Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografia przedstawia fragment Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie podczas uroczystości związanych z II Międzynarodowymi Igrzyskami Sportowymi Młodzieży odbywającymi się w sierpniu 1955 w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Przed wejściem na murawę nowo otwartego obiektu stoi szpaler młodych mężczyzn w białych spodniach trzymających biało-czerwone flagi. Nad nimi widać trybuny szczelnie wypełnione ludźmi. W samym centrum kompozycji znajduje się okrągły emblemat festiwalu z postacią dyskobola i datą „1-14 VIII 1955”. Również na osi, na samym szczycie trybun widać palący się znicz i powiewające trzy flagi. Fotografia została skomponowana w sposób symetryczny, nowoczesne łukowate wyjście i barierki oddzielające trybuny tworzą perspektywę o jednym punkcie zbiegu, kierując wzrok ku płonącemu zniczowi. Szpaler młodych mężczyzn i korona stadionu dzielą fotografię w poziomie na trzy niemalże równie części. Podobny podział w pionie wprowadzają barierki. Porządek i klasyczny sposób komponowania obrazu odwołujący się do tradycyjnych kanonów estetycznych to cechy charakterystyczne dla fotografii Stefana Arczyńskiego. Autor sprawnie posługuje się formami i płaszczyznami, wydobywa monumentalizm obiektu, różnicując skalę szarości. W formy architektoniczne wymodelowane za pomocą światła i cienia wpisuje ludzi ukazanych w sposób posągowy. Kompozycja jest czysta i elegancka jak gdyby każdy jej element, łącznie z choreografią tłumów, został przemyślany i skrupulatnie wyreżyserowany. Za pomocą środków formalnych fotograf w pełni niweluje chaos towarzyszący widowiskom sportowym. Stoją za tym lata doświadczenia Arczyńskiego, który wydarzenia tego typu fotografował od lat 30., dokumentując między innymi przebieg XI Letnich Igrzysk Olimpijskich odbywających się w Berlinie w sierpniu 1936 roku. Ponadto specjalizował się w fotografii teatralnej, trudnej i wymagającej cierpliwości oraz wprawnego oka. Zdobytą w teatrze umiejętność komponowania scen zbiorowych widać zwłaszcza w podejściu autora do uchwyconych na fotografii ludzi. Niezależnie od tematu Arczyński pozostawał wierny wzorcom, które wyniósł z niemieckiej fotografii lat 30. z jej modernistyczną estetyką w duchu Bauhausu i podejściem bliskim nurtowi Nowej Rzeczywistości postulującej prostotę form i środków.

Dorota Stolarska-Kultys

Fotografia przedstawia fragment Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie. Została zrobiona w sierpniu 1955 roku podczas II Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży. Igrzyska odbywały się w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów.

Przed wejściem na stadion stoją w szeregu młodzi mężczyźni. Są ubrani w białe spodnie i trzymają polskie flagi. Nad nimi widać ludzi na trybunach. W centrum fotografii jest logo festiwalu. Na samej górze stadionu widać palący się znicz. Obok ustawiono trzy flagi. Fotografia jest bardzo czysta i uporządkowana. To cecha charakterystyczna dla prac Stefana Arczyńskiego. Fotograf korzysta z klasycznych wzorców. Zdjęcie buduje w oparciu o architekturę. Wykorzystuje światło i cień.

Informacje o artyście:

1. Stefan Arczyński to fotograf i podróżnik.
2. Wykonywał m.in.: fotografie sportowe, teatralne, zdjęcia natury,
3. Jego fotografie są bardzo przemyślane. Ważna jest dbałość o wysoką jakość techniczną zdjęć.

Opis dzieła:

Fotografia  „Festiwal warszawski”  została zrobiona na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w sierpniu 1955 roku, podczas II Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży. Igrzyska odbywały się w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów.

Fotografia ma wyznaczoną oś symetrii. Można ją podzielić pionową linią na dwie równe części. Postacie mężczyzn z flagami tworzą uporządkowany szereg. W fotografiach pokazujących sportowców Arczyński umiał uchwycić porządek i powtarzający się rytm.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska -Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Stefan Arczyński

Tytuł: „Festiwal Warszawski”

Wymiary: wysokość 30 cm,  szerokość 38 cm

Technika: fotografia czarno biała na papierze

Rok powstania: 1955

Fotografia Stefana Arczyńskiego to pozioma, prostokątna czarno biała odbitka na papierze. Zdjęcie dokumentuje warszawskie wydarzenie z pierwszej połowy sierpnia 1955 roku - V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów, odbywającą się na Stadionie Dziesięciolecia defiladę młodych sportowców.

Kadr zakomponowany jest symetrycznie, z zachowaniem trzech planów, które tworzą trzy poziome pasy nierównej wysokości. Pierwszy plan to stojący na płycie stadionu młodzi mężczyźni z białymi flagami. Drugim planem jest siedząca na trybunach publiczność. Trzeci plan to jednolite niebo, na którego tle, w centrum, rysują się trzy flagi i dymiący znicz. 

Pas pierwszego planu ma wysokość ponad połowy całego zdjęcia. Proporcja dolnego pasa do dwóch wyższych to 60 % do 40 %. Na gładkiej tafli stadionu stoi w izokefalicznym rzędzie od krawędzi do krawędzi dwudziestu jeden młodych, jednakowo ubranych mężczyzn. Noszą oni koszulki na ramiączka, na fotografii oddana w gradacji szarości, białe luźne spodnie i białe pantofle. Wyprostowani mężczyźni stoją frontalnie, każdy z nich w swojej prawej opuszczonej ręce trzyma białą flagę osadzoną na długiej żerdzi zakończonej dekoracją podobną do kryształu. Flagi wystają znacząco ponad głowy mężczyzn i odcinają się wyraźnie od półkolistego betonowego prześwitu wejściowego, który łukiem obrysowuje rząd młodzieńców.

Na prześwicie znajduje się trybuna tłumnie wypełniona przez publiczność. W centrum, o barierkę przed pierwszym rzędem oparta jest duża okrągła plansza skomponowana z trzech koncentrycznych kół i wstęgi z napisem na dole. Na dolnej wstędze jest napis: WARSZAWA/1-14 SIERPNIA 1955. W środkowej części tablicy, na okrągłym, ciemnym polu jest szara, uproszczona sylwetka dyskobola. Obiega ją biała wstęga z napisami niemożliwymi do odcyfrowania. Całą tablicę okala ciemny otok z zarysem wieńca laurowego. Trybuny w kadrze składają się z trzech sektorów – centralnego i dwóch skrajnych, oddzielonych schodkami przejść. Krawędzie zdjęcia przecinają skrajne sektory  i mieszczą się w kadrze fragmentarycznie. Trybuny są pełne gości.

Trzeci plan to gładkie, bezchmurne niebo. W centrum, w osi okrągłej tablicy, na tle nieba, powyżej trybun, jest biały postument z trzema białymi masztami z flagami. Flaga po lewo jest jednolita, środkowa to flaga Polski, lewa – powiewająca na wietrze jest bez koloru niemożliwa do rozpoznania. Przed środkową flagą stoi masywny znicz. Dym z płonącego znicza unosi się w prawą stronę kadru.

V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów pod hasłem „O Pokój i Przyjaźń” odbył się w Warszawie latem 1955 roku. Była to masowa impreza dedykowana pięćdziesięciu tysiącom młodych ludzi przyjeżdżających do Polski z krajów nie tylko bloku komunistycznego oraz  starannie wyselekcjonowanej młodzieży z Polski. Studenci musieli wykazać się doskonałymi wynikami w nauce, sportowcy – osiągnięciami w swoich dyscyplinach, młodzi rolnicy – sukcesami na polu innowacji w hodowli i uprawach. Najważniejszym jednak kryterium były najlepsze wyniki we współzawodnictwie pracy, jej wydajności, obniżce kosztów własnych.

 Stefan Arczyński w latach trzydziestych dwudziestego wieku zasłynął jako fotograf sportowy – miał na swoim koncie dokumentacje Olimpiady w Berlinie w 1936 roku. Podczas Zlotu Młodzieży był akredytowanym fotografem wydarzenia. Zdjęcia, które wykonał podczas Festiwalu Warszawskiego stały się kanwą dla wystawy indywidualnej Arczyńskiego i prezentowane były w Warszawie, Wrocławiu i Katowicach.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN