Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

W 2011 roku Małgorzata Mirga–Tas stworzyła drewniany pomnik w Borzęcinie Dolnym, upamiętniający mord na grupie Romów z czasów drugiej wojny światowej. Pomnik składał się z postaci umierających Roma i Romki, oraz z płyty, na której umieszczony został fragment wiersza Papuszy: 

Nie było życia dla Cyganów w mieście 
i na wsi zabijali, zabijali nas. 
Co robić?
Szły z dziećmi Cyganki w las, 
daleko w las, by nie znalazły nas niemieckie psy.

Cztery lata później, w 2016 roku, pomnik został zdewastowany, a składające się na niego figury zniszczone. Artystka zrekonstruowała pomnik, ale zachowała również zniszczone szczątki figur. Na ich podstawie stworzyła woskowe odlewy fragmentów postaci oraz uszkodzonego epitafium, które stały się cyklem rzeźbiarskim. Odlewając figury, artystka upamiętniła historyczny mord, ale także akt zniszczenia pomnika. W ten sposób zwraca uwagę na pęknięcia i ubytki społecznej pamięci. Poruszając wątek podwójnej zbrodni – na ludziach oraz upamiętnieniu – praca stała się zapisem pracy z traumą w wymiarze historycznym oraz osobistym. Opowiada zarówno o historycznej Zagładzie Romów, a także kolejnych próbach jej wymazywania oraz przypominania.  

Jakub Gawkowski

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.