Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

W tekście O działaniu neutralnym z 1967 r. Jerzy Rosołowicz podejmuje kwestie osadzenia sztuki w działaniu społecznym i jej relacji wobec natury. Natura, czyli harmonijny zbiór „form o funkcji bezwzględnej“, zostaje przeciwstawiona „formom względnym” – postępowi, technicyzacji życia, rozwojowi osiągnięć naukowych.

W obliczu zbliżającej się katastrofy, do której prowadzi „działanie celowe”, Rosołowicz postuluje działanie neutralizujące wartości ujemne cywilizacji. Tylko bowiem natura i mechanizmy jej działania pozwalają ocalić świat.

Neutronikony – szklane tafle z przyczepionymi uszkodzonymi soczewkami lub pryzmami, które artysta pozyskiwał jako odpady z jednej z wrocławskich fabryk, są przykładem modelowych urządzeń do oglądania rzeczywistości. Zarówno w nich, podobnie jak w neutronach atomu, obojętnych elektrycznie cząstkach, jak i w samej przyrodzie tli się zalążek śmierci, „groźnego i niebezpiecznego trupiego jadu”. Średni czas życia neutronu swobodnego wynosi ok. 15 minut.

Magdalena Ziółkowska (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 618).