Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Birgit Jurgenssen jest autorką pracy Gniazdo. Fotografia przedstawia kobiece, podwinięte nogi, ubrane w rajstopy. Między udami znajduje się ptasie gniazdo z dwoma jajkami. Kobieta siedzi na miękkim, włochatym dywanie, który z daleka może przypominać trawę. Sposób pokazania kobiety nawiązuje do ruchów feministycznych lat 60. i 70. XX wieku. Artystka zastanawia się nad rolą płci pięknej w systemie patriarchalnym. Kobiety zajmują się domem, wychowują dzieci, gotują, sprzątają, otaczają opieką wszystkich członków rodziny. Nie pobierają za to wynagrodzenia. Ta rola została im społecznie przypisana. Gniazdo z jajami pokazuje też kobietę jako maszynę do reprodukcji, sprowadza jej ciało do czysto biologicznej funkcji.  Na fotografii widać gniazdo z jajami, to symbol rozmnażania się, sexu, który doprowadza do powstania dzieci. Artystka pokazuje w ten sposób, że mężczyźni traktują kobietę jak maszynę do rodzenia dzieci. Emocje i uczucia kobiet są nieważne. Ciało kobiety jest jak skorupka, w której rozwija się dziecko. Gdy dziecko się urodzi, kobieta przestaje być ważna. Birgit Jurgenssen w nietypowy sposób zestawia kobiece nogi i gniazdo z jajami. To nawiązanie do surrealizmu, kierunku w sztuce współczesnej, który zestawiał ze sobą elementy pozornie nielogiczne. Surrealiści inspirowali się snami. Artystka powiedziała, że ważna dla niej jest twórczość Louise Bourgeois oraz Meret Openheim, które również łączyły ciało kobiece z nietypowymi przedmiotami.

Birgit Jurgenssen była austriacką artystką. Zajmowała się fotografią, malarstwem, grafiką. Jako kurator i pedagog interesowała ją kobieca sztuka ciała. Tworzyła autoportrety i serie fotograficzne, w których pokazywała rolę kobiety w społeczeństwie, podczas jej codziennych zajęć. Zwracała uwagę na uprzedzenia ze względu na płeć. Birgit Jurgenssen została uznana za „ wybitną międzynarodową przedstawicielkę feministycznej awangardy:”. Jako pedagog pracowała na Uniwersytecie Sztuk Stosowanych w Wiedniu i Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

Gniazdo należy do serii prac poświęconych roli kobiety w instytucji patriarchalnej rodziny. Jürgenssen podejmuje w niej debatowane przez feministki lat 60. i 70. kwestie niewidoczności i eksploatacji pracy troski świadczonej głównie przez kobiety w gospodarstwie domowym. Fotografia zestawia kobiece nogi z gniazdem wypełnionym jajami. Stawia pod znakiem zapytania oczywistość i naturalność związku biologicznej reprodukcji, płci i ekonomii opieki. Jürgenssen – podobnie jak liczne artystki związane z feminizmem tego okresu – demonstruje, że naturalizacja pracy w gospodarstwie domowym została pomyślana w patriarchacie po to, aby wyzysk kobiet uczynić niewidocznym. To, co jawi się jako oczywiste, prywatne czy naturalne, jest w istocie narzędziem dyscyplinowania i wyzysku. Zgodnie z głośnym postulatem tego okresu prace Jürgenssen manifestują, że prywatne jest polityczne.

Joanna Sokołowska

Informacje o artyście.

Birgit Jürgenssen:

• żyła w latach: 1949-2003
• zajmowała się fotografią.

Opis dzieła:

• to czarno - biała fotografia;
• na zdjęciu widzimy gniazdko z patyczków; w gniazdku znajdują się dwa małe jajeczka; gniazdko znajduje się pomiędzy nogami kobiety, nogi są podwinięte pod siebie;
• widzimy tylko nogi i brzuch kobiety; na nogach są cienkie rajtuzy, z jednej strony rajtuzy się podarły;
• kobieta siedzi na miękkim futerku, z daleka wygląda jakby siedziała na trawie;
• kobieta musi być cierpliwa, nie może się ruszyć, bo może uszkodzić gniazdko;
• artystka zaskakująco połączyła kobiece ciało z gniazdkiem → to typowe dla kierunku w sztuce → surrealizm.

Birgit Jürgenssen chciała pokazać, że tak jak kobieta na zdjęciu opiekuje się gniazdkiem, tak kobiety zajmują się swoim domem.
Kobiety opiekują się swoją rodziną, dbają o swoje dzieci, poświęcają się dla nich.
Birgit Jürgenssen chce zwrócić uwagę, że praca kobiety w domu wymaga poświęcenia i cierpliwości. Kobiety starają się jak najlepiej wypełniać obowiązki domowe. Za pracę w domu kobiety nie pobierają wynagrodzenia. Może dlatego nie docenia się pracy kobiet w domu.
Birgit Jürgenssen powiedziała, że są jej bliskie artystki surrealistyczne: Louise Bourgeois i Meret Oppenheim. One też łączyły ciało kobiece i przedmioty w dziwny, nietypowy sposób.