Abraham Berman ((Behrmann, Adolf))

Urodzony w Tockum k. Rygi – zmarł  w Białystoku. Malarz, twórca pejzaży, studiów portretowych, scen rodzajowych niekiedy architektur, tak z egzotycznych krajów, jak i z życia łódzkiej społeczności żydowskiej. Syn Markusa i Róży. W młodości opuścił rodzinne strony. Artystycznego rzemiosła uczył się w latach 1900 - 1904 głównie w Monachium w pracowni Gabriela von Hackla. Potem na krótko zamieszkał w Łodzi, gdzie pracował m.in. w pracowni hafciarskiej i gdzie związany był z miejscowym środowiskiem artystycznym. W 1905 roku sprzedał kolekcję swoich prac za sto rubli, dzięki czemu mógł podjąć studia malarskie w Paryżu, w którym przebywał do 1910 roku. Tam rozwinął się jako malarz, łącząc solidne rzemiosło ze świeżym podejściem do malarskiej materii zaczął też uprawiać pastel i akwarelę. Wystawiał m.in. na Salonie Niezależnych w 1910 roku. W 1911 na stałe wrócił do kraju i zamieszkał w Łodzi. Aktywnie włączył się w życie kulturalne miasta. W latach I wojny prowadził szkołę artystyczną. Uczył się w niej m.in. rzeźbiarz Henryk Monat, z którym Behrman wystawiał w Łodzi w roku 1914. (Wtedy też, po zajęciu Łowicza, niemiecki feldmarszałek August von Mackensen zamówił u artysty portret wieśniaczki w stroju księżackim, który podarował cesarzowi Wilhelmowi II). Razem z Arturem Szykiem Behrman założył i prowadził Stowarzyszenie Artystów i Zwolenników Sztuk Pięknych w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 71. Wiele podróżował. W latach 19124-27 odwiedził Tunis, Algier, Egipt, Palestynę, w latach 1932-1935 Maroko, a następnie Hiszpanię, Włochy i Francję. Wystawy: TZSP w Warszawie (1912), Wystawa prac artystów żydowskich, Gmina Żydowska w Warszawie (1921), Wystawa sztuki żydowskiej, zorganizowana przez wydawnictwo Tel-Aviv, lokal Towarzystwa Handlowców przy Al. Kościuszki 21 w Łodzi (1921), Żydowska wystawa sztuki, Gmina Żydowska w Warszawie (1922), Salon Doroczny, TZSP w Warszawie (1922/23), Miejska Galerii Sztuki w Łodzi (1925, 1927), Łódź (1935), Salon Plastyków ZZPAP Kraków, Lwów, Łódź, Poznań, Warszawa, IPS w Warszawie (1936 członek ZZPAP w Łodzi, zam. tamże, ul. Piotrkowska 81), Salon Doroczny LXXVII Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych, Warszawa (1938). Za granicą swoje prace wystawiał w Palestynie, Maroku, a także w Nowym Jorku i Hamburgu w 1928. W połowie lat 30. Behrman bezskutecznie usiłował wyjechać do USA. Prócz działalności artystycznej i pedagogicznej był również kolekcjonerem, który użyczał swoje zbiory dla organizowanych wystaw. Zasłynął też jako polemista - w 1932 roku na łamach „Ilustrowanej Republiki” przeciwstawił się tezom ogłoszonym w tekście „Śmierć naturalizmu” pióra Władysława Strzemińskiego. We wrześniu 1939, uciekając przed Niemcami wyjechał do Białegostoku, gdzie zamieszkał. W 1940 jego prace pokazywano na wystawie Izobrazitelnoe iskusstwvo Belarusskoj SSR w Moskwie. Na wieść o wybuchu wojny między Niemcami a Związkiem Radzieckim podjął próbę samobójczą, z której uratował go polski kolega, malarz. Po zajęciu Białegostoku przez Niemców został uwięziony w tamtejszym getcie. Kierował tam pracownią malarską Niemca Oskara Steffensa, w której liczna grupa malarzy kopiowała z reprodukcji dzieła dawnych mistrzów. Zmarł w getcie. Ocalała spuścizna artysty jest niewielka. Zachowane prace znajdują się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Historycznego w Krakowie oraz Muzeum Sztuki w Łodzi.

Maciej Cholewiński