Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Nazwa Gorgona została zaczerpnięta z wiersza Dimitrije Bašičevicia opublikowanego we wstępie do portfolio grafik pt. Elualija. Grupa nie tworzyła wspólnie prac, a jej członkowie prowadzili indywidualne kariery artystyczne. W ramach wspólnego działania spotykano się, by dyskutować czy spacerować. Artyści komunikowali się także za pomocą listów, gier, fotografii, wspólnych performansów. Nazwy Gorgona używali także jako tytułu dla powołanego przez siebie magazynu artystycznego. Kolektywne działania twórców miały stać w opozycji do oficjalnej polityki jugosłowiańskich instytucji kultury. Niemal wszyscy członkowie Gorgony w ramach swoich indywidualnych praktyk artystycznych uczestniczyli w państwowym obiegu kultury, ale dbali jednocześnie, by to, co powstaje pod szyldem Gorgony, charakteryzowała autonomia i spontaniczność. Aktywność Gorgony jako grupy artystycznej została zdefiniowana w 1977 roku, kiedy w Galerii Sztuki Współczesnej w Zagrzebiu odbyła się ich wystawa retrospektywna. W tym samym roku prace niektórych członków tej grupy były prezentowane w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Mönchengladbach. Gorgona brała także udział w São Paolo Biennale (1981), miała retrospektywę w Dijon (1989) i pod zmienioną nazwą (Gorgona Gorgonesco Gorgonico) uczestniczyła w 47. Biennale w Wenecji (1997). Jedną z pierwszych inicjatyw Gorgony jako grupy była publikacja magazynu artystycznego. Rozdawano go za darmo, przekazując zainteresowanym osobom. Nie był to typowy magazyn wychodzący regularnie, z zaplanowanymi wcześniej liniami tematycznymi. Bliżej mu było do formatu portfolio, a więc zbioru prac artystycznych. W sumie artyści związani z Gorgoną wydali 11 numerów. Impulsem do powstania pierwszego była seria zdjęć wykonanych przez Josipa Vaništę, inspirowanych obiektami znalezionymi na wystawie sklepowej (nr 1). Kolejne numery „Gorgony” pojawiły się w 1961 roku. Julije Knifer zaprojektował meander dla kolejnej odsłony pisma (nr 2, 1961). Następne numery przygotowali: Marijan Jevšovar (nr 3, 1961), Victor Vasarely (nr 4, 1961), Ivan Kožarić (nr 5), Josip Vaništa (nr 6, 1961). W 1965 roku przygotowano kilka nowych publikacji, którymi zajmowali się Miljenko Horvat (nr 7) i Harold Pinter (nr 8). Rok później powstał numer przygotowany przez Dietera Rotha (nr 9), a nad dwoma ostatnimi czuwał ponownie Josip Vaništa (nr 10 i 11). Korespondencja Gorgony dotycząca magazynu wskazuje, że wiele idei dyskutowanych z różnymi artystami (Lucio Fontana, Robert Rauschenberg, Piero Manzoni, Enzo Mari) pozostało niezrealizowanych.

Aleksandra Jach