Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Trzy odbitki graficzne na arkuszach o zróżnicowanych kształtach – w formie prostokąta zbliżonego do kwadratu, pięciokąta i sześciokąta – pochodzą z późnego okresu twórczości Getulio Alvianiego. Podjęta w nich tematyka nie jest jednak nowa, ale stanowi kontynuację poszukiwań artysty rozpoczętych w latach 70. W centrum każdej kompozycji artysta umieścił po jednej nieregularnej figurze geometrycznej. Są to kolejno: granatowy pięciokąt, czerwony pięciokąt oraz żółty sześciokąt. Narożniki każdej z figur połączone zostały z narożnikami papieru za pomocą prostych, czarnych linii. Alvianiego interesował świat „konstrukcji” – odcinki, linie, formy, kolory i relacje, które tworzą się na geometrycznej płaszczyźnie. Na tym polu realizował się nie tylko jako artysta, ale także jako teoretyk, autor licznych tekstów i popularyzator sztuki konkretnej, której wytwory cechuje obiektywizm i matematyczna sprawdzalność. Jego prace są wyrazem ciągłego poszukiwania reguł i proporcji geometrycznych, generowanych przez obliczenia matematyczne i kontrasty między kolorami. Sztuka i nauka stanowiły dla niego pole badań dla estetycznego rygoru charakteryzującego obie te dziedziny. Jego zainteresowania artystyczne ukształtowały się pod wpływem czołowych przedstawicieli konstruktywizmu, m.in. niemieckiego architekta Konrada Wachsmanna i związanego z Bauhausem artysty i teoretyka Josefa Albersa. Zaczerpnął od nich nie tylko dyscyplinę formalną, ale przede wszystkim charakterystyczne zarówno dla konstruktywizmu jak i neoplastycyzmu przekonanie, dotyczące ścisłego powiązania sztuki z życiem. Zgodnie z tą ideą sam również koncertował się na kwestiach praktycznych współpracując z architektami i projektantami. W latach 60. i 70. realizował wnętrza mieszkalne – przejrzyste i czyste, utrzymane w duchu funkcjonalizmu. Powrócił do tego ponownie pod koniec lat 90. projektując zarówno przestrzenie prywatne, jak i obiekty przemysłowe. Alviani jest również autorem licznych przedmiotów codziennego użytku, biżuterii i mebli o proweniencji bliskiej ideom Bauhausu. Grafikę uważał za technikę autonomiczną w zakresie sztuk plastycznych, jednak często stworzone przez niego rysunki stanowiły punkt wyjścia dla późniejszych realizacji z obszaru sztuki użytkowej. Na przełomie lat 80. i 90. zaprojektował dla firmy meblarskiej ABV stoliki, w którego czarny okrągły blat wpisane zostały, w sposób zbliżony do omawianej serii grafik, nieregularne figury geometryczne w kolorach podstawowych. Wzdłuż ich krawędzi przebiegały łączenia umożliwiające złożenie stołu w ten sposób, że przybiera on kształt wyznaczonego kolorem pięcio- lub sześciokąta.

Dorota Stolarska-Kultys

Trzy grafiki zostały wykonane na papierach o różnych kształtach. W centrum każdej z nich znajdują się figury geometryczne. Mają one różne kształty. W dwóch są pięciokąty. Jeden jest granatowy, a drugi czerwony. W trzeciej jest żółty sześciokąt. Proste czarne linie łączą ich narożniki z rogami papieru. To prace z późnego okresu twórczości Getulio Alvianiego. Kontynuuje on w nich swoje wcześniejsze poszukiwania. Tym co go interesuje jest świat „konstrukcji” i wzajemne układy figur. Artysta był też projektantem. Swoje zainteresowania przenosił do sztuki użytkowej.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artyście:

1. Getulio Alviani był grafikiem i projektantem.
2. Projektował m.in. tkaniny, przedmioty codziennego użytku, biżuterię, wnętrza mieszkalne i meble.
3. Interesował się układami linii. Linie mogą być umieszczone gęsto lub rzadko. Linie mogą być grubsze lub cieńsze. Alviani tak układał linie, aby stwarzały iluzję ruchu.
4. Alviani był przedstawicielem op-artu. Kierunek ten powstał w latach 60. XX wieku. Op-art, czyli sztuka optyczna, używa układu linii, aby stworzyć wrażenie złudzenia pulsowania, ruchu i falowania.  
5. Zaprojektował charakterystyczne meble: np. na na czarnym blacie okrągłych stolików malował różne figury geometryczne. Najczęściej były to pięciokątne lub sześciokątne figury w kolorach podstawowych. Wzdłuż krawędzi namalowanych figur przebiegały łączenia. Dzięki łączeniom można było złożyć stół. Blat okrągłego stolika mógł zmienić się na pięciokątny.
6. W 1964 roku zaprojektował tkaniny dla włoskiej projektantki mody Germany Marucelli. Tkaniny miały wzór w linie, umieszczona rzadko lub gęsto. Plisowane spódnice podczas ruchu modelki tworzyły zmieniające się układy linii.
7. Projektowana biżuteria nawiązywała do jego prac z serii „Linee luce”. Były to prace zrobione z połyskliwej blachy aluminiowej, która różnie odbijała światło.
8. Bardzo cenił artystę i teoretyka Josefa Albersa. Josef Albers zrobił cykl prac „Homage to the Square”. W latach 20. XX wieku Albers pełnił funkcję artysty – mistrza  (Formmeister ) w Bauhausie.  Bauhaus był szkołą twórczego projektowania.
9.  W 1981 roku Getulio Alviani zaczął kierować Muzeum Sztuki Nowoczesnej Fondacio Soto w Ciudad Bolivar, w Wenezueli. Alviani pokazuje w nim sztukę konstruktywistyczną i wizualną. Sztukę dla której ważny jest układ linii, struktura  kształtów i zmieniające się światło.

Opis dzieła:

Praca Getulio Alvianiego składa się z trzech grafik. Wszystkie trzy grafiki zostały wykonane na papierach o różnych kształtach.

• Pierwsza grafika zbliżona jest do kwadratu. Na środku znajduje się granatowa figura geometryczna - czworokąt. Z każdego rogu granatowego czworokąta odchodzi linia prosta do wszystkich czterech rogów papieru.
• Druga grafika ma kształt pięciokąta. Na środku znajduje się czerwony pięciokąt. Z każdego rogu czerwonego pięciokąta odchodzi linia prosta do wszystkich pięciu rogów papieru.
• Trzecia grafika ma kształt sześciokąta. Na środku znajduje się żółty sześciokąt. Z każdego rogu żółtego sześciokąta odchodzi linia prosta do wszystkich sześciu rogów papieru.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska -Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Getulio Alviani

Tytuł: „Bez tytułu” - „1,2,3,4 nel quadrato”; „1, 2, 3, 4, 5 nel pentagono”; „Esogano a lati progressin 1, 2, 3, 4, 5, 6”

Wymiary: różne -wysokość 49,8 cm , szerokość 50 cm; wysokość 57,7 cm, szerokość 60,8 cm; wysokość 62 cm, szerokość 54 cm

Technika: serigrafia

Rok powstania: 1993

Praca jest cyklem odbitek graficznych na arkuszach papieru o zróżnicowanych kształtach. Każda z nich zawiera nieregularny kształt w jednej z barw podstawowych na białym tle oraz czarne linie łączące je z narożnikami.

Pierwsza odbitka wykonana na kwadratowym arkuszu w środkowej części zawiera niebieski czworokąt. Składa się on z rozwartokątnego trójkąta równoramiennego, którego długa podstawa oparta jest na pionowej osi środkowej arkusza. Jego wierzchołek znajduje się w połowie drogi ku prawej krawędzi i wpisany jest w bieg poziomej osi środkowej arkusza. W górnym ramieniu trójkąta, blisko wierzchołka krawędzi dodano dodatkowy wierzchołek, przez co powstał nieregularny czworokąt. Z każdego wierzchołka kształtu wyprowadzono czarną linię, która biegnie do najbliższego narożnika arkusza, dzięki czemu czworokąt jest połączony z każdym rogiem.

Kolejna odbitka jest na arkuszu w kształcie regularnego pięciokąta o delikatnie zaokrąglonych rogach. W jej centrum umieszczono czerwony pięciokąt o nieregularnych bokach, którego dolny bok jest równoległy do krawędzi arkusza. Prawy narożnik podstawy pięciokąta połączono czarną linią z dolnym wierzchołkiem papieru po lewej stronie, natomiast lewy narożnik z górnym wierzchołkiem po lewej stronie. Na osi wyznaczonej przez środkowy wierzchołek kartki umieszczono kolejny róg kształtu, który został z nim połączony czarną linią. Między tym rogiem, a prawym wierzchołkiem podstawy kształtu znajdują się trzy boki pięciokąta, których wierzchołki zostały połączone z kolejnymi wierzchołkami arkusza. W ten sposób linie łączące kształt z rogami papieru tworzą nieregularną spiralę, która wydaje się kręcić w prawą stronę.

Ostatnia odbitka wykonana na sześciokątnym arkuszu zawiera w centrum żółty sześciokąt. Przypomina on przewrócony trapez, na którego ramieniu dodano dwa dodatkowe kąty. Żaden z boków figury nie jest równoległy do żadnej z krawędzi kartki. Wierzchołki są znów połączone z rogami w taki sposób, aby tworzyć spiralę, która kręci się w prawą stronę.

Getulio Alviani (ur. 1939 – zm. 2018) w swojej twórczości skupiał się na konstrukcjach z prostych form, linii, kształtów, odcinków i ich relacji. Był również teoretykiem, który realizował się na polu tekstów o sztuce konkretnej – opierającej się na obiektywizmie i matematycznej poprawności. W swoich pracach poszukuje reguł, właściwych proporcji, eksperymentuje z kontrastami między kolorami i łączy sztukę z nauką. Jego prace charakteryzuje formalna dyscyplina, zaczerpnięta z nurtu konstruktywizmu.

Wojciech Grum, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN