Andrzej Szewczyk
Pomnik listu Franza Kafki do Felicji Bauer
| Datowanie: | 1983 r. |
| Technika: | technika własna |
| Materiały: | drewno dębowe, ołów |
| Rozmiar: | wys. 17,3 cm, szer. 30,2 cm, głęb. 4,5 cm |
| Numer inwentarzowy: | MS/SN/R/358 |
Opis dzieła
Znaki, układając się w linijki, tworzą rodzaj pisma. Zapisany ołowiem na drewnianych klockach list stanowi aluzję do związku Franza Kafki i jego narzeczonej. Ale ołów, jako trucizna wykorzystywana choćby w średniowiecznych torturach, nie kojarzy się z romantycznym uczuciem, lecz wskazuje na niemożliwy, toksyczny związek. Kafka zrywał zaręczyny z Felicją Bauer i ponawiał je. Uciekał przed związkiem, bał się go, ale podejmował kolejne próby wznowienia znajomości. Udręka, w jaką zmienia się miłość, oddana zostaje ołowianą, trucicielską materią pisma stworzonego przez Szewczyka. Artysta często poświęcał tytuły dzieł wielkim postaciom, wielkim miłościom, emocjom, przemożnym nałogom. Zawsze interesowała go intensywność życia, zarówno w obszarze wielkich uczuć, jak i ogromnych słabości. Podkreślał: „jestem z erotyki, a nie hermeneutyki”. W swojej twórczości zajmował się głównie pismem jako materią, materiałem myśli, uczuć i pragnień, nad którym można pracować. Na początku rysował pismo. Znane są zeszyty zapisane tuszem, potem naklejane na kopertach wersy z łupinek i wreszcie kolorowe, ołówkowe ścinki regularnie zapisujące płaszczyzny obrazów poświęcone wielkim parom – jak Abelard i Heloiza.
Maria Morzuch (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [387]).
„Miało to być pismo absolutne (pismo po końcu i przed początkiem). Pismo w ogóle z rejonów OKOLIC KOŃCA. Zamierzałem zrobić duże stelle z dębu i faszerować je równymi rzędami pisma wewnętrznego; melancholia i czas” – pisał Szewczyk o swojej pracy. Tematem Pomnika listu Franza Kafki do Felicji Bauer jest pismo, albo precyzyjniej, zagadnienie znaków, odczytywanych ponad swoim literalnym znaczeniem. Szewczyka bardziej niż dosłowne znaczenie liter i słów, interesuje ich sens symboliczny. Historia nieudanego narzeczeństwa Franza Kafki i Felicji Bauer spisana w listach jest pretekstem do ukazania melancholii i smutku, który może nosić w sobie pismo. „Jest to pismo symboliczne i symbolizujące smutek” – pisał Szewczyk. Wyciśnięte w trującym ołowiu znaki niosą ze sobą ciężar toksyczności relacji. Jednocześnie są metaforą pisma jako takiego.
Karol Jóźwiak (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 318-321).
