Katalin Ladik

Mieszkająca w Budapeszcie Ladik była aktywną i kontrowersyjną postacią jugosłowiańskiej neoawangardy przed rozpadem kraju w 1992 roku. Ladik jest autorką powieści i poetką, tworzyła poezję dźwiękową, graficzne partytury muzyczne, performansy i happeningi. We wczesnych latach 70. blisko współpracowała z muzykami, m.in. Dubravkiem Detonim i eksperymentalnym zespołem Milka Kelemena ACEZANTEZ. Pod koniec dekady, w 1979 roku, wystąpiła jako wokalistka w monumentalnym wykonaniu Ursonate Kurta Schwittersa w Belgradzie pod batutą Oskara Danona, w składzie na czworo wokalistów, cztery orkiestry i rząd kotłów oraz muzykę z taśmy skomponowaną przez Vladana Radovanovicia z fragmentów folku, popu i muzyki elektronicznej.

Ladik jest także artystką wizualną. W późnych latach 70. będąc członkinią grupy Bosch + Bosch z Nowego Sadu, stworzyła kolażowe partytury dla własnej „fonopoezji”. Wycinając fragmenty z zachodnioniemieckich kolorowych magazynów kobiecych, jak i innych materiałów graficznych, takich jak wykroje krawieckie czy znaczki pocztowe, Ladik wykreowała mocne obrazy przeznaczone do wykorzystania podczas wykonań publicznych interpretowanych in situ. Śpiewała tak, jakby wykorzystywała techniki „studyjne”: montaż, zmiany wysokości tonu oraz zwielokrotnienie, a jej „naturalny” głos brzmiał dziwnie mimowolnie.

Ladik była w Jugosławii gwiazdą. Występowała nago, traktując własne ciało jak instrument (na przykład wkładała we włosy prymitywny smyczek). Kiedy w 1975 roku jej działania zwróciły uwagę masowo wydawanych czasopism kolorowych, wyrzucono ją ze Związku Komunistów Jugosławii za „niemoralność”. Paradoksalnie, typowo dla epoki jugosłowiańskiego socjalizmu, została wtedy gwiazdą telewizji narodowej, występując w jednym z pierwszych programów erotycznych. Choć nigdy nie była walczącą feministką, w swoich performansach zawsze – nieraz w sposób bezkompromisowy – opowiadała się za podmiotowością kobiet.