1
00:00:04.732 --> 00:00:09.032
W Łódzkim Muzeum Sztuki otwarta została wystawa prac Henryka Stażewskiego. 

2
00:00:09.228 --> 00:00:15.024
Doniosłość tego wydarzenia leży w tym, że Stażewski jest jedynym żyjącym przedstawicielem Grupy ,,a.r".

3
00:00:15.176 --> 00:00:26.408
Powstałej w Łodzi przed 40-tu laty tu działającej grupy, której miasto nasze zawdzięcza powstanie w jego murach drugiej na świecie Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Abstrakcyjnej.

4
00:00:26.548 --> 00:00:36.144
Toteż otwierając wystawę dyrektor Stanisławski powiedział: ,,dzięki między innymi inicjatywie takich ludzi jak Stażewski, Strzemiński, Kobro, Brzękowski".

5
00:00:36.187 --> 00:00:42.860
,,Możemy się poszczycić w Łodzi posiadaniem tej najpiękniejszej w Polsce kolekcji Sztuki Międzynarodowej".

6
00:00:43.019 --> 00:00:51.451
,,Dzięki mianowicie wysiłkowi tych ludzi i dzięki ich nieprzejednanej walce o sztukę nowoczesną, którą prowadzili od najwcześniejszych lat".

7
00:00:51.619 --> 00:01:02.047
,,Po wyzwolenie krótko mówiąc od 1923 roku od pierwszej wystawy sztuki nowoczesnej w Wilnie do tej pory Stażewski".

8
00:01:02.213 --> 00:01:08.508
,,Który zawsze był z tą grupą związany poprzez szereg ugrupowań Blok, Praesens, "a.r" i tak dalej do dziś kontynuuje swoje poszukiwania".

9
00:01:08.675 --> 00:01:18.923
,,Państwo zobaczą na tej wystawie prace Henryka Stażewskiego z dwóch ostatnich lat, przekonają się Państwo jak ta twórczość dojrzała jest dzisiaj".

10
00:01:19.103 --> 00:01:32.715
,,Jak pełna jest niezwykłej energii i siły, która emanuje z tych obrazów. Chciałbym jednocześnie podziękować bardzo serdecznie tutaj w imieniu naszej dyrekcji".

11
00:01:32.867 --> 00:01:44.303
,,Tego muzeum nas wszystkich Panu Stażewskiemu za to, że zechciał tą wystawę tutaj u Nas przedstawić za to, że od początku istnienia tego muzeum otacza je".

12
00:01:44.467 --> 00:01:56.343
,,Że tak powiem stałą swoją uwagą i korzystamy do tej pory zawsze z jego pomocy i stanowią dla nas w naszym działaniu codziennym zawsze takie źródło odwołania".

13
00:01:56.402 --> 00:02:06.616
,,Źródło powiedziałbym podtrzymujące nas w tych wszystkich akcjach, które tutaj staramy się na terenie Łodzi na terenie naszego muzeum wprowadzić".

14
00:02:06.802 --> 00:02:15.486
,,Nie mówiąc o tym, że mamy w końcu najlepsze obrazy Stażewskiego w naszym muzeum dzięki niemu prawda złożonym u nas w depozycie".

15
00:02:15.659 --> 00:02:24.626
,,A po tej wystawie otworzymy specjalną salę na drugim piętrze w ramach kolekcji Sztuki Międzynarodowej poświęconej twórczości Henryka Stażewskiego".

16
00:02:24.751 --> 00:02:29.690
[Oklaski]

17
00:02:29.839 --> 00:02:36.614
Sala wystawowa w łódzkim muzeum przybrała niezwykły wygląd. Biel, a na jej tle bajecznie kolorowe kompozycje.

18
00:02:36.774 --> 00:02:46.526
Stażewski pomimo podeszłego wieku reprezentuje dawną młodzieńczość koncepcji, energię, pasję twórczą, której mogliby mu pozazdrościć młodzi.

19
00:02:46.698 --> 00:02:55.942
,,Ta wystawa wyjątkowo dla Nas ma taki powiedziałbym charakter niemalże osobistej wystawy muzealnej jeżeli tak można powiedzieć."

20
00:02:55.974 --> 00:03:04.070
,,Ponieważ chodzi tutaj o wystawę pierwszą wystawę właściwie po wojnie jaką nie po wojnie tylko po wojnie Stażewskiego w Łodzi."

21
00:03:04.230 --> 00:03:12.950
,,Ale jednocześnie i u nas w muzeum pierwszą wystawę indywidualną artysty żyjącego polskiego, bo do tej pory takich wystaw nie organizowali."

22
00:03:13.118 --> 00:03:21.522
,,Robimy, albo wystawy problemowe poświęcone jakimś określonym zadaniom względnie robimy wystawy indywidualne artystów zagranicznych."

23
00:03:21.688 --> 00:03:31.359
,,Celem zbliżenia sztuki nowoczesnej prawda na przeniesienia pewnych doświadczeń na nasz teren, dlaczego zrobiliśmy, żeby było dla Stażewskiego."

24
00:03:31.522 --> 00:03:43.667
,,Otóż dlatego, że Stażewski jest trzeba to wyraźnie powiedzieć jednym właściwie ze współorganizatorów jeżeli można tak powiedzieć tego muzeum."

25
00:03:43.697 --> 00:03:54.644
,,Może nie w sensie dosłownym nie w sensie administracyjnym tego słowa nie mniej dzięki właśnie Stażewskiemu, dzięki jego akcji w Paryżu."

26
00:03:54.833 --> 00:04:05.789
,,Kolektywnej akcji z szeregiem innych osób zaraz do tej sprawy przejdę. Muzeum nasze uzyskało w latach przedwojennych te podstawowe zbiory."

27
00:04:05.973 --> 00:04:22.504
,,Które do dzisiaj stanowią jego bazę chodzi o dział sztuki nowoczesnej. Myśmy postanowili w Paryżu zbierać obrazy od nowoczesnych artystów bezpłatnie jako dary."

28
00:04:22.533 --> 00:04:38.613
,,Z tym, że ówczesny ruch awangardowy był bardzo skromny na świecie w ogóle we Francji u francuzów w ogóle nie istniał wtedy właściwie istnieli tylko kubiści."

29
00:04:39.059 --> 00:04:56.431
,,A przeważnie małe narody tacy jak Włosi, Niemcy, Niemcy, Rosjanie mieli u siebie bardzo mocne grupy awangardowe."

30
00:04:56.464 --> 00:05:12.437
,,I wszystkie narody północne, nadbałtyckie, Węgrzy, Rumuni, Czesi więc ten ruch się skoncentrował w Paryżu i wtedy mieliśmy możność."

31
00:05:12.613 --> 00:05:22.689
,,Mieliśmy dostęp do wszystkich artystów czołowych i zwróciliśmy się do nich, żeby dali jako ofiarę swoje obrazy."

32
00:05:22.892 --> 00:05:41.004
,,No więc wówczas nikt nie odmawiał każdy chętnie dał i wtedy zebrało się. Ja zebrałem około 50-ciu, Grabowski około stu, stu dwudziestu później jeszcze do tego doszło."

33
00:05:41.202 --> 00:05:53.198
,,I w ten sposób powstała kolekcja no najwybitniejszej awangardy jaka była koncentrowała się w Paryżu no i w ten sposób powstało muzeum."

34
00:05:53.376 --> 00:06:05.536
,,Grupa Blok prowadziła korespondencje ze wszystkimi tymi artystami, kiedy ja przyjechałem do Paryża i zwróciłem się od razu do Mondriana i Sephora."

35
00:06:05.566 --> 00:06:18.815
,,I kiedy powiedziałem, że jestem z Grupy Blok byłem przyjęty z otwartymi rękami tak po koleżeńsku jak nie do pomyślenia u nas jest."

36
00:06:18.986 --> 00:06:20.189
,,Oni znali to pismo."

37
00:06:20.380 --> 00:06:26.657
,,No naturalnie i tam byli reprodukowani i tak dalej no i to nam ułatwiło właśnie."

38
00:06:26.676 --> 00:06:37.664
Mowa tu o Grupie Blok, której współzałożycielem był Stażewski powstała ona w roku 1924. Właśnie Stażewski redagował wtedy pismo zatytułowane Blok.

39
00:06:37.849 --> 00:06:42.329
Na którego łamach pojawiły się pierwsze publikacje na tematy sztuki abstrakcyjnej. 

40
00:06:42.501 --> 00:06:53.945
Po rozwiązaniu grupy w roku 1926 Stażewski przyłączył się do grupy Praesens, która również wydawała stosowne pismo i prowadziła działalność podobną jak Blok.

41
00:06:54.105 --> 00:07:04.273
Wracając do momentów charakteryzujących powstanie łódzkiej kolekcji należy stwierdzić, że w stadium początkowym składała się ona z obrazów ofiarowanych malarzom polskim przez francuskich.

42
00:07:04.383 --> 00:07:14.231
Były, to dary bezinteresowne, a chodziło zapewne o szerzenie na świecie samej idei sztuki awangardowej. Na ten temat Henryk Stażewski powiedział.

43
00:07:14.391 --> 00:07:24.223
,,Polska była za słaba na to, żeby pójść na jakąś wymianę no, ale jednak mówiłem właśnie Państwu, że przed twoim przyjściem."

44
00:07:24.260 --> 00:07:31.649
,,Że widziałem w Senegal bardzo piękny obraz, który został zdeponowany przez Alfa, który to był Twój obraz."

45
00:07:31.828 --> 00:07:37.760
,,Tak, tak, no, ale to tak.. przedwojenny takie tylko drobne.."

46
00:07:37.916 --> 00:07:51.296
,,Należał od początku, że tak powiem swojej twórczości od początku swojej akcji do polskiej awangardy potrafił się włączyć od razu w ten dla artysty nurt prawda sztuki."

47
00:07:51.487 --> 00:07:59.875
,,Która tylko dla jakiś nielicznych artystów była wówczas blisko i do dzisiaj zresztą podobnie, to wygląda znaczy się tej sztuki."

48
00:08:00.055 --> 00:08:10.843
,,Która sobie stawia za zadanie najbardziej odkrywcze poszukiwania w zakresie form w zakresie wyrazu plastycznego danego okresu."

49
00:08:10.999 --> 00:08:21.707
,,Otóż już w 1923 roku, a jeszcze wcześniej zresztą spotk.. zetknął się ze Strzemińskim, który wówczas przyjechał ze Związku Radzieckiego, prawda?"

50
00:08:21.863 --> 00:08:31.128
,,I uczestniczył już w 23 roku w pierwszej manifestacji polskiej sztuki awangardowej w wystawie, która miała miejsce w Wilnie."

51
00:08:31.155 --> 00:08:42.618
Kiedy skończyła się działalność Grupy Blok i Praesens przyszedł czas na unikalne zjawisko w dziedzinie historii sztuki współczesnej w Polsce jakim było powstanie Grupy "a.r".

52
00:08:42.813 --> 00:08:50.945
,,To jest grupa, która praktycznie być może powstała w Koluszkach trudno jest powiedzieć, bo Strzemiński mieszkał wtedy w Koluszkach, prawda?"

53
00:08:51.131 --> 00:08:59.475
,,Ale związana jest z Łodzią związana jest par excellence z Łodzią tutaj się wszystko dokonywało."

54
00:08:59.654 --> 00:09:07.907
,,Strzemiński mieszkał wtedy w Koluszkach, a potem się wkrótce przeniósł do Łodzi prawda i wokół niego właściwie to się wszystko koncentrowało."

55
00:09:07.941 --> 00:09:14.852
,,Czyli można powiedzieć, że Strzemiński był tutaj spiritus movens tej grupy. Chciałem zwrócić uwagę na sprawę niezwykle doniosłą."

56
00:09:15.012 --> 00:09:27.636
,,I niezwykle romantyczną powiedziałbym nawet w historii Łodzi, że tutaj znalazła się grupa ludzi na czele z Przecławem Smolikiem socjalistą zresztą trzeba dodać."

57
00:09:27.788 --> 00:09:40.184
,,Że Łódź wtedy miała większość w magistracie socjalistycznych ławników i że właśnie dzięki inicjatywie tego światłego i jakże dla Łodzi zasłużonego człowieka."

58
00:09:40.328 --> 00:09:53.036
,,Wystawy Przecława Smolika zostały otwarte na pierwszym piętrze tego ratusza dawnego na Placu Wolności całe, to piętro i tam została zebrana ta ten zespół obrazów."

59
00:09:53.216 --> 00:10:05.952
,,I w ten sposób w roku 1931, a właściwie drugim, bo to jest też taka data przestępna powiedzmy sobie zostało otwarte w Łodzi w Polsce druga na świecie."

60
00:10:06.100 --> 00:10:14.320
,,To jest sprawdzone historycznie kolekcja sztuki abstrakcyjnej otwarta i dostępna publicznie. Jest to fakt bardzo romantyczny."

61
00:10:14.476 --> 00:10:24.744
,,Zważywszy i historycznie piękny zważywszy, że właśnie w Łodzi właśnie w tym mieście, które nie miało żadnych tradycji artystycznych przed tym nie miało."

62
00:10:24.912 --> 00:10:35.236
,,Żadnej tradycji architektonicznej jednym słowem, gdzie to środowisko kulturalne stanowiło właściwie jakąś małą plamę nawet na terenie Polski."

63
00:10:35.372 --> 00:10:48.540
,,Że właśnie w tym mieście robotniczym znalazł się, znaleźli się ludzie jakże wartościowi prawda i cenni, którzy potrafili zwrócić uwagę właśnie na te wartości sztuki nowoczesnej."

64
00:10:48.579 --> 00:11:02.840
,,Tak, to była inicjatywa Muzeum imienia Bartoszewiczów, którego dyrektorem był Smolik i to była inicjatywa Smolika z...do spółki z grupą Blok."

65
00:11:02.998 --> 00:11:16.434
,,Sytuacja awangardy w owych czasach była inna niż dziś. Awangarda była tak tępiona, że nie doznawała no.. żadnych żadnego poparcia, ani uznania absolutnie u nikogo."

66
00:11:16.599 --> 00:11:30.062
,,Ani u artystów, ani krytyków, ani władz także marzyć o tym, żeby wówczas dostało się do Muzeum Narodowego w Warszawie było wykluczone."

67
00:11:30.096 --> 00:11:54.808
,,Więc myśmy skorzystali jedynie z propozycji Smolika, ponieważ w Łodzi był wówczas magister socjalistyczny więc on zdołał jakoś przekonać magistrat o potrzebie awangardy w Polsce."

68
00:11:54.987 --> 00:12:08.451
,,I umieszczenia w muzeum tych myśmy z tego skorzystali przy czym sytuacja nie była wyraźna nie wiadomo było jaki los spotka te rzeczy."

69
00:12:08.608 --> 00:12:24.979
,,Więc myśmy zrobili depozyt tych obrazów, które były uważane za własność Grupy "a.r" no to było polityczne takie rozwiązanie tej sprawy."

70
00:12:25.018 --> 00:12:42.273
,,I oczekiwaliśmy co się stanie z tym z tym muzeum, czy da się to przenieść do Warszawy i takie dalej. Okazało się, że jedynie Łódź poparła nas i to zostało zrealizowane."

71
00:12:42.434 --> 00:13:01.526
,,Obecnie kontynuuje się to sama sytuacja, że Łódź jest tym środowiskiem awangardy, a wszystkie inne miasta jakoś dotąd nie zajmują się tymi sprawami."

72
00:13:01.674 --> 00:13:12.315
,,Tak samo Muzeum Narodowe właściwie ma bardzo skromne zbiory nowoczesnej sztuki i dzięki temu Łódź wyszła na czołowe miejsce."

73
00:13:12.513 --> 00:13:20.420
Nazwisko Stażewskiego łączy się niekiedy z kierunkiem zwanym w sztuce konstruktywizmem posłuchajmy jak on sam patrzy na tą sprawę.

74
00:13:20.576 --> 00:13:34.004
,,Słowo konstruktywizm, to jest szerokie ono co innego znaczy, znaczyło dawniej aniżeli dziś dlatego, że była grupa rosyjskich konstruktywistów."

75
00:13:34.164 --> 00:13:54.476
,,Którzy robili zupełnie co innego niż my, to nie była sztuka oparta na konstrukcji, wręcz przeciwnie, to była bardzo emocjonalna sztuka polegała na pewnym fetyszyzmie maszyny."

76
00:13:59.936 --> 00:14:07.524
,,Więc to oni nazwali konstruktywizmem w sposób sztuczny natomiast zagadnienie konstrukcji w obrazie."

77
00:14:07.696 --> 00:14:25.356
,,To było zupełnie w innych kierunkach mianowicie neoplastycyzm z Mondrianem na czele i w Rosji był Malewicz, który do tego należał."

78
00:14:25.551 --> 00:14:38.368
,,Ale Malewicz walczył z konstruktywistami, bo to był, to było zupełnie coś wręcz przeciwnego aniżeli, to dziś, dziś rozumiana konstrukcyjna sztuka."

79
00:14:38.523 --> 00:14:49.628
Jak wiadomo w Grupie "a.r" działali nie tylko plastycy, ale także poeci. Powstaje więc pytanie, czy artyści tam zgrupowani nie zajmowali się innymi dziedzinami sztuki np. muzyką.?

80
00:14:49.780 --> 00:15:04.680
,,W Bloku myśmy troszeczkę publikowali artykuły o muzyce i nawet nuty więc był taki holenderski kompozytor ja zapomniałem jego nazwisko."

81
00:15:04.864 --> 00:15:25.224
,,Van Donzeler, czy coś takiego nie pamiętam, który napisał utwór neoplastyczny pod wpływem malarstwa Mondriana, więc fragment taki tylko widziałem reprodukowaliśmy."

82
00:15:25.252 --> 00:15:35.668
,,W którym były właściwie dwa takty tylko akordy jeden bardzo nisko drugi wysoko i te takty się powtarzały i to wszystko cały utwór był taki."

83
00:15:35.820 --> 00:15:45.648
,,Tak jak Mondrian, który robił te proste rzeczy w pion poziom więc w pewnym momencie ja napisałem do Mondriana."

84
00:15:45.809 --> 00:15:57.349
,,Że chcieliśmy prosić Pana tego kompozytora, żeby nam przysłał artykuł o muzyce no to otrzymuje odpowiedź od Modriana."

85
00:15:57.529 --> 00:16:03.781
,,Że niestety ten Pan przestał się zajmować sztuką nowoczesną i tak się skończyło."

86
00:16:04.605 --> 00:16:09.750
Wystawa Henryka Stażewskiego w łódzkim Muzeum Sztuki jest wydarzeniem o tyle niezwykłym,

87
00:16:09.929 --> 00:16:18.133
że jest rzeczą niezwykłą osobiste zetknięcie się z taki bogatym i tak ważnym rozdziałem historii sztuk plastycznych w Polsce i Łodzi.

88
00:16:18.289 --> 00:16:29.541
Jest jednocześnie zjawiskiem pospolitym, gdyż zaczynamy pomaleńku przywykać do tego, że nasze Muzeum Sztuki periodycznie raczy swoich odbiorców nielada kąskami.

89
00:16:29.705 --> 00:16:36.273
I zapewne dość trudno o znalezienie na terenie naszego miasta drugiej równie aktywnej placówki kulturalnej.

90
00:16:38.785 --> 00:16:48.877
Rozmowa z Henrykiem Stażewskim nagrana była w Muzeum Sztuki w Łodzi w dniu otwarcia jego wystawy 4 grudnia 1969 roku.

91
00:16:49.069 --> 00:17:06.249
Taśma stanowi zapis wstępny do nagrania przygotowanego przez Polskie Radio audycji, która będzie miała miejsce w dniu 16 grudnia 69 roku.