Zuzanna Janin

Zuzanna Janin

1961

Używane nazwiska artystyczne: Zuzanna Baranowska (1990-1992), Zuzanna Janin (od 1992).


Rzeźbiarka, autorka instalacji, rysunków, fotografii, akcji, wideo, wideoinstalacji i działań performatywnych. Studiowała w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1980-1986). W 2004 r. przebywała na stypendium Prohelvetia w Ecole Cantonale d’Art du Valais w Sierre w Szwajcarii (Pro Helvetia art-academic scholarship at New Media). W 2016 r. obroniła doktorat z zakresu Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu.

 
Prace Zuzanny Janin prezentowane były na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, znajdują się w wielu kolekcjach sztuki współczesnej. Artystka brała udział m.in. w Biennale w Stambule (1992), Biennale w Sydney (1993), Sonsbeek (1993), Biennale w Liverpoolu (1998), FOKUS Łódź Biennale, Łódź (2010), 54th Biennale Sztuki w Wenecji (2011, Pawilon Rumunii), Alternativa 6, Gdańsk (2016).

Artystka zwraca szczególną uwagę na wprowadzenie do świata sztuki tematów i zagadnień związanych z epoką postemacypacyjną XX i XXI wieku i obecnością kobiet w sferze publicznej. Ważną rolę odgrywają w jej twórczości pamięć, zapis doświadczeń emocjonalnych i obserwacja złożoności relacji, stając się często tworzywem prac. Artystka eksplorowała temat pamięci m.in. w rozpoczynających jej twórczość seriach przestrzennych obiektów, takich jak Pokrowce i Pancerze; a następnie realizując od połowy lat 90. XX wieku cykl zdjęć składających się na fotoinstalację Idź za mną, zmień mnie, już czas (w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi znajduje się należąca do tej serii praca Stopy), czy też tworząc rzeźby z drutu pokrytego watą cukrową, takie jak Słodka dziewczyna (Zuzanna) (1997), dotykające również tematu wirtualnej rzeczywistości. Z kolei instalacja Moja pamięć (1993) powstała w oparciu o wspomnienia artystki na temat poznanych i zapamiętanych w ciągu życia osób, tworząc przestrzeń także dla ich pamięci w pracy Art Gra (1999), działającej podobnie do przyszłych mediów społecznościowych.
Janin jest także autorką pracy Walka (2001), pokazującej jej zmagania na ringu z bokserem wagi ciężkiej, dające się odczytać jako walkę o pozycję kobiet artystek i o nowe media w tradycyjnie pojmowanym, zdominowanym przez mężczyzn świecie sztuki.
Kwestie przemijania, starości i odejścia poruszał jej projekt Widziałam swoją śmierć (2003), którego częścią jest cykl fotograficzny Siedem śmierci (2003-2006).
W found-footagowej instalacji wideo Majka z filmu (2009–2012) artystka nawiązała do serialu Szaleństwa Majki Skowron z lat 70., w którym jako nastolatka grała tytułową rolę. Graną przez siebie bohaterkę zestawiła z postacią współczesnej Majki, błąkającej się w czasie i przestrzeni „brakującej bohaterki", odgrywanej przez jej córkę Melanię. W roku 2019 powstała też z przezroczystej żywicy epoksydowej rzeźba Pomnik Nastolatki. Portret Potrójny, z serii Rzeźby Antropocenu, w którym sportretowała jednocześnie twarz swoją i córki, uzupełniając je sylwetką Majki Skowron.
 W rzeźbie Dziewczynka z cebulą (Potret Matki) z 2016 nawiązała do rodzinnej historii ocalenia matki artystki – Marii jako małej dziewczynki, a także jej matki Nelly (babki artystki) z transportu do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu w 1944 roku.
 Bolesne historie prywatne zderzone z historią XX wieku ujawniają się też w poetyckim wideo, pokazującym relacje miedzy pokoleniami matek i córek, a także ojców i synów w pracy Pomiędzy. Matki i córki (Maria, Zuzanna, Melania) (2005) i Pomiędzy. Ojcowie i synowie (Jan, Edward, Ignacy) (2006-2008). Praca jako Dar Łódzkiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych znalazła się również w naszym muzeum.

Z kolei Lost Butterfly (poetyckie wideo i rzeźby) to praca związana z podróżami w poszukiwaniu zaginionego obrazu, na którym Janin została namalowana przez swoją matkę, artystkę Marię Anto, jeszcze przed swoim narodzeniem. Praca nawiązywała także do historii Biennale w Sao Paulo w 1963 i postaci Ryszarda Stanisławskiego, dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi w latach 1966–1990  i kuratora Biennale.
Do historii rodzinnej nawiązywała też seria kolaży Powstańcy 1863/2016, powstała na bazie oryginalnych rysunków akademickich pradziadka artystki Ignacego Jasińskiego, malarza i zesłańca, studenta Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 60. XIX wieku - kolaże zderzały wizerunki nagich studentów-modeli połowy XIX wieku z fotografiami współczesnych mężczyzn, modeli reklam, idoli filmu i muzyki rockowej.
W pracach z lat 2016–2019 podjęła takie problemy społeczne jak zjawiska mowy nienawiści, body-shamingu, uzależnień, przemocy, cyber-przemocy i przemocy domowej (SHAME, Historia pewnej zdrady, W łóżku z M. (Śpiąca niebieska, Czarna jak ja, Czerwona ze wstydu), UNCHAIN, Niebieska Linia, Pokoje 106, 208, 1002).
Wieloelementowa instalacja Dom zamieniony w bryły geometryczne z serii Rzeźby Antropocenu to z kolei odpady i niepotrzebne elementy przeznaczone na śmietnik z remontu domu rodzinnego, zamienione w rzeźby o kształtach brył geometrycznych, odlanych z półprzezroczystej żywicy epoksydowej. Odwoływały się zarówno do pojęcia domu i pamięci, jak i planety jako „domu" podlegającej ciągłym przemianom i zabójczym procesom zniszczenia przez rabunkowe i dewastujące klimat i środowisko działania człowieka.
 Artystka jest także autorką szeregu prac z użyciem tkanin z serii Pasygrafia, w której zderzała użycie materiałów do budowy domu z fragmentami garderoby, takich jak Rzeźba demokratyczna (2006), Solaris II (20101), Głowa (2017).
 W pracach Zuzanny Janin często powraca też problematyka straty, nieuchronności zmian, rozpadu, takie jak Volvo zamienione w 4 Drony (2014), Taniec jako urządzenie mapujące (2013), Dom jako urządzenie optyczne i akustyczne (2019), a także borykania się z emocjami i ujawnienia ich złożoności - Małpa, Last day (2019).

W latach 2004-2011 roku Janin tworzyła fikcyjną telewizję o sztuce studio_telewiZyJne (stworzona w jego ramach praca Muzeum Idealne znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi). W 2005 roku wraz z Agnieszką Rayzacher powołała niezależne miejsce sztuki lokal_30 w swojej pracowni na Foksal 17, od 2012 prowadzone przez Agnieszkę Rayzacher na Wilczej 21A.
 Artystka działała także w Obywatelskim Forum Sztuki Współczesnej, grupie Artyści i Grupie Surwiwalki, zrzeszającej i pomagającej kobietom doświadczonym przemocą domową.


Prowadzi też Fundację Miejsce Sztuki, która jest operatorem powołanej w 2018 roku Nagrody Sztuki im. Marii Anto & Elsy von Freytag-Loringhoven, dedykowanej kobietom artystkom (dotychczasowe laureatki to Adelina Cimochowicz, Katarzyna Górna, Carollee Schneemann, Katarzyna Kukuła, Teresa Gierzyńska, Phyllida Barlow).


Zuzanna Janin
Zuzanna Janin, archiwum prywatne artystki.
Dzieła