Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Stworzona przez Andrzeja Jana Wróblewskiego instalacja „Opus 5" należy do cyklu „Instrumentów plastycznych", które zostały pomyślane jako „maszyny do rysowania” ujawniające niewidoczne siły grawitacji. Wykonany z drewna monumentalny obiekt to konstrukcja ustawiona na czterech nogach. U góry zakończona jest masywną belką z obrotowym elementem do którego przymocowane zostały sznury utrzymujące drewnianą ramę przykrytą szklaną płytą. Nad blatem unosi się przytwierdzone do belki drewniane nieruchome „ramię” zakończone uchylną oprawą, w którą włożony jest długopis. Jest on umocowany na stałe w pionie w taki sposób, by po położeniu kartki na szklanej płycie i wprawieniu blatu w wahadłowo-obrotowy ruch, elementy stykały się ze sobą rysując kształty. Blat jest poruszany ręcznie, a powstające na kartce formy są uzależnione od kierunku, w który zostanie popchnięty. W ten sposób „Opus 5" pozwala tworzyć rysunki powstające za sprawą człowieka i sił grawitacji. Efekt ostateczny w swoim trudnym do przewidzenia kształcie wymyka się kontroli. Działanie maszyny oparte jest w znacznej mierze na przypadku i wyklucza powtarzalność, albowiem zgodnie ze słowami Heraklita, do których odwołuje się artysta: „Niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki (bo inne napłynęły w nią wody)”. Realizacja skłania też do pytań o autorstwo powstających w ten sposób prac. Czy autorem jest twórca instrumentu, sama maszyna czy też ten, kto wprawia ją w ruch? Rysunki są bowiem wizualizacją działania sił grawitacji pod wpływem gestu wprawiającego blat w ruch. Przekazując wskazówki dotyczące sposobu eksponowania „Opus 5", Wróblewski zakładał możliwość wykonywania rysunków przez zwiedzających Muzeum.  Artysta, który ukończył Wydział Rzeźby w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, ale swoją karierę związał z wzornictwem przemysłowym, łączy w Instrumentach plastycznych umiejętności rzeźbiarza z charakterystyczną dla projektanta skłonnością do eksperymentów, badania procesów twórczych i możliwości oprzyrządowania, a także otwartością na użytkownika.

Dorota Stolarska - Kultys

Stworzona przez Andrzeja Jana Wróblewskiego instalacja „Opus 5" należy do cyklu „Instrumentów plastycznych". Ujawniają one działanie siły ziemskiego przyciągania. Zostały pomyślane jako „maszyny do rysowania". Obiekt jest wykonany z drewna. Konstrukcja stoi na czterech nogach. U góry znajduje się masywna belka. Przyczepione są do niej sznury. Na nich zawieszona jest drewniana rama ze szklaną płytą. Można na niej położyć kartkę papieru. Nad blatem unosi się drewniane nieruchome „ramię”. Na jego końcu znajduje się oprawa z długopisem. Został on umocowany w taki sposób, że styka się z kartką. Po wprawieniu blatu w ruch długopis rysuje kształty. Blat jest poruszany ręcznie. Nie da się przewidzieć jaki kształt zostanie narysowany. Na rysunek wpływ ma gest, który wprawia blat w ruch i działanie przyciągania.

Dorota Stolarska-Kultys

Andrzej Jan Wróblewski jest rzeźbiarzem. Projektuje też różne przedmioty. Praca nazywa się „Opus 5, z cyklu: „Instrumenty plastyczne”. „Opus” znaczy w języku łacińskim „dzieło”. Tak więc po polsku praca nosi tytuł „Dzieło 5, z cyklu Instrumenty plastyczne”. Rzeźba służy do rysowania. Stoi na trzech nogach. Przypomina huśtawkę. Pośrodku wisi drewniany pulpit. Na pulpicie kładziemy kartkę papieru. Dotyka do niej ołówek przyczepiony do drewnianego ramienia. Pulpitem można huśtać. Pulpit kołysze się i porusza we wszystkich kierunkach. Wtedy ołówek sam zaczyna rysować na kartce.  Rysuje koła, falujące linie. Można pomyśleć, że  rzeźba potrafi rysować.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Andrzej Jan Wróblewski
Tytuł: „Opus 5” ( z cyklu: „Instrumenty plastyczne”)
Wymiary: wysokość 210 cm, szerokość 200 cm, długość 140 cm

Technika: instalacja (drewno, metal, sznury, długopis)

Rok powstania: 1985

Praca Andrzeja Jana Wróblewskiego to duża instalacja przypominająca huśtawkę wspartą na czterech drewnianych nogach. Smukłe, drewniane nogi długości 230 cm, są ustawione pod kątem około 60 stopni na metalowych nóżkach. Metalowe zakończenia pozwalają wypoziomować pracę, dzięki wkręcanym w nogi śrubom.  Nogi u góry są przykręcone śrubami do poziomej drewnianej belki na wysokości 210 cm. W miejscu, gdzie z poziomej belki powinna zwisać huśtawka, jest zamocowana na jasnym drewnianym  krzyżaku i czterech sznurkach drewniana tablica. Tablica to kwadratowy, masywny blat o bokach długości 69 centymetrów. Blat wisi na wysokości około metra nad podłożem.  Na tablicy położona jest biała kartka. Do środka krzyżaka przymocowane jest pionowo schodzące w dół długie drewniane ramię, zakończone obsadką do długopisu. Wsadzony w obsadkę długopis dotyka piszącym wkładem kartki leżącej na blacie.
Pulpit można wprawić w ruch, dzięki elastycznemu podwieszeniu na linkach. W czasie gdy blat będzie wahał się, kołysał, wirował – długopis będzie tworzył rysunek. Będzie to praca abstrakcyjna a jednocześnie dokument prawdziwego działania.
Andrzej Jan Wróblewski jest artystą, wykształconym na Wydziale Rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po obronie dyplomu w 1959 roku był asystentem w pracowni Jerzego Jarnuszkiewicza. Następnie współpracował z Lechem Tomaszewskim i Jerzym Sołtanem kierując swoje zainteresowania w stronę wzornictwa przemysłowego. Dzięki wspólnym staraniom Wróblewskiego, Tomaszewskiego i Sołtana w 1972 roku  powstał Wydział Wzornictwa Przemysłowego na ASP w Warszawie a Wróblewski został jego pierwszym dziekanem. Czas na pracę dydaktyczną Wróblewski dzielił z czasem realnego projektowania przedmiotów codziennego użytku.
Działał w wielu zespołach projektowych, a rozstrzał funkcji współtworzonych projektów świadczy o jego żywym zainteresowaniu dla dobrego dizajnu. Wróblewski jest współautorem jednej z wersji skutera „Osa”, bryły obudowy komputera tranzystorowego dla Polskiej Akademii Nauk, metalowych sztućców dla Polskich Linii Lotniczych LOT oraz modularnego systemu karoserii koparek hydraulicznych. Instrument plastyczny Wróblewskiego to w istocie maszyna, która produkuje dzieła sztuki. Zadaniem człowieka jest włączyć maszynę. W przypadku „Opusu Piątego" nie naciskamy pstryczka, ale poruszamy wiszący blat.   

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN