Film

Enrico Prampolini to jedna z najważniejszych osobowości artystycznych międzynarodowej awangardy. W jego twórczości odnaleźć można echa niemal wszystkich prądów nowej sztuki I połowy XX w.: od futuryzmu, który współtworzył wraz z ugrupowaniem Filippa Tommasa Marinettiego, przez dadaizm, konstruktywizm i surrealizm, aż po udział w kręgu paryskich abstrakcjonistów: Cercle et Carré. Był malarzem, rzeźbiarzem, scenotechnikiem, choreografem, architektem, grafikiem, tworzył reklamy, plakaty, fotomontaże, wielkie murale, oprawy plastyczne do kilku filmów. Był organizatorem życia artystycznego w Paryżu, Pradze i Rzymie, a także kuratorem ostatniej międzynarodowej wystawy scenotechniki awangardowej na VI Triennale w Mediolanie (1936).

Wystawa w Muzeum Sztuki pokazała w chronologiczny sposób bardzo bogaty dorobek twórczości Prampoliniego we wszystkich tych dziedzinach. Zbiegła się równocześnie z jubileuszem 100-lecia awangardy w Polsce, co stworzyło znakomitą okazję do przyjrzenia się relacjom między włoskim futuryzmem a polskimi twórcami nowej sztuki. Owe relacje najbardziej żywe były w, najbliższym Prampoliniemu, obszarze teatru. To właśnie Prampolini postanowił odrzucić terminy "scenografia" i "dekoracja teatralna" na rzecz "scenotechniki" bliższej nie malarstwu, lecz architekturze i nowoczesnemu pojmowaniu przestrzeni sceny. Polscy artyści kręgu "Zwrotnicy", Bloku i Praesensu w równym stopniu opowiedzieli się po stronie architektonicznych konstrukcji scenicznych, odrzucając tradycyjne dekoracje malarskie. Ich twórczość świadczyła o radykalnej zmianie, która dzięki awangardzie dokonała się w pojmowaniu i praktyce scenografii.

Wystawa w Muzeum Sztuki to pierwsza w historii ekspozycja, która zestawiła projekty włoskiego futuryzmu z polską awangardą. Podjęła też w szerszym kontekście kwestie kontaktów między artystami obu formacji. W końcu to właśnie dzięki namowom Jana Brzękowskiego Prampolini ofiarował w 1930 roku swój obraz Tarantella do łódzkiej kolekcji, gromadzonej przez grupę "a.r.".

Z uwagi na praktykę wystawienniczą Muzeum Sztuki, która za punkt wyjścia przyjmuje znaczenie kolekcji grupy "a.r.", Tarantella Prampoliniego okazał się poniekąd ważnym kluczem zrozumienia wystawy. Obraz ten ukazuje dynamiczny i mechaniczny taniec zgeometryzowanych figur i przywołuje na myśl trzy okresy twórczości włoskiego futurysty: dynamizm w malarstwie lat 10., teatr mechaniczny lat 20. oraz późniejsze idee postpuryzmu i abstrakcjonizmu lat 30. Wystawa prezentowała wszystkie te trzy okresy w kontekście relacji włoskiego futuryzmu z polską awangardą.

Na tle retrospektywnych wystaw włoskiego futuryzmu oraz monograficznych przeglądów twórczości Prampoliniego, ekspozycja w Muzeum Sztuki była pierwszą rozbudowaną prezentacją jego prac od 1992 roku. Była też pierwszą tak obszerną wystawą monograficzną futurysty poza Włochami i to właśnie w Łodzi po raz pierwszy pojawią się prace Prampoliniego nigdy wcześniej nie wystawiane. Należy też podkreślić, że wystawa ta po raz pierwszy w historii problematyzowała historię polskiej scenotechniki awangardowej lat 20. i 30., która nie rodziła się w izolacji, ale była integralną częścią międzynarodowych praktyk podejmowanych w obszarze odnowy tradycyjnego teatru.

Artyści / Artystki: Anton Giulio Bragaglia, Jan Brzękowski, Władysław Daszewski, Eugène Deslaw, Tadeusz Gronowski, André Kertész, Frederick Kiesler, Feliks Krassowski, Jalu Kurek, Bohdan Lachert, Virgilio Marchi, Filippo Tommaso Marinetti, Maria Nicz-Borowiakowa, Ivo Pannaggi, Zdenka Podhajská, Kazimierz Podsadecki, Enrico Prampolini, Andrzej Pronaszko, Zbigniew Pronaszko, Luigi Russolo, Henryk Stażewski, Helena Syrkus, Szymon Syrkus, Józef Szanajca, Ruggero Vasari, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Rougena Zátková

Autorzy tekstów do katalogu: Andrea Baffoni, Gunter Berghaus, Maria Elena Versari, Przemysław Strożek, Monika Chudzikowska, David Rifkind, Giovanni Lista, Paulina Kurc-Maj

Koordynacja wystawy: Przemysław Purtak

Architektura wystawy: Piotr Bujas, Małgorzata Burkot (BADR - Bureau of Architecture, Design- Research)