Adam Bandrowski

Malarz pejzażysta. Wychował się w inteligenckim środowisku krakowskim. Ojciec był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rodzice przyjaźnili się z Juliuszem Kossakiem, Adamem Asnykiem, Marią Konopnicką. Ponadto dom był pełen muzyki: stryj Aleksander był światowej sławy tenorem, odtwórcą ról wagnerowskich. Szkołę średnią, znane gimnazjum im. Nowodworskiego ukończył w Krakowie, a następnie uczył się w konserwatorium, przygotowując się do kariery pianisty-wirtuoza. Koncerty w Warszawie i Wiedniu zakończyły się sukcesami, a artysta wszedł do grona młodopolskiej bohemy, której nihilistycznych skłonności nie akceptował. Niezadowolony z odtwórczego uprawiania muzyki, ku przerażeniu matki porzucił karierę pianisty i zajął się plastyką. Rysował zresztą od wczesnego dzieciństwa, jego kolegą ze szkolnej ławy, a także „rywalem” w tworzeniu był późniejszy profesor UJ, Jerzy Smoleński. W latach 197-10 studiował amatorsko malarstwo w Krakowie. Prawdziwą jednak przygodę ze sztuką rozpoczął od Zakopanego, w którym mieszkał i gdzie zajął się studiami portretowymi. Wystawił je w 1912 roku jako Antoni Boruta i wzbudził nimi skrajne reakcje - od oburzenia ze strony miejscowych malarzy po zachwyty publiczności i krytyki. Powtórzył ją we Lwowie i w Krakowie, a złożyło się na nią kilkadziesiąt szkiców portretowych typów góralskich. Zachęcony, posłał swoje rysunki do Wiednia, gdzie zaprezentowano je na wystawie tamtejszego „Kunstvereinu” Das Kind. W tym czasie zajmował się też martwą naturą, a także - pod wpływem tatrzańskiej przyrody - pejzażem. Karierę artystyczną przerwała I wojna, pobyt na froncie, niewola, z której wrócił przez Japonię i Cejlon. Zamieszkał w Warszawie, gdzie malował i wystawiał, a także w Krakowie i Lwowie. W 1925 roku w warszawskiej Zachęcie miała miejsce indywidualna wystawa prac, pejzaży. W 1938 roku przeniósł się do Łodzi. Podczas wojny zniszczeniu uległo około 70 obrazów olejnych i duża ilość szkiców. Po 1945 przyłączył się do grupy tzw. „Artystów Niezależnych”, z którą wystawiał w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Radomiu, a której program zwracał się przeciwko „przerostom formalizmu w sztuce”. Uczestnik wystaw zbiorowych m.in. Wystawa Okręgu Łódzkiego ZPAP dla uczczenia II zjazdu PZPR w Łodzi (1954), Wystawa Prac Plastyków Łódzkich 1945-1955 dla uczczenia wyzwolenia Łodzi, Łódź (1955), Zimowa Wystawa Malarstwa, Zakopane (1960). Powojenne wystawy indywidualne w Łodzi (1946, 1947, 1951 - Krajobraz Dolnośląski, 1956 - 50-lecia pracy artystycznej, 1961) oraz w Warszawie (1956 - Wystawa jubileuszowa malarstwa i rysunku w 50-lecie pracy artystycznej w Zachęcie, 1958 - Wystawa prac Adama Bandrowskiego w Zachęcie). Pośmiertna Wystawa malarstwa Adama Bandrowskiego 1881-1966 miała miejsce w Salonie Sztuki Współczesnej w Łodzi w 1967. Jestem zdania, - pisał artysta w 1955 roku - że jako plastyk winienem przemawiać przede wszystkim językiem sztuki, którą reprezentuję - w więc nie słowem, lecz barwą, walorem lub układem kompozycyjnym. Dlatego poprzestanę tu jedynie na przedstawieniu mego artystycznego wyznania wiary: Uważam, że jedynym miarodajnym źródłem mych doznań jest zetknięcie się z otaczającą mnie rzeczywistością. [...] Jestem zwolennikiem karnego podporządkowania środków wyrazu celowi ostatecznemu, tj. przekazania doznania - zdecydowanym zaś przeciwnikiem „malarstwa środków dla środków”. Teoretyczne dociekania i eksperymenty uważam, za środki mające na celu wzbogacenie techniki wyrażania doznań. Jest to „kuchnia” malarza, z której swąd nie powinien jednak przedostawać się na zewnątrz”. Członek ZPAP od 1950. Maciej Cholewiński