Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Narodziny zieleni" to abstrakcyjna kompozycja malowana pastelem na tekturze. Rysunek przedstawia obłą barwną formę wpisaną w prostokątną ramę, tworzącą iluzję przestrzeni. Charakterystyczne dla całej twórczości Jana Berdyszaka jest podejmowanie prób rozbicia jedności obrazu w jego tradycyjnym kształcie dwuwymiarowego czworokąta. Dzięki tego rodzaju działaniu na znaczeniu zyskuje to, co wydarza się pomiędzy poszczególnymi elementami dzieła, takimi jak płaszczyzna i przestrzeń (która szczególnie interesują artystę), oraz emocjami i zdolnościami percepcyjnymi widza. Berdyszak stara się ujawniać napięcia powstające między tym, co konwencjonalnie moglibyśmy określić jako „puste” i „pełne”, przy czym pustka przestrzeni jest przez niego postrzegana jako odrębna jakość. Staje się swego rodzaju bytem w procesie postrzegania dzieła przez odbiorcę, dostrzegającym jej obecność. Przestrzeń jest dla artysty ważniejsza niż materialne aspekty dzieła. W swoich realizacjach dąży on do tego, by za pomocą środków formalnych zwrócić na nią uwagę. Działania Berdyszaka zyskują swoją pełnię w monumentalnych obrazach olejnych, rzeźbach i instalacjach, tworzy on jednak także grafiki i rysunki. Te ostatnie stanowią często punkt wyjścia dla zagłębienia się w wybrany problem artystyczny, który nierzadko zyskuje ostateczny kształt w większej skali. Czasem zdarza się jednak, że podjęte zagadnienie wyczerpuje się już na tym wczesnym etapie i rysunek zyskuje status odrębnego dzieła. Niezależnie jednak, czy prace na papierze mają charakter szkicu, czy też stanowią realizacje niezależne, umożliwiają wgląd w warsztat artysty i w jego liczne eksperymenty z formą.

Tytuł pracy – „Narodziny zieleni", odnosi się do koloru, czyli zagadnienia również zajmującego istotne miejsce w twórczości Berdyszaka. Barwa pełni u artysty funkcję symboliczną, stanowiąc wyraz określonego sensu zawierającego się w trzech wartościach, które autor jej przypisuje: przestrzeni, ruchu i treści. Jak jednak zauważa artysta: „Człowiek może w relacje kolorów wprowadzić tylko częściowy porządek, a następnie to wymyka mu się spod kontroli”. W komponowaniu pozwala więc sobie także na element przypadku.

„Narodziny zieleni" to rysunek malowany pastelem na tekturze. Przedstawia obłą barwną formę. Jest ona wpisana w prostokątną ramę. Artysta stworzył w ten sposób wrażenie przestrzeni. Jest ona tym, co interesuje go w sztuce najbardziej. Nie traktuje on jej jako pustki. Dla niego jest ona bytem. Równie ważnym elementem kompozycji jak inne.

Informacje o artyście:

Jan Berdyszak był rzeźbiarzem, malarzem, grafikiem, scenografem, pedagogiem. Bardzo interesował się przestrzenią, ważny był dla niego  kolor.

Opis dzieła:

„Narodziny zieleni” to praca wykonana pastelami na tekturze. Jest to praca abstrakcyjna. Rysunek przedstawia eliptyczną, kolorową formę. Elipsa kształtem przypomina spłaszczone koło. Berdyszak narysował wokół formy ramę. Artysta stworzył wrażenie przestrzeni, która jest bardzo ważnym elementem kompozycji. Berdyszak użył w pracy kilku kolorów, w tym - zielonej pasteli. Słowo „zielony” pojawia się w tytule. Berdyszak nadaje kolorom dodatkowe znaczenia. Kolory stają się symbolem, mają kilka znaczeń. Zielony to barwa. Zielony kojarzy się z przyrodą i wiosną. Może oznaczać też nadzieję. 

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Jan Berdyszak
Tytuł: „Narodziny zieleni”    
Rok powstania: 1978-1981
Tworzywo: pastel (japoński), tektura          
Wymiary: wysokość 64.8 cm, szerokość 47 cm
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

„Narodziny zieleni” to kompozycja abstrakcyjna. Rysunek przedstawia obłą, eliptyczną,  ustawioną pionowo barwną formę wpisaną w prostokątną ramę. Możemy wyróżnić trzy płaszczyzny. Dolna jest szara. Od dołu ku centrum coraz jaśniejsza. W górnej jej partii, po środku, białe kółeczko obwiedzione czarnym konturem. Druga forma jest jasno beżowa. Ułożona horyzontalnie. Jest mocno spłaszczonym owalem. Jej górna krawędź, w centrum, „wciśnięta” do środka. Nad tym miejscem czarno-niebieskie kółeczko. Jest w tej samej linii co białe. Trzecia forma analogiczna do pierwszej. Zielona. W centrum bardzo jasna, ciemnieje ku górze i bokom. Rama, która otacza całą figurę, u góry jest różowa. Biegnąc w dół zanika. Na dole jest czarna, grubsza. Zbliża się do barwnej eliptycznej formy.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN