Film

Władysław Strzemiński to postać-ikona, jeden z najradykalniejszych twórców związanych z awangardą dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. „Powidoki życia" są pierwszą po siedemnastu latach wystawą monograficzną artysty. Jej celem jest ponowna interpretacja twórczości Władysława Strzemińskiego i umieszczenie jej we współczesnym świecie. Wielowątkowa działalność Strzemińskiego miała na celu przekształcanie nie tylko sztuki, którą można nazwać wysoką – malarstwa, rzeźby, architektury, ale także szeroko rozumianego designu, co w ostatecznym rozrachunku miało doprowadzić do zmiany otoczenia człowieka i jego życia. Dziś jego postawa jest zazwyczaj odczytywana jedynie w kontekście historycznym, tymczasem wydaje się, że pytania, na które odpowiedzi szukał Strzemiński – jakie prawidła rządzą sztuką, jakie ona ma prawa, czy można ją oderwać od życia i jak daleko może ona na nie wpływać - są nadal aktualne.

Czym są tytułowe „powidoki", będące kluczowym pojęciem dla teorii widzenia Strzemińskiego? Fizjologicznie rzecz ujmując, siatkówka w oku zachowuje widziany obraz dłużej niż sam moment oglądania rzeczy - zapamiętuje widok, mimo że zdążyliśmy już odwrócić wzrok. Z tego powodu oko ma możliwość nakładania i mieszania się obrazów – tych, które są jeszcze na siatkówce, chociaż nie patrzymy już na nie, i tych, które oglądamy w czasie rzeczywistym. Można zatem powiedzieć, że to nakładanie się obrazów na siebie umożliwia tym samym przenoszenie elementów wzrokowych z jednej dziedziny na inną np. z obrazu na rzeźbę, z rzeźby na architekturę, z architektury na życie. W ten oto sposób pewne zjawiska odkryte w malarstwie mogą być zastosowane w życiu codziennym, projektach wnętrz, a nawet w projektowaniu urbanistycznym.

Druga część tytułu Władysław Strzemiński i prawa dla sztuki odnosi się do rozważań artysty na temat "prawa", któremu poświęcił dużą część swoich badań. Strzemiński był głęboko przekonany, że sztuka ma prawo do uczestniczenia w życiu, a życie ma pełne prawo do udziału w sztuce. Sztuka, zdaniem Strzemińskiego, powinna odkrywać istotne elementy życia i tworzyć ich plastyczne odpowiedniki. Sztuka nie jest oderwanym od rzeczywistości tworem – co więcej, funkcjonuje w jej ramach i wynika z niej.

Poszerzając pole interpretacji dzieł Strzemińskiego, kuratorzy zaprosili do współpracy niemiecką artystkę, która przepracowuje w swojej twórczości temat awangardy – Katję Strunz. Dzięki jej interwencji w postaci projektu architektury wystawy, otrzymujemy nowy wymiar dzieł artysty, nowy komentarz do jego prac. Strunz wykorzystując litery alfabetu stworzonego przez Strzemińskiego na początku lat 30. XX wieku, ułożyła słowo „Zeittraum", które określa przestrzeń wystawy.

„Powidoki życia. Władysław Strzemiński i prawa dla sztuki" stanowią największą i najważniejszą produkcję Muzeum w 2010 roku. Ekspozycji towarzyszy cykl wykładów prowadzonych przez międzynarodowych gości, seminarium analityczne z czytania tekstów teoretycznych Strzemińskiego, panel dyskusyjny oraz warsztaty i działania edukacyjne dla szerokiej publiczności. W związku z wystawą ukażą się trzy publikacje: katalog wystawy, folder związany z projektem artystycznym Katji Strunz oraz książka będąca zbiorem interpretacji, która ma ambicję wypełnienia luki w badaniach nad działalnością Strzemińskiego.

Projekt ekspozycji: Katja Strunz
Kuratorzy: Paulina Kurc-Maj, Jarosław Lubiak
Konsultacja: Zenobia Karnicka