Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Informacje o artyście:

• żył w latach 1882-1973;
• ukończył studia architektoniczne;
• tworzył biografie i rysunki;
• w latach 1900-1952 zrobił ok.120 rysunków linii.

Opis dzieła:

• Inspiracją dla artysty był grecki meander. Meander to linia pozaginana  wielokrotnie pod kątem prostym. Linia meandra nigdy się nie przecina. Linia wielokrotnie powtarza ten sam układ.
• Rysunek jest kręty i zawiły. Jest też symetryczny i harmonijny.
• Na rysunku jest jedna linia. Linia ma 1 mm grubości i zagina się pod kątem prostym. Nie przecina się. Rozpoczyna się w lewym rogu, a kończy w prawym rogu rysunku.
• Najlepiej przesuwać palcem po wykreślonej przez Szpakowskiego linii.

Ciekawostki:

Córka artysty wspominała jak ojciec wyjaśniał jej swoje prace: Pokazując mi jakikolwiek rysunek  zmuszał do patrzenia: „o tu – patrz – jest początek – śledź teraz linię. Tak, nie przerywaj” – gdy skołowana, zmęczona zwrotami, zagęszczeniami, znajdowałam ujście linii, triumfował: „widzisz, jakie to proste, a potrzeba 935 ruchów, by znaleźć sens”.

Ważne jest cierpliwie wędrować  tak, jak nas prowadzi linia.

Rysunki Wacława Szpakowskiego zainspirowały współczesnych kompozytorów:  Zygmunta Bargielskiego i Barbarę Konopkę. Utwory muzyczne mają określony czas ich wykonania. Można by też policzyć, jak dużo czasu zajmie nam prześledzenie linii w rysunku Szpakowskiego.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko

Seria prac ze spiralami, którą artysta oznaczył literą „S”, wykonana została na kalce technicznej tuszem za pomocą grafosu w latach 1939 – 1943. 

Trzy warianty spirali tworzą kompozycję o walorach dekoracyjnych. Rozpoznać w niej można meander - kształt występujący w przyrodzie oraz antyczny motyw zdobniczy, któremu wykształcony jako architekt Szpakowski poświęcał wiele uwagi. Studia Spirali czytać można również jako plan – rzut poziomy labiryntów. O ile jednak w labiryncie łatwo się zgubić, tu droga jest klarowna i rytmiczna. Linia spokojnie prowadzona jest do środka figury, a następnie wyprowadzona zostaje ze środka na zewnątrz. 

Spirale, tak jak inne prace Szpakowskiego, tworzone były konsekwentnie według jasno określonego programu. Biegnące równo i zginające pod kątem prostym linie mierzą zawsze 1 milimetr grubości, a oddzielone są 4-milimetrowymi interwałami.

Oprócz bycia świadectwem dociekań artysty na temat procesów i kształtów występujących w naturze i architekturze, Studia Spirali pełnią też inną funkcję – zakładają aktywny udział patrzącego na dzieło widza. Zapraszają do podążania za biegnącą zawile linią i do uważnego jej śledzenia ruchem własnego oka. Tworzące spirale linie urywają się, otwierając kompozycje na świat – wskazują kierunek w przestrzeni poza dziełem, w której każdy na własną rękę może szukać rytmu otaczającej rzeczywistości.

Jakub Gawkowski