Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Przewrót stożkowy" to masywna rzeźba z nitowanej i spawanej blachy stalowej. Podobnie jak większość rzeźbiarskich realizacji Roydena Rabinowitcha, przeznaczona jest do prezentowania bezpośrednio na podłożu. Praca porusza zagadnienia formy i percepcji, które szczególnie interesują artystę. Rzeźba jest rodzajem metaforycznego ujęcia naszych relacji z przestrzenią. Artysta stara się ująć wszystkie możliwe kierunki odczuwane przez ludzkie ciało. W przestrzennym obiekcie zawiera to, co wydarza się w czasie.  Jak sam mówi, jego prace to „rodzaj choreografii dla oka”.

Przewrót stożkowy zawiera w sobie różne punkty widzenia, ale jego usytuowanie w przestrzeni zakłada również fizyczną możliwość postrzegania go z dowolnego miejsca. Artysta nie narzuca punktu widzenia, ale pozostawia dowolność odbiorcy. W ten sposób dąży do tego, co stanowi sedno jego rzeźbiarskich realizacji, a więc do usytuowania widza w relacji do rzeźby i nasycenia przestrzeni konkretem. 

Kwestia przestrzeni to jedno z kluczowych zagadnień w twórczości Rabinowitcha. Badając sprzeczność między rzeczywistością naukową a sferami zmysłowego i fizycznego doświadczenia odrzuca abstrakcyjne pojmowanie na rzecz nasycenia jej obecnością istnienia ludzkiego. Czyni to budując relacje między widzem – żywym ciałem i obiektem, który postrzega jako rzeźbę-ciało. Ich zbliżenie i zespolenie oraz reakcje wzrokowe i ruchowe odbiorcy zmuszają go do ustosunkowania się wobec miejsca, które staje się konkretne i poznawalne. Umieszczenie obiektu w bezosobowej, abstrakcyjnej przestrzeni powoduje, że odbiorca poprzez bezpośrednie doświadczenie uświadamia sobie istnienie pewnych fizycznych zależności. Można powiedzieć, że twórczość Rabinowitcha zawiera w sobie nawet pewien aspekt etyczny – widz uzmysławia sobie, że nie jest w stanie zawłaszczyć świata lub nim rządzić, albowiem nie jest w nim sam, dzieli go z innymi. Rzeźba należy do zespołu prac podarowanych Muzeum Sztuki w Łodzi przez artystę.

Dorota Stolarska-Kultys

„Przewrót stożkowy" to duża rzeźba z blachy stalowej. Przeznaczona jest do prezentowania bezpośrednio na ziemi. Praca porusza temat relacji wzroku z przedmiotem i z przestrzenią. Zawiera w sobie różne punkty widzenia. Jest zapisem tego, co widzi oko. Rzeźbę można oglądać z każdej strony. Artysta nie określa gdzie jest jej przód, a gdzie tył. Pozostawia dowolność odbiorcy.

Dorota Stolarska-Kultys

Royden Rabinowitch jest rzeźbiarzem i malarzem. Jego rzeźby są wielkie. Wykonuje je z dużych i ciężkich blach. Jego obrazy są również wielkie. Są abstrakcjami. Abstrakcje nie pokazują rzeczywistości. Pokazują jedynie kolory i kształty. Rzeźby wykonane są z metalu.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Royden Rabinowitch

Tytuł: „Przewrót stożkowy - trzecia konstrukcja odnosząca się do warunków wewnętrznych”

Wymiary: wysokość 24 cm,  szerokość 183 cm,  dług. 100 cm

Technika: spawanie, stal

Rok powstania: 1967

Rzeźba Roydena Rabinowitcha to masywna stalowa, nitowana forma o kształcie zbliżonym do pieroga, prezentowana na podłodze. Dwie niedoskonale półkoliste blachy o średnicy 183 centymetrów i promieniu 100 centymetrów są zespawane na półokrągłym obwodzie ze sobą. Na ostro zakończonym zespoleniu widoczne są nity. W miarę oddalania się od półkolistych krawędzi, blachy odsuwają się od siebie, by w centrum przy prostych krawędziach podstawy półkoli osiągnąć odległość 24 centymetrów. Rzeźba zamknięta jest dwoma wycinkami ostrosłupów o podstawie kwadratu, przyspawanych i przynitowanych do krawędzi średnic, które połączone są podstawami i tworzą wrzecionowaty kształt. Masywna rzeźba leży na podłożu, na półkolistej powierzchni. Ze względu na wypukłość formy, powierzchnia styczna jest tożsama z promieniem, biegnącym przez środek prostopadle do podstawy półkola. Monumentalna praca jest wyważona tak, by swój wielki ciężar opierać na linii długości jednego metra. Pomimo surowej, zimnej, metalowej cielesności rzeźba niesie wiele konotacji organicznych, cielesnych. Jej trwanie w równowadze jest bardzo ludzkie.

Rzeźba z każdej strony wygląda inaczej. Artysta nie sygnalizuje, gdzie jest front pracy. Jej rozmiar, korespondujący z wymiarami ciała dorosłej osoby, wymusza ruch widza. Leżącej na podłodze pracy nie da się objąć jednym spojrzeniem. Royden Rabinowitch zakładał konieczność konfrontacji cielesnej z dziełem, także dlatego, że umieścił ją na podłożu. By ją poznać, trzeba klęknąć lub się schylić.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN