Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Waldemar Raniszewski i Wiktor Gutt studiowali na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w Pracowni Rzeźby prowadzonej przez Jerzego Jarnuszkiewicza oraz Pracowni Projektowania Brył i Płaszczyzn prowadzonej przez Oskara Hansena. W czasie studiów wspólnie z Grażyną Dobą-Wolską i Wiktorem Guttem współtworzył grupę DO-GU-RA, a następnie działali w duecie.
Artyści byli pod wpływem teorii formy otwartej Oskara Hansena. Teoria formy otwartej jest koncepcją dotyczącą sztuki, szczególnie architektury. Zakłada, że artysta tworząc dzieło sztuki, nie tworzy zamkniętego i skończonego obiektu, ale buduje możliwość wielu interpretacji i kontekstów. (Koncepcja ta mówi o tym, że dzieło sztuki nie ma jednego znaczenia, nie można go wytłumaczyć w jeden prawdziwy sposób. Tylu ilu jest odbiorców dzieła sztuki, ludzi, którzy je oglądają, tyle może być jego znaczeń. Każdy człowiek ma prawo rozumieć je na swój sposób.) Dzieło o otwartej formie jest zawsze gotowe, by znaleźć się w nowych okolicznościach, nowym czasie, w nowej relacji ze zmienną rzeczywistością. Odbiorca, jest zarówno widzem i aktorem, bierze czynny udział w interpretacji, tworzy nowe konteksty. (Odbiorca dzieła sztuki czyli człowiek, który je ogląda jest  po pierwsze widzem, a po drugie człowiekiem, który uczestniczy w tworzeniu nowego znaczenia dzieła sztuki. Sprawia, że dana praca się zmienia, ponieważ ktoś rozumie ją w inny sposób.) Dzięki temu dzieło sztuki jest zawsze aktualne.
Waldemar Raniszewski i Wiktor Gutt w myśl teorii formy otwartej pracowali nad wykorzystaniem środków artystycznych do badania niewerbalnej komunikacji międzyludzkiej. Praca Wyrazy na twarzy  to zbiór 80 fotografii barwnych, zdigitalizowane przez Wiktora Gutta w 2016. Zdjęcia zostały zrobione przez artystów w 1981 roku trakcie festiwalu Rockowisko w Łodzi. W trakcie festiwalu artyści przeprowadzili akcję o tym samym tytule Wyrazy na twarzy. Polegała ona na rysowaniu na twarzy chętnych osób specjalnie zaprojektowanych dla konkretnych osób wzory. Zindywidualizowane kompozycje nie miały być dekoracjami, a „wyrazem” (zobrazowaniem) charakteru danego człowieka. Podobnie jak muzyka zespołów na festiwalu Rockowisko, w założeniu miała wyrażać nieskrępowaną ekspresję. (Muzyka na festiwalu Rockowisko miała sprawić, że każdy kto jej słuchał mógł przeżywać ją na swój sposób, jeden człowiek mógł tańczyć, inny śpiewać, a jeszcze inny milczeć. To muzyka miała budzić bardzo różne emocje u różnych ludzi. Nie narzucała jednego, konkretnego sposobu przeżywania jej.) Całą akcję a także efekty pracy artystów zarejestrowała ekipa przygotowująca film Koncert z 1982 roku w reżyserii Michała Tarkowskiego.

Autor skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

Wiktor Gutt i Waldemar Raniszewski nawiązali współpracę pod koniec lat 60. Znajdując się pod wpływem teorii formy otwartej Hansena, pracowali nad wykorzystaniem środków artystycznych do badania niewerbalnej komunikacji międzyludzkiej. Podstawową formą stosowaną przez artystów w dokumentacji ich działań była fotografia. W ten sposób powstawały często obszerne cykle, które pozwalały odtwarzać sekwencje kolejnych „wypowiedzi”. Poszukiwania podstaw aktu komunikacyjnego doprowadziły ich do pracy z osobami chorymi umysłowo i z dziećmi oraz do studiowania literatury antropologicznej. Figura „człowieka pierwotnego” umożliwiła im skupienie się na intuicji i ciele jako środkach komunikacji.

Praca Wyrazy na twarzy to zbiór 80 zdjęć barwnych w formie cyfrowej, które są zdigitalizowaną przez Wiktora Gutta wersją fotografii wykonanych przez niego samego i Waldemara Raniszewskiego w 1981 roku. W trakcie festiwalu Rockowisko w Łodzi przeprowadzili oni akcję o tym samym tytule, podczas której w wyznaczonym miejscu artyści malowali twarze zgłaszającym się widzom w specjalnie zaprojektowane dla danej osoby wzory. Zindywidualizowane kompozycje nie miały być dekoracjami, a „wyrazem” charakteru danego człowieka – podobnie jak muzyka zespołów występujących na festiwalu w założeniu wyrażała „nieskrępowaną” ekspresję. Cały proces i efekty pracy artystów zarejestrowała ekipa przygotowująca film Koncert (1982) w reżyserii Michała Tarkowskiego.

Daniel Muzyczuk

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.