Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Joseph Beuys przyjechał do Polski w sierpniu 1981 roku, przywożąc skrzynię sosnową wypełnioną domowym archiwum artysty: grafikami, plakatami z akcji artystycznych, zdjęciami i multiplami, dokumentującymi prawie 30 lat jego działalności artystycznej. Archiwum to ofiarował Muzeum Sztuki w Łodzi, a akcję przekazania dzieł nazwał Polentransport / Transport do Polski. Składając dar Beuys powtarzał gest artystów, którzy odpowiedzieli na prośbę Władysława Strzemińskiego i ofiarowali swoje dzieła, aby mogła zaistnieć kolekcja sztuki awangardowej, służąca społeczeństwu (dzięki czemu powstała Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”). Beuys uważał, że społeczeństwo można kształtować jak materię plastyczną w rzeźbie, a przemiany społeczne są możliwe bez użycia przemocy, w powolnym procesie ewolucji, dzięki twórczemu myśleniu i działaniu. Sytuacja, jaka zaistniała w Polsce lat 1980–81, odpowiadała jego wizji odnowy społeczeństwa według idei równości i solidarności społecznej. Jednocześnie naruszenie dyktatury partii komunistycznej stało się szansą na przywiezienie daru do kraju, w którym wcześniej władza uniemożliwiała swobodną wymianę myśli i poglądów. Polentransport nie tylko był wyrazem uznania dla tego, co się wydarzyło w Polsce, ale miał również wyzwalać dalsze zmiany. Przede wszystkim uwalniać ludzką kreatywność w myśl hasła Beuysa: „każdy człowiek jest artystą”. Prace przywiezione w skrzyni stanowiły aktywne czynniki postulowanego uwolnienia, zaś sama akcja przywiezienia i ofiarowania prac społeczeństwu polskiemu była wkładem artysty w wyzwolenie. Przekazanie archiwum do Polski rozszerzało jego oddziaływanie.

Anna Saciuk-Gąsowska (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [319-320]).

„Beuys przybył do Łodzi dużą furgonetką, na szczycie której umieszczona była drewniana skrzynia, zapakowana w próżniową folię, zawierająca w swoim wnętrzu kolekcję prac artysty. (…). Samo rozpakowanie skrzyni zawierającej te dzieła zajęło wiele czasu. Niemal każde z nich opatrzone było rozległym osobnym omówieniem Beuysa, wiele z nich na miejscu zostało sygnowanych bądź opatrzonych opisem przez autora. Na końcu Joseph Beuys sygnował także samą skrzynię” – relacjonował Jaromir Jedliński, uczestniczący w akcji Polentransport. Akcja Beuysa z 1981 r. była ważnym wydarzeniem, między innymi poprzez swój kontekst. Odbyła się w 50-lecie powstania Muzeum Sztuki w Łodzi, którego trzon stanowiła kolekcja złożona z darów światowej klasy artystów. Akt darowania przez Beuysa fragmentu swojego dorobku artystycznego miał być wyrazem afirmacji i chęcią powtórzenia tamtego gestu. Jednocześnie był symbolem poparcia dla Polaków walczących o swoją wolność i demokrację, a także wyrazem łączności z nowo powstałym ruchem „Solidarność”.

Karol Jóźwiak (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 154).

Joseph Beuys był artystą zainteresowanym działaniem. Beuys tworzył obrazy, zdjęcia i instalacje. W sztuce Josepha Beuysa ważniejszy był proces niż efekt materialny.  Działanie w sztuce to performance.  Joseph Beuys był performerem.  Sztuka Josepha Beuysa to sztuka związana z życiem i przeżyciami. 

Beuys w czasie II wojny światowej był żołnierzem,  latał samolotem wojskowym. Samolot Beuysa rozbił się i spłonął na Krymie. Poparzonego Beuysa uratowali Tatarzy z Krymu. Tatarzy smarowali poranione ciało Beuysa tłuszczem i zawijali go w filcowe koce. Tatarzy uratowali życie Beuysa. To był dar. Beuys swoją sztuką obdarowywał innych ludzi. 

W 1981 roku Joseph Beuys przyjechał do Muzeum Sztuki w Łodzi. Przywiózł ze sobą drewnianą skrzynię. W skrzyni były dzieła sztuki – rysunki, zdjęcia, plakaty, grafiki. Skrzynia to spakowane archiwum artysty. Przyjazd do Łodzi i przekazanie archiwum artysta nazwał Polentransport. 

Polentransport było także spotkaniami z ludźmi w Muzeum. Beuys opowiadał o swoich dziełach, opisywał je i tłumaczył. Polentransport przypomina działania grupy a.r. i  początki Muzeum Sztuki w Łodzi. 

Beuys uważał, że każdy człowiek jest artystą. 

Autor skryptu: Agnieszka Wojciechowska-Sej

Artysta Joseph Beuys dążył w swojej twórczości do zakwestionowania granic, do współodpowiedzialności i współdziałania ponad granicami, tak jak przebiegały one w 1981 roku. Pragnął on przezwyciężać podziały w społeczeństwie i niwelować napięcia. Beuys wierzył, że wartości, którym hołdował można wcielać w życie społeczne.

Akcja Beuysa Polentransport 1981 to dar artysty prawie tysiąca prac (głównie na papierze) dla Muzeum Sztuki w Łodzi. Znaczenie tego gestu ma bardzo duże znaczenie: 1. artysta przeciwstawia się podziałowi świata na wschód i zachód, 2. artysta sam decyduje o dystrybucji własnych prac i formie ich ofiarowania. Trzon kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi powstał za sprawą pięciu osób, założycieli Grupy a.r. ( artyści rewolucyjni lub awangarda rzeczywista): Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, Henryk Stażewski, Julian Przyboś, Jan Brzękowski. Dzięki ich bezpośrednim kontaktom nawiązanym pomiędzy przedstawicielami awangardy w Polsce, a kręgami artystycznymi w Paryżu, zgromadzili ponad sto dzieł artystów awangardy lat 20 i 30. Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej w Łodzi została udostępniona publiczności w 1931 roku.

Joseph Beuys powtarza swoją akcją gest darowania dzieł do Muzeum, podkreślając tym samym współodpowiedzialność i chęć prowadzenia dialogu o kulturze i sztuce ponad podziałami. Dodatkowo Beuys przychyla się ruchowi „Solidarność”, w jego formie z początków lat 80., jako temu, który egzekwuje prawa człowieka i prawa polityczne. Akcja Polentransport 1981 to materialny nośnik idei artysty. Beuys przyjechał do Łodzi dużą furgonetką, na której umieszczona była drewniana skrzynia zapakowana w próżniową folię. Wewnątrz skrzyni znajdowała się kolekcja prac artysty. Joseph Beuys rozpakowywał każdą swoją realizację, podpisywał oraz komentował. Beuys sygnował również skrzynię i zasugerował aby niektóre prace były prezentowane na wieku skrzyni, jak na postumencie. Należą do nich: Mirror-Piece, Bruno Cora-Tee, Magnetischer Abfall, Magnetische Postkarte.

Idea Beuysa nosi nazwę „Rzeźby Społecznej” , a jej celem jest rozbudzenie potencjału twórczego u ludzi. Sam artysta uważał, że istotą sztuki jest akt twórczy, a nie obiekt artystyczny. Takim aktem stała się akcja Polentransport 1981.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska