Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Bez tytułu” to rzeźba wykonana w technice asamblażu. Składa się z trzynastu zróżnicowanych form, które są układane bezpośrednio na podłożu. Poszczególne elementy instalacji różnią się od siebie zarówno pod względem kształtu, jak i materiału. Nie tworzą zwartej konstrukcji i ich ustawienie może mieć różne warianty przy założeniu, że centralnym kształtem jest zawsze najcięższa biała, gipsowa forma. Artysta określą ją mianem formy-matki. Jej umiejscowienia w centrum rzeźby nie należy jednak rozpatrywać w kategoriach dosłowności, ale rozumieć raczej jako początek, punkt wyjścia i odniesienia dla pozostałych elementów. Cztery różnokolorowe powtarzające ją kształty wykonane z płótna, papieru i wosku to, jak twierdzi artysta, jej lekkie „dzieci”, które „pod okiem matki same się zabawowo organizują”. Wchodzą ze sobą w relacje, leżąc bezpośrednio na podłożu lub unosząc się w oparciu o inne elementy pracy, takie jak trzy gipsowe pierścienie lub kawałki desek. Chlanda obserwuje, jak rzeczy i ciała w unikalny sposób łączą się ze sobą.

W różnych wariantach pracy jeden fragment kompozycji pozostaje prawie niezmieniony. Jest to grupa elementów, na którą składają się wąska falista forma wykonana z kartonu, deska i tekturowo-parafinowy "kroczący krzyż", jak określa go artysta. Z ich pomocą Chlanda wprowadza do pracy element krajobrazu zaczerpnięty z malarstwa pejzażowego. Pojawiają się plany, horyzont i widnokrąg. Jako widzowie stajemy się świadkami zatrzymanej na chwilę, abstrakcyjnej „sceny rodzajowej” rozgrywającej się zarazem w krajobrazie, jak i w galerii. Tym, co szczególnie interesuje artystę, jest przestrzeń. W sformułowanej przez siebie ontologii rzeźby twierdzi, że jest ona integralnie z nią powiązana. W pracy „Bez tytułu” Chlanda anektuje fragment miejsca i rozbija geometryczny układ pomieszczenia, wprowadzając do niego zakomponowaną sytuację pejzażową. Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys

Rzeźba wykonana w technice asamblażu (kompozycja złożona z przedmiotów gotowych). Składa się z trzynastu elementów o różnych kształtach. Wszystkie są umieszczone bezpośrednio na podłodze. Części nie są ze sobą związane na stałe, można je układać na różne sposoby. Najważniejszym elementem jest biała forma z gipsu. Można powiedzieć, że cztery podobne do niej kształtem figury w innych kolorach to jej dzieci. Rozłożone niedaleko niej sprawiają wrażenie jakby bawiły się pod okiem matki. Pozostałe elementy to części krajobrazu. To tło dla zabawy dzieci. Praca ukazuje fragment pejzażu przeniesiony do galerii.

Dorota Stolarska-Kultys

Marek Chlanda robi instalacje. Praca Chlandy „Bez tytułu” składa się 13 części. Wszystkie części są na podłodze. Można je układać w różny sposób. Najważniejsza część to biała forma z gipsu. Artysta nazywa ją „matką”. Wokół niej są podobne kształtem cztery części. Artysta nazywa je „dziećmi”. Pozostałe części to elementy krajobrazu. Marek Chlanda ciągle zmienia układ poszczególnych części - może to symbolizować ruch bawiących się dzieci.

Chlanda odnosi się do muzealnego malarstwa pejzażowego. Jego instalacja to jakby obraz, który wychodzi z ram. Łączy się z przestrzenią, podłogą, miejscem w galerii. Obraz pejzażowy przedstawiał zatrzymany w czasie krajobraz.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Tytuł: „Bez tytułu"

Data: 1986

Technika: instalacja 13 elementów, asamblaż (płótno, karton, gips, drewno, wosk)

Wymiary: zmienne

Instalacja Marka Chlandy składa się z wielu elementów z gipsu i tkaniny oraz kartonu utwardzonych woskiem. Są to:

• cztery bryły – skorupy z papieru i tkaniny utwardzonej woskiem w niejednolitym kolorze brudno łososiowym o chropowatej powierzchni, przypominające korpus żelazka o wysokości około 22 centymetrów, długości około 48 centymetrów i szerokości około 30 centymetrów;

• jedna bryła podobna do żelazka – pełna z gipsu;

• błękitna listwa z kartonu utwardzonego woskiem o szerokości około 7 centymetrów i długości 81 centymetrów, lekko falująca, złożona na pół i rozchylona, położona na surowej desce długości około 70 centymetrów;

• brudnobiałe pierścienie gipsowe – dwa pełne i jeden przecięty pionowo średnicą na pół, o wysokości około 7 centymetrów, średnicy około 21 centymetrów i średnicy koncentrycznego otworu około 10 centymetrów;

• forma z listew przypominająca literę H o długości 15 centymetrów i szerokości 24 centymetrów oraz wysokości około 5 centymetrów lub w odwrotnej orientacji prawosławny podwójny krzyż;

• drewniane kliny. 

Elementem centralnym instalacji jest pełny gipsowy krążek, wokół którego zgromadzone zostały koncentrycznie pozostałe elementy. Pięć form przypominających żelazka zostało ustawionych lub podpartych na gipsowych krążkach – pełnych i dwóch elementach rozciętego krążka oraz na drewnianych klinach. Spiczaste czubki form skierowane są na zewnątrz instalacji. Taki układ przypomina płatki kwiatu wokół gipsowego środka. W takim samym układzie, na obwodzie ma swoje miejsce listwa na desce i forma podwójnego krzyża. Artysta zakłada różne możliwości montażu instalacji, nie jest to jedyny prawidłowy układ. W sztuce Marka Chlandy często obecne jest zagadnienie „chwiejnej równowagi”, rozumiane jako ostatnia możliwa chwila stabilności przed zmianą tego stanu. 

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN