Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pieśń nastroju" to krótki videoperformances zarejestrowany w mieszkaniu artysty. Robakowski kieruje kamerę na siebie. Widzimy go na tle okna, w którym dwa lata wcześniej ustawił lustro, by zarejestrować swoje odbicie w wideo „Bliżej-dalej" (1985). Artysta celowo popełnia klasyczny błąd amatorskich nagrań, niepoprawnie ustawiając ekspozycję, przez co jego sylwetka na pierwszym planie staje się zupełnie ciemna, a rysy twarzy giną w czerni. Jest to przemyślana strategia kina nie-artystycznego, wyraz postulowanego przez Robakowskiego odwrotu od estetyki i plastyki właściwej tradycyjnemu obrazowi filmowemu. Przez zupełne zaciemnienie sylwetki jedynie z ruchów i gestów artysty możemy wyczytać, że gra na jakimś instrumencie. Prawdopodobnie jest to flet lub klarnet. To, co zostało zarejestrowane w warstwie wizualnej, jest całkowicie niespójne z dźwiękiem pochodzącym z offu – fragmentem narracji dotyczącej bloku, w którym mieszka artysta. Jest to ten sam tekst, od którego rozpoczyna się jego najbardziej znany film „Z mojego okna" (1978-1999). Mając na względzie, że artysta często nie traktuje swoich prac jako dzieł definitywnie skończonych. Poddaje je później przeróbkom, reinterpretacjom czy rozbudowie, tak więc można założyć, że jest to jeden z możliwych wariantów tego wideo. Kolejne pojawią się w 1990 roku pod nazwą „Dwie pieśni nastrojów".

W „Pieśń nastroju" artysta gra z własnym wizerunkiem. To postawa charakterystyczna dla prac realizowanych w formule „kina własnego”, skupionego na najbliższym otoczeniu, autoanalizie, akcentującego podmiotowość autora i otwierającego dla widzów obszary jego prywatności. Tego rodzaju skupienie na świecie własnych emocji zdominowało twórczość Robakowskiego w pierwszej połowie lat 80. Zwrot ten bywa łączony z sytuacją polityczną w Polsce, a także sytuacją samego artysty, którego niepokorna postawa wobec panującego systemu doprowadziła do usunięcia ze stanowiska wykładowcy w szkole filmowej i wykluczenia z życia publicznego. Jak pisał sam Robakowski: „Kino własne realizuje się wtedy, gdy nic się nie udaje […]. Zwolnione od wszystkich mód i prawideł estetycznych oraz ustalonych kodyfikacji językowych staje blisko życia filmującego”. Wpisując się w tę myśl, „Pieśń nastroju" wyraża w sobie autentyczność, prostotę ekspresji i dowartościowuje to, co indywidualne, zachowując jednocześnie właściwy dla artysty aspekt ironiczny.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys

„Pieśń nastroju" to krótkie wideo nagrane w mieszkaniu Robakowskiego. Kamera jest skierowana na autora. Jego postać jest tak ciemna, że widzimy tylko jej zarys na tle okna. Nagranie przypomina amatorski film. Artysta robi to celowo. Chce pokazać, że estetyka nie jest ważna. Robakowski filmuje sam siebie. Tak wprowadza element osobisty do pracy. Skupienie na własnych doświadczeniach jest charakterystyczne dla twórczości Robakowskiego z przełomu lat 70. i 80.

Dorota Stolarska-Kultys

Józef Robakowski realizuje krótkie filmy. Przedstawia w nich swoje doświadczenia. W pracy „Pieśń nastroju” pokazuje okno w swoim mieszkaniu na tzw. łódzkim Manhattanie. Widzimy przez okno wieżowce. Na tle okna jest cień Józefa Robakowskiego. Artysta palcami puka w bębenek. Rytmicznie mówi dźwięki. Nie ma to żadnego sensu. Robakowski zamyka okno. Na szybie naklejona jest kartka. Na kartce zapisane są dźwięki. Można to nazwać partyturą. Partytura to zapis utworu muzycznego za pomocą nut. Robakowski zapisuje dźwięki za pomocą liter.

W 1913 roku Kurt Schwitters nagrywa „Ursonate”. Jest to dzieło składające się z dźwięków wypowiadanych przez Schwittersa. Nie mają żadnego sensu. Głos artysty staje się utworem muzycznym.

W 1988 roku Józef Robakowski trochę powtarza to, co robił Kurt Schwitters. Rytmicznie wypowiada dźwięki. Robakowski nazywa to, co robi - „kinem własnym”. We własnym mieszkaniu filmuje siebie samego. Sam też nagrywa wypowiadane dźwięki.

W latach 1970 -1977 Józef Robakowski należał do awangardowej grupy artystycznej -  Warsztat Formy Filmowej. W latach 80. powrócił do rejestrowania kamerą filmową swoich doświadczeń.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Józef Robakowski
Tytuł: „Pieśń nastroju”
Rok powstania: 1987
Tworzywo: kaseta VHS
Czas trwania: 2 minuty
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

„Pieśń nastroju” rozpoczyna się planszą z tytułem: „Song of mood” oraz datą: ’87.  Jest to krótkie nagranie, w którym kamera skierowana jest na mężczyznę znajdującego się na tle okna. Sylwetka
w ujęciu popiersiowym skierowana jest lekko w lewo. Jest zupełnie zaciemniona. Bezpośrednio za postacią znajduje się okno z widokiem na wieżowce będące w nieostrości. Mężczyzna wykonuje dość gwałtowne ruchy prawą dłonią. Jakby grał na jakimś instrumencie – uderzał w klawisze, a czasem zatykał otworki np. fletu. Na tle jasnego okna widać także jak porusza się prawy policzek oraz żuchwa. Materiałowi filmowemu towarzyszy głos – to nieartykułowane dźwięki. Gdy zapada cisza, mężczyzna pochyla się a następnie odchodzi. Odsłania czarny statyw – mikrofon. Wraca jeszcze na chwilę by zamknąć – jak się okazuje otwarte przez cały czas okno. W tym momencie kamera rejestruje tylko lewą rękę mężczyzny.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN