Audio

Wystawa Jimmiego Durhama przeobraża przestrzeń Muzeum Sztuki w miejsce wielogatunkowego zgromadzenia, w którym to, co ludzkie i to, co zwierzęce wzajemnie się przeplata. Zebrane na ekspozycji technologiczno-totemiczne przedstawienia dzikich i hodowlanych zwierząt naruszają sztywne rozgraniczenia między nieożywioną i ożywioną materią, kulturą i naturą, rozumem i duchowością. Kolekcja ta z jednej strony przywodzi na myśl gabinety osobliwości charakterystyczne dla XVI i XVII wieku, z drugiej współczesne ogrody zoologiczne, w których obecność poszczególnych okazów dzikich gatunków jest wynikiem wieloletniej hodowli w niewoli.

Punktem wyjścia dla wykładu stała się teza Johna Bergera z eseju Po cóż patrzeć na zwierzęta? (1980) o tym, że „ogród zoologiczny, do którego ludzie chodzą, by spotkać, obserwować i przypatrywać się zwierzętom, faktycznie jest pomnikiem niemożności takiego spotkania.” Według Bergera, ludzie świata zachodniego zerwali swoje związki z naturą na tyle, że zwierzęta w uprzemysłowionych społeczeństwach zostały zmarginalizowane do roli udomowionych i starannie skategoryzowanych obiektów ludzkiej rozrywki, wiedzy i władzy. Współczesny ogród zoologiczny skupia w sobie właśnie te trzy funkcje: ma być równocześnie miejscem wypoczynku, edukować o świecie dzikich zwierząt oraz służyć jako azyl dla gatunków zagrożonych wyginięciem. Ta ostatnia funkcja urosła do rangi głównej misji ogrodów zoologicznych w obliczu masowego wymierania gatunków.

Podczas wykładu przyjrzeliśmy się bliżej historii ogrodu zoologicznego, od przekształcenia królewskich menażerii w publiczne ogrody zoologiczne w XIX wieku, po najbardziej współczesne próby reformy zoo w bioparki, azyle dla zwierząt, czy Orientarium. Zastanowiliśmy się nad tym jaką rolę pełni zbiorowisko egzotycznych zwierząt w sercu nowoczesnej metropolii, oraz jakie są związki zoo z innymi „instytucjami natury” takimi jak cyrk, gabinety osobliwości czy muzea historii naturalnej.

Wydarzenie towarzyszące wystawie Jimmiego Durhama Boże dzieci, poematy. 
Więcej o wystawie.

Marianna Szczygielska jest badaczką relacji ludzko-zwierzęcych, szczególnie w ich wymiarze środowiskowym i biopolitycznym. Absolwentka Uniwersytetu Środkowo-Europejskiego w Budapeszcie oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka rozprawy doktorskiej o ogrodach zoologicznych. Oprócz zagadnień związanych
z humanistyką środowiskową, zajmuje się także problematyką ekologii queerowej oraz feministycznych studiów nad nauką i technologią. Obecnie pracuje w Instytucie Etnografii Czeskiej Akademii Nauk i Francuskim Instytucie Badań Humanistycznych CEFRES w ramach projektu TANDEM „Zdziczenie dzika,” badającego międzygatunkowe konflikty dotyczące polowania na dziki w Europie.