte przez Roberto Mattę w monumentalnej „Kompozycji” budzą skojarzenia z wizerunkami przerażających maszynowych stworów znanych z filmów i literatury science fiction. Twórczość Matty, pochodzącego z Chile, łączyła wpływy różnych kultur, sztukę Indian z katolicyzmem, Amerykę Południową z Europą. W wielu jego pracach dominował temat lęku przed współczesną cywilizacją. Przed II wojną światową Matta był związany z surrealizmem, później zainteresował się abstrakcją aluzyjną. Obrazy ukazywały niejednoznaczne formy zaczerpnięte z wyobraźni – artysta odtwarzał to, co ukryte w nieświadomości, marzeniach sennych, w wewnętrznym świecie poza władzą rozumu.

Ktoś wyzwolił wyobraźnię i uchylił furtkę nieświadomości. Logiczny porządek rzeczywistości zostaje zburzony na rzecz kłębowiska odrealnionych form i ekspresyjnych kolorów. Jest to podróż artysty do wnętrza ludzkiego umysłu, nieznanego terytorium, w którym rządzi nieświadomość i sny, a gdzie ludzkie oko okazuje się niekompetentnym przewodnikiem. Kompozycja ukazuje wewnętrzny pejzaż, odkryty przez artystę krajobraz skrywający się w głębi psychiki. Chilijczyk Roberto Matta prowadził swoje poszukiwania od połowy lat 30. Pragnienie odkrycia i zbadania nadrealnego wymiaru życia znalazło swoje rozwinięcie w koncepcji „psychologicznej morfologii”. Konstruowana pod skrzydłami francuskich surrealistów teoria Matty była odbiciem ducha swych czasów, kierując uwagę w stronę sił witalnych, pozarozumowego poznania, analizy marzeń sennych i halucynacji. Obrazy Matty wypełniły pełne lęku i cierpienia katastroficzne wizje o drapieżnej seksualności, biomorficzne kształty i człekopodobne machiny. To, co dotąd było głęboko skrywane w ludzkiej psychice, dzięki psychoanalizie zaczęło pojawiać się na płótnach artystów.

Magdalena Ziółkowska (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [231])