Maksymilian Fajans

Urodził się w Sieradzu, zmarł  na Targówku k. Warszawy. Grafik, fotograf. Pochodził z rodziny kupieckiej, syn Hermana i Leontyny Kon. Od najmłodszych lat zdradzał zamiłowania plastyczne szkicując portrety znanych osób, co czynił również na studiach w Warszawie, a potem, w drodze do Paryża również w Poznaniu i Krakowie. Studia artystyczne, malarskie odbył w latach 1844-1849 w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych; uczeń Kokulara, Piwarskiego, Hadziewicza i Kaniewskiego. Szkoły z powodu złych stopni nie ukończył. Naukę artystycznego rzemiosła uzupełniał w Paryżu, a sfinansowali ją Przeździecki i Rastawiecki, wydawcy opracowania „Wzory sztuki średniowiecznej w dawnej Polsce”, w którym  Fajans odpowiadał za opracowanie graficzne. Studia paryskie Fajansa były wszechstronne - malarstwa uczył się w pracowni Scheffera, litografii w pracowni Lasalle’a. Praktyki odbył w słynnym zakładzie litografii barwnej (chromolitografii) R. J. Lemerclera, gdzie wydał pierwsze zeszyty „Wizerunków polskich” i „Wzorów sztuki średniowiecznej”. W roku 1853 otworzył przy ul. Długiej 550 w Warszawie Zakład Artystyczno-Litograficzny, w którym przygotowywał litografie barwne prac własnych, a także Barcikowskiego, Piwarskiego, Siemiradzkiego, Gersona i in. Prócz tego wykonał bogaty zestaw prac obejmujący wydawnictwa i druki okolicznościowe, grafiki użytkowe, kalendarze, książki do nabożeństwa, a także widoki Warszawy i innych miast polskich kontynuując cykl „Wizerunków Polskich” oraz liczne portrety wybitnych postaci życia społeczno-kulturalnego ówczesnej Polski. W roku 1868 Fajans przeniósł zakład do własnego domu przy Krakowskim Przedmieściu 52. W ostatnim okresie twórczości zajmował się niemal wyłącznie fotografią, którą posługiwał się przy tworzeniu litograficznych widoków Warszawy. Fajans znany był z tego, że ciągle doskonalił swoje umiejętności - aby zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami jeździł do Paryża i Londynu. Był laureatem licznych nagród, m.in. listu pochwalnego za litografie i chromolitografie na międzynarodowej wystawie w Londynie, medale złoty i srebrny na wystawach w Petersburgu, brązowy na wystawie w Paryżu, dyplom uznania na wystawie w Wiedniu, a także złoty medal od cesarza Franciszka Józefa I „Fur Künst und Wissenschaft”. Twórczość artysty zaprezentowano m.in. na wystawie Maksymilian Fajans, litograf warszawski 1827 – 1890 w Muzeum w Sieradzu (1962; zbiory wypożyczone zostały ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie).  

Maciej Cholewiński