Audio

Czy Wielka Wojna rzeczywiście uratowała Witkacemu życie? Jak wyglądało życie w koszarach? Jakie rany i kontuzje artyści odnieśli na froncie? Co sprawia, że dla odkrycia prawdy o wojennych losach artystów wizjonerów badacze i dziennikarze spędzają lata w archiwach?

Krzysztof Dubiński, a także Iwona Luba i Paulina Wawer poświęcili lata na kwerendy w archiwach, badając strukturę i kulturę militarną czasów Wielkiej Wojny. Efektem tej pracy są książki demaskujące narosłe przez lata mity i błędy faktograficzne wokół służby wojskowej takich artystów jak Witkacy i Władysław Strzemiński.

W pewnych aspektach wojenne losy Władysława Strzemińskiego i Witkacego znacznie się od siebie różnią, a w innych pokrywają. Strzemiński wcześnie, bo już w wieku 10 lat, trafił do wojskowego gimnazjum - 3. Moskiewskiego Korpusu Kadetów. Następnie kontynuował edukację w Mikołajewskiej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu (1911-1914). Gdy zaczęła się wojna, do Petersburga trafił też Witkacy - na przyspieszony kurs 5-cio miesięczny - do Pawłowskiej Szkoły Wojskowej. Obydwaj artyści wykazali się odwagą podczas służby w Pawłowskim Pułku (Witkacy) i fortecznej kompanii saperów (Strzemiński), biorąc udział w bitwie nad Stochodem (Witkacy) i ataku trupów na Twierdzę Osowiec (Strzemiński). Stali się ofiarami nowego typu działań militarnych - wojny wynalazków i technologii - przy użyciu broni chemicznej i środków drażniących. Poddawani hospitalizacji w wyniku cyklofrenii i zatrucia gazem, do rezerwy wrócili na zawsze odmienieni.

Prowadzenie: Agnieszka Cytacka

Krzysztof Dubiński – dziennikarz i pisarz. Studiował politologię i dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim, studia podyplomowe odbył na Wydziale Strategiczno-Obronnym Akademii Obrony Narodowej. Autor kilkunastu książek i opracowań o najnowszej historii Polski oraz kilkuset publikacji prasowych. Członek zespołu redakcyjnego czasopisma "Witkacy!".

dr hab. Iwona Luba – kierownik Zakładu Historii Sztuki i Kultury Nowoczesnej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi badania nad sztuką polską i europejską XX wieku, szczególnie nad awangardą i związkami sztuki z polityką. Autorka książek: Dialog nowoczesności z tradycją. Malarstwo polskie dwudziestolecia międzywojennego (2004); Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypospolitej (2012); Berlin. Szalone lata dwudzieste. Życie nocne i sztuka (2013); Władysław Strzemiński – zawsze w awangardzie. Rekonstrukcja nieznanej biografii 1893–1917 (z Ewą Pauliną Wawer, 2017); Awangarda w CBWA, Warszawa 2017 (2017, w druku). Redaktor naukowa tomów: De Chirico, Teksty o sztuce. Wybór (2012) i Władysław Strzemiński, Teoria widzenia (2016).

Paulina Wawer - psycholog, trener, coach. Współpracuje m.in. z wyższymi uczelniami, Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno Społecznych i Szkoleń. Autorka wierszy i artykułów naukowych. Interesuje ją uczenie się z biografii.

Agnieszka Cytacka – absolwentka filologii polskiej i kulturoznawstwa UŁ, trzykrotna stypendystka MNiSW. Od ponad dekady zawodowo związana z łódzką kulturą. Przez kilka lat koordynatorka cyklu Mała Literacka – Spotkania Wielkiego Formatu w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w Łodzi. Nieustająco najbardziej pasjonuje ją literatura, fotografia i podróże. Coraz aktywniej poznaje świat na własną rękę, o czym pisze na swoim blogu takenfromtravel.