Władysław Hasior

Rzeźbiarz, malarz, projektant o wpływie na polskie życie artystyczne lat 60. i 70  XX wieku podobnym do tego, jakie miał Tadeusz Kantor. W 1947 roku rozpoczął naukę w Państwowym Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem pod kierunkiem  Antoniego Kenara. Po maturze w 1952 roku wyjechał do Warszawy, gdzie zdał na Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych. Studiował w pracowni  Mariana Wnuka w latach 1952-1958. Dyplom - Ceramiczne Stacje Męki Pańskiej, który obronił w 1958 roku, podarował do kościoła w Nowym Sączu.  Po ukończeniu studiów powrócił do Zakopanego i do 1968 roku pracował jako nauczyciel w swojej pierwszej szkole artystycznej, Państwowym Liceum Technik Plastycznych. Na początku lat 70. prowadził również zajęcia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W 1959 roku otrzymał stypendium francuskiego Ministerstwa Kultury i odbył podróż artystyczną do RFN, Belgii, Holandii, Francji i Włoch, przez dwa miesiące praktykował w paryskiej rzeźbiarskiej pracowni  Ossipa Zadkina. W 1961 roku został członkiem międzynarodowej grupy artystów i pisarzy Phases skupionej wokół pisma o tej samej nazwie. W 1984 roku powstała  Autorska Galeria Władysława Hasiora w Tatrzańskim Muzeum (Stara Leżakownia) w Zakopanem.

Dzieła Hasiora wywoływały wiele emocji, często skrajnych, przy czym wywiady z twórcą przeważnie wzmacniały kontrowersje, jeszcze bardziej polaryzując stanowiska odbiorców, krytyków sztuki i przedstawicieli ówczesnej władzy państwowej. Same tytuły prac Hasiora przez kilka dziesięcioleci odbierane były jako programowe emanacje wolności twórczej i nieskrępowania w dialogu z tradycją i współczesnością: Sztandar Polski (1967), Sztandar błękitnej nadziei (1969), Sztandar pracy (1975), Sztandar - Hubert (1981), Krzew gorejący (1983), Telewizor powiatowy (1965) czy Projekt pomnika dla tych co na morzu (1965).

Najbardziej słynne realizacje artysty to Chorągwie (Sztandary). Monumentalne kompozycje wykorzystujące przedmioty znalezione i tkaninę sprawiły, że przez krytykę określany był mianem polskiego Rauschenberga.  Przedmioty zdegradowane, swoisty „śmietnik cywilizacji” stały się łącznikiem i głównym desygnatem siły wyrazu jego sztuki przekraczającej granice dyscyplin plastycznych i realizowanej na pograniczu rzeźby, malarstwa, ready-made i asmablażu. 

W Muzeum Sztuki w Łodzi znajduje się niewielki zespół ponad dwudziestu prac Hasiora, głównie z lat 60. i 70. prezentujących najbardziej typowe przykłady jego działań; począwszy od asamblaży (np. Polonez, Porwanie Europy), przez unikatowe rzeźby-obiekty ( np. dramatyczna Niobe z czarnego pożaru I, monumentalny Krzew gorejący), po sztandar (m.in. martyrologiczny Sztandar czarnego blasku zakończony w roku wprowadzenia stanu wojennego w Polsce).

Ryszard Rau