Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Pięć fotografii Ahlam Shibli pochodzi ze złożonego z 44 części cyklu Goter, który dokumentuje warunki życia palestyńskich Beduinów na pustyni Negew w południowym Izraelu. Tytułowe słowo nie pochodzi z języka Beduinów, jest neologizmem powstałym na bazie angielskiego go there, polecenia dotyczącego przymusowych przesiedleń całych grup ludności, co wiąże się z radykalną zmianą warunków, w jakich żyją, rozbiciem dotychczasowych wspólnot, utratą tożsamości. Fotografie stanowią aktualny w swej wymowie komentarz do procesów związanych z globalizacją, do zagrożenia wyobcowaniem i poczuciem braku oparcia w lokalnej społeczności.

Anna Saciuk-Gąsowska 

Powinniśmy przekształcić Beduinów w miejski proletariat – pracujący w przemyśle, w usługach, w budownictwie i w rolnictwie. 88% ludności Izraela stanowią nie-rolnicy, niech Beduini staną się podobni. Istotnie, będzie to radykalne posunięcie, oznaczające, że Beduini nie będą żyć na swojej ziemi wraz ze swoimi stadami, lecz staną się mieszkańcami miasta, którzy wracają wieczorem do domu i wkładają kapcie... (Dzieci) będą uczęszczać do szkoły, w uczesanych włosach, z przedziałkiem. Będzie to rewolucja, która może się udać na przestrzeni dwóch pokoleń. Bez przymusu, ale przy wsparciu ze strony rządu... zjawisko Beduinów przestanie istnieć.

Mosze Dajan, 31 lipca 1963 r.

Od połowy lat 60. XX wieku Palestyńczycy wywodzący się z Beduinów i mieszkający na pustyni Negew byli poddawani zaplanowanej przez rząd Izraela polityce wywłaszczania ich z tradycyjnych ziem i przesiedlania do siedmiu osiedli, w dużej mierze bez konsultacji z nimi. Ziemie przez nich pozostawione były następnie udostępniane obywatelom żydowskim. W 2003 roku około połowa ze 110 000 palestyńskich Beduinów mieszkających w Negew żyła w tych osiedlach. Według oficjalnych statystyk stanowili oni najbiedniejszą społeczność Izraela, pozbawioną dostępu do odpowiednich usług publicznych, nękaną wysokim bezrobociem i przestępczością, bez realnej perspektywy rozwoju.

Pozostała część palestyńskich Beduinów mieszkających w Negew odmówiła przeniesienia się do tych osiedli, aby nie stracić ziemi i uniknąć życia w kulturowo obcych i społecznie poniżających warunkach. Żyli i mieszkali oni na terenie ponad stu „nieuznawanych” wsi, gdzie ustawodawstwo państwa żydowskiego zabraniało budowania trwałych konstrukcji, gdzie niszczono regularnie ich domy, zaś pola były spryskiwane toksycznymi chemikaliami przez władze, które uznawały ich uprawy za nielegalne. Rodziny wysiedlano z domów, brak było dostępu do elektryczności, bieżącej wody czy jakichkolwiek usług publicznych, takich jak ochrona zdrowia, system sanitarny czy edukacja powyżej poziomu szkoły podstawowej. Do dziś sytuacja ta nie uległa znaczącej poprawie.

„Goter” jest w języku arabskim słowem obcym, używanym jedynie przez Palestyńczyków z Negewu. Według miejscowej ludności pochodzi ono od rozkazu w języku angielskim „Idź tam” (Go there), wypowiadanego przez wojskowych do palestyńskich Beduinów w czasach Brytyjskiego Mandatu (1917–1948). Praca ta dotyczy położenia Palestyńczyków beduińskiego pochodzenia w Izraelu: tam, gdzie jest mieszkanie, nie ma domu, tam, gdzie jest dom, nie ma gdzie mieszkać.