Józef Chełmoński

Był jednym z najważniejszych malarzy polskich tworzących w nurcie realizmu. Na ukształtowanie jego stylu silnie wpłynęły studia odbyte pod kierunkiem Wojciecha Gersona, jak również podróże artystyczne, m.in. na tereny Ukrainy. Rozgłos przyniosły Chełmońskiemu niezwykle dynamiczne sceny hippiczne, tzw. czwórki oraz trójki, często charakteryzujące się niekonwencjonalnym kadrowaniem. Artysta malował także kompozycje rodzajowe - polska wieś w jego ujęciu pozbawiona jest idealizacji, ujmuje prostotą codzienności. Podobnie krajobrazy Chełmońskiego - są surowe, prawdziwe. Mimo to mają w sobie pierwiastek duchowości. 

Józef Chełmoński urodził się w podłowickiej wsi Boczki. Studia artystyczne rozpoczął w 1867 roku w Warszawie. W Klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona uczył się do 1871 roku. Rok później Chełmoński zamieszkał w Monachium, gdzie podjął studia na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Jednocześnie utrzymywał bliskie relacje z polskimi artystami mieszkającymi w stolicy Bawarii, m.in. z Józefem Brandtem i Stanisławem Witkiewiczem. Po dwóch latach studiów Chełmoński powrócił do Warszawy, skąd w 1875 wyjechał do Paryża. Prace powstałe w tym okresie były pozytywnie oceniane przez krytyków, jak również publiczność. Malarz współpracował wówczas z prestiżowym periodykiem "Le Monde Illustre", a także z cenionym marszandem Adolphem Goupilem, współwłaścicielem przedsiębiorstwa Goupil & Cie zajmującego się m.in. handlem dziełami sztuki oraz rozpowszechnianiem zyskujących na popularności fotografii przedstawiających cenione obrazy. Prace Chełmońskiego zyskiwały nabywców również poza Francją, m.in. w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. 

18 czerwca 1878 roku Chełmoński wziął ślub z Marią Korwin-Szymanowską. Para mieszkała w Paryżu do 1887 roku, kiedy ze względu na pogarszającą się sytuację materialną małżonkowie przeprowadzili się do Warszawy. W 1889 Chełmoński osiadł we wsi Kuklówka (województwo mazowieckie). W drewnianym dworku, w którym mieszkał do końca życia, mieściła się również jego pracownia. Chełmoński malował, stopniowo wyłączając się z życia społecznego i towarzyskiego. W 1890 roku rozstał się z żoną, dzieląc swój czas na opiekę nad trojgiem dzieci oraz pracę. W 1914 roku artysta doznał udaru mózgu, w konsekwencji którego cierpiał na paraliż prawej ręki, uniemożliwiający kontynuowanie pracy artystycznej. Zmarł w kwietniu tego samego roku. 

Wśród najważniejszych prac artysty wymienić można m.in.: Babie lato (1875), Czwórka (1881), Kuropatwy na śniegu (1891), Orka (1896), Bociany (1900). 

W kolekcji Muzeum Sztuki oprócz rysunków artysty znajdują się również trzy obrazy olejne: Dziewczyna na tle krajobrazu [W ogrodzie] (1869), Przed burzą [Nadchodząca burza](1901) oraz Żurawie [Powitanie słońca - Żurawie] (1910). 

Maria Milanowska