Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Krystyna się żegna" to dwa obiekty – rzeźba z gipsu oraz jej wykonany w brązie odlew umieszczony na postumencie. Kompozycja przedstawia leżącą kobietę wspartą na lewym łokciu, z prawą ręką podniesioną do góry w geście pożegnania. Tors postaci jest przerwany, zbudowany z trzech części: lewej nieregularnej, środkowej w kształcie klęczącego korpusu i prawej ukazującej realistycznie przedstawione popiersie kobiety z krótkimi włosami i opaską na czole. Jest to późna praca Ludmily Stehnovej, która pod koniec życia, po okresie zainteresowania abstrakcją, powróciła do tematu ludzkiej postaci. W swej „ażurowej” formie rzeźba zdradza wpływy koncepcji Henry'ego Moore'a, mającej szczególnie silne oddziaływanie na twórczość artystki w latach 60. Od angielskiego rzeźbiarza Stehnová przejęła zainteresowanie wewnętrzną przestrzenią kompozycji i jej przenikaniem się z otoczeniem. Jej Krystyna się żegna wydaje się wręcz bezpośrednio nawiązywać do serii rzeźb „Reclining figure" [„Postać leżąca"] ukazujących zdeformowaną, „wydrążoną” postać kobiecą. Poprzez „rozerwanie” korpusu praca Stehnovej jest w podobnym stopniu otwarta na przestrzeń. Bryłę charakteryzuje miękkość linii wyznaczających organiczne kształty, wklęsłości, krzywizny i wypukłości. Nie sposób nie dostrzec tu również analogii z przestrzennymi pracami Katarzyny Kobro i jej, opisaną wspólnie z Władysławem Strzemińskim, koncepcją rzeźby. W publikacji „Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (1931) pisali: „Wprowadzenie do dzieła sztuki trzeciego wymiaru, to znaczy głębi, pociąga za sobą jego czasoprzestrzenność. Czasoprzestrzennością nazywamy zmienność tego dzieła sztuki przy oglądaniu jego z rozmaitych stron”. Podobnie jak Moore, autorzy przypisywali istotne znaczenie relacji zachodzącej między rzeźbą, a przestrzenią, która zyskuje na znaczeniu zwłaszcza wówczas gdy, jak w pracy Stehnovej, bryła zostaje na nią otwarta.

Dorota Stolarska-Kultys

„Krystyna się żegna" to rzeźba w gipsie oraz jej odlew z brązu. Kompozycja przedstawia formę leżącej kobiety. Jest ona wsparta na lewym łokciu. Jej prawa ręka jest podniesiona do góry w geście pożegnania. Tors postaci jest przerwany. Przez to rzeźba składa się z trzech części. „Ażurowa” forma otwiera bryłę na przestrzeń, która staje się częścią rzeźby.

Ludmiła Stehnova była rzeźbiarką. Rzeźba nosi tytuł „Krystyna się żegna”. Praca jest niewielka. Artystka wykonała ją z brązu, gipsu i drewna. Składa się z kilku elementów. W dolnej części znajduje się sześcienny postument. Do jego górnej części przymocowane są kolejne elementy. Na pierwszy rzut oka tylko jeden coś przypomina. Jest to fragment postaci kobiecej, przedramię i głowa. Kobieta wyciąga rękę ku górze. Wygląda jakby do kogoś machała. Wykonuje gest pożegnania. Z boku znajduje się trzeci element. Trudno w nim cokolwiek rozpoznać. Być może przedstawia dolną część korpusu kobiety. Być może przedstawia fragment sukni.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Ludmila Stehnova

Tytuł: „Krystyna się żegna”

Wymiary: model gipsowy – wysokość 73 cm,  szerokość 49 cm, długość 35 cm; odlew z brązu - długość 73 cm, wysokość 70 cm, głębokość 36 cm.

Technika: dwa obiekty - pierwszy to rzeźba z gipsu, drugi - odlew brązowy według modelu na postumencie

Rok powstania: 1982-85

„Krystyna się żegna” Ludmily Stehnovej to dwa obiekty – rzeźba w gipsie oraz jej wykonany w brązie odlew umieszczony na drewnianym, prostopadłościennym postumencie. Model gipsowy posłużył do zrealizowania odlewu w brązie, który jest ostateczną wersją pracy, wzbogaconą o postument.

 Kompozycja przedstawia leżącą kobietę, wspartą na lewym łokciu z prawą ręką podniesioną do góry w geście pożegnania. Postać jest drobna, nieco mniejsza od naturalnych rozmiarów dorosłej kobiety. Rzeźba składa się z trzech wyraźnie wyodrębnionych elementów, ułożonych jeden za drugim. Pierwszy to uproszczony, nieco zdeformowany, choć nadal mimetyczny, korpus kobiety z głową i dwoma rękami. Drugim elementem jest leżąca na postumencie, w miejscu odcinka lędźwiowego, obła forma skulonej, uproszczonej postaci ludzkiej. Jej kark skierowany jest w stronę torsu kobiety. Trzeci element to duża abstrakcyjna forma przypominająca zrolowaną poduszkę lub wąski materac, spoczywająca bezpośrednio na postumencie. Jej ustawienie względem pozostałych elementów rzeźby narzuca dalekie skojarzenie ze zgiętymi w kolanach nogami pod pościelą. Jest to abstrakcyjna bryła.

Najbardziej mimetyczna jest pierwsza cześć rzeźby, odzwierciedlająca ciało kobiety.  Obie ręce oddane są realistycznie, zgodnie z anatomią ciała. Prawa, uniesiona ręka posągu jest lekko zgięta w łokciu i ma rozwartą dłoń, która zdaje się wykonywać swobodny gest machania. Lewa ręka postaci jest opuszczona w dół i zgięta pod kątem prostym w łokciu. Przedramię leży na postumencie i tylko na nim spoczywa cały ciężar tego elementu rzeźby. Realistycznie wyrzeźbione ramiona nikną w odrealnionych krótkich rękawkach nieokreślonego stroju, który zdaje się być tylko rękawami i zakończonym fantazyjną falbaną karczkiem bluzki. Rzeźbę wieńczy realistycznie oddana głowa młodej kobiety z krótkimi włosami z grzywką, pod którą przebiega szeroka opaska. Włosy są gęste, bujne, kończą się z linią szczęki. Masywna, szeroka opaska zakrywa czoło, osiada na łukach brwiowych, grzywka jest wyciągnięta na nią. Twarz kobiety jest szczupła, migdałowato zarysowane oczy są zacienione. Nos jest prosty, wyrazisty, zakończony okrągłą chrząstką. Od nosa do kącików ust biegną nieznaczne bruzdy. Usta są pełne, lekko otwarte, jakby uchwycone przy wypowiadaniu słowa.

„Krystyna się żegna” to późna praca Ludmily Stehnovej, która pod koniec życia, po okresie zainteresowania abstrakcją, powróciła do tematu ludzkiej postaci. Otwartość kompozycji i jej nieciągłość mogą być pokłosiem fascynacji Stehnovej pracami Henry’ego Moora.

Agnieszka Wojciechowska – Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN