Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Taniec z drzewami" to jednoujęciowy film należący do z serii zapisów biologiczno-mechanicznych, w których Robakowski bada relację stanów psychofizycznych organizmu z urządzeniami służącymi mechanicznemu zapisowi. Tematyka ta angażowała artystę już w latach 70. Powstały wówczas m.in. film „Idę" (1973) oraz film-performance „Ćwiczenie na dwie ręce" (1976) i „Po linii" (1976). We wszystkich tych realizacjach kamera oderwana od oka traktowana jest jak przedłużenie ciała filmującego.

W „Tańcu z drzewami" na samym początku słyszymy jedynie dźwięk, delikatne nucenie autora. Podobnie jak w wielu innych realizacjach Robakowskiego, tak i tutaj warstwa dźwiękowa odgrywa istotną rolę w dopełnianiu warstwy wizualnej. Wyprzedzając obraz, wprowadza odbiorcę w rytm filmu. Pierwsze ujęcie skierowane jest na pojedyncze nieruchome drzewo. Z czasem kamera unosi się do góry i zaczyna się lekko kołysać, obejmując większą grupę drzew. Kołysanie przechodzi w wirowanie, a podśpiewywanie zyskuje na intensywności, staje się drażniące i natarczywe. W pewnym momencie obraz zupełnie się zamazuje, a w głosie artysty daje się wyczuć zmęczenie. Na końcu wirowanie się uspokaja, a autor ponownie nuci nieco wolniej mocno zdyszanym głosem, kierując kołyszącą się kamerę ponownie na pojedyncze drzewo. Film trwa tyle, ile sam taniec – trzy minuty. To zapis przeżycia artysty, które staje się jednocześnie doświadczeniem odbiorcy. Obraz zastępuje konkretne fizyczne doznania pozornie niedostępne dla unieruchomionego przed ekranem widza. Rytm filmu i jego struktura odzwierciedlają konkretne fizyczne doświadczenie, podobnie jak miało to miejsce np. we wcześniejszym Idę. Energia biologiczna zostaje wyrażona za pośrednictwem urządzenia mechanicznego.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys

„Taniec z drzewami" to film, w którym Robakowski bada relację człowieka z urządzeniami służącymi do mechanicznego zapisu, takimi jak kamera czy aparat fotograficzny. Kamera trzymana z dala od oka traktowana jest jak element ciała filmującego. W „Tańcu z drzewami" na samym początku słychać jedynie, jak autor nuci pod nosem. Dźwięk wprowadza nas w rytm filmu. Pierwsze ujęcie skierowane jest na pojedyncze nieruchome drzewo. Z czasem kamera unosi się do góry i zaczyna się lekko kołysać. Obejmuje większą grupę drzew. Kołysanie przechodzi w wirowanie. Autor nuci głośniej. Dźwięk staje się nieprzyjemny. W pewnym momencie obraz jest zupełnie rozmazany. W głosie artysty słychać zmęczenie. Na końcu wszystko się uspokaja, a autor nuci nieco wolniej. Jest bardzo zdyszany. Znowu widzimy pojedyncze drzewo. Film trwa tyle, ile sam taniec – trzy minuty. Odbiorca ma wrażenie, jakby to on był tańczącym.

Dorota Stolarska-Kultys

Józef Robakowski realizuje krótkie filmy. Przedstawia w nich swoje doświadczenia.

Film „Taniec z drzewami” pokazuje drzewa. Kamera jest trzymana przez artystę. Artysta tańczy z kamerą wokół drzew. Józef Robakowski nuci taneczną melodię. Artysta wiruje stopniowo coraz szybciej. Zmęczony zwalnia.

W 1928 roku kompozytor Maurice Ravel napisał „Boléro”. Jest to utwór oparty na tańcu ludowym. Orkiestra gra „Boléro” najpierw wolno, a potem stopniowo coraz szybciej.

Film „Taniec z drzewami” jest zrealizowany w jednym ujęciu. Robakowski nazywał swoje realizacje „czystym kinem”. Rezygnował z montażu na rzecz jednego ujęcia. Czas rejestracji filmu jest taki sam jak czas projekcji filmu.

W latach 1970 -1977 Józef Robakowski należał do awangardowej grupy artystycznej -  Warsztat Formy Filmowej. W latach 80. i 90. powrócił do rejestrowania kamerą filmową swoich doświadczeń.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Józef Robakowski
Tytuł: „Taniec z drzewami”
Rok powstania: 1985
Tworzywo: kaseta VHS
Czas trwania: 2 minuty 42 sekundy
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

Film rozpoczyna się planszą z tytułem: „DANCE with TREES” oraz nuceniem autora. Akcja rozgrywa się w lesie, w słoneczny dzień. Pierwsze ujęcie skierowane jest na pojedyncze drzewo. Jest to zbliżenie na dół pnia. Z czasem kamera unosi się do góry i zaczyna się lekko kołysać, obejmując większą grupę drzew. Następnie znów zwrócenie obiektywu na korę. Po oddaleniu, kołysanie przechodzi w wirowanie. Kamera zaczyna się obracać ukazując raz ogólny plan, raz bliski – np. pień lub konary drzew, czasem ziemię. Ruch kamery staje się coraz szybszy, a obraz zamazany. Na końcu wirowanie się uspokaja, a  kołysząca się kamera ponownie skierowana jest na pojedyncze drzewo.

„Taniec z drzewami” to jeden z filmów, w których warstwa dźwiękowa odgrywa istotną rolę i stanowi dopełnienie warstwy wizualnej. To zapis aktywności artysty. Sposób realizacji pozwala widzowi współdzielić emocje i doświadczenie.  

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN