1
00:00:00.032 --> 00:00:00.975
Dzień dobry Państwu.

2
00:00:00.975 --> 00:00:07.100
Bardzo dziękujemy za przybycie, dziękujemy Agnieszce Pinderze z zespołu Muzeum Sztuki za przywitanie.

3
00:00:07.309 --> 00:00:09.982
I może się przedstawimy?

4
00:00:09.982 --> 00:00:18.175
Chcemy powiedzieć Państwu o Projekcie "Sprawna ręka" dotyczącym dwóch artystów Moshe'a Kupferman'a i Marka Chlanda, który jest z nami obecny.

5
00:00:18.175 --> 00:00:25.583
To spotkanie łączy się też z historią Muzeum Sztuki w Łodzi i kolekcją tego miejsca, o tym też opowiemy.

6
00:00:25.583 --> 00:00:30.140
I w kolejności jesteśmy...

7
00:00:30.140 --> 00:00:41.198
Magdalena Burdzyńska, która jest autorką oprawy graficznej wystawy, katalogu, który zaraz Państwu pokażemy.

8
00:00:41.198 --> 00:00:49.677
Marek Chlanda, artysta, kóry brał udział w projekcie.

9
00:00:49.857 --> 00:01:03.764
Jadwiga Sowicka także artystka, która brała udział w projekcie, przy okazji połączenia z tą instytucją, laureatka ostatniej ostatniej nagrody im. Katarzyny Kobro.

10
00:01:03.771 --> 00:01:08.282
Przemysław Branas artysta pochodzący z Jarosławia.

11
00:01:08.483 --> 00:01:11.407
To miasto jest ważne dla projektu, o tym tez opowiemy.

12
00:01:11.608 --> 00:01:21.136
I Piotr Stasiowski, kurator pochodzący z Jarosławia, dyrektor Gdańskiej Galerii Miejskiej, z którą współorganizowaliśmy wystawę "Sprawna ręka".

13
00:01:21.336 --> 00:01:28.196
I Ewa Łączyńska Widz, dyrektorka BWA Tarnów, która właściwie zainicjowała cały projekt.

14
00:01:28.196 --> 00:01:55.742
Proszę Państwa, przyznam się, że moim zdaniem zainteresowanie Kupfermanem wynika z tego, że urodziłem się w mieście Jarosław na Podkarpaciu i przeżyłem tam 18 lat nie mając pojęcia o istnieniu Moshe'a Kupferman'a także w momencie gdy odkrył dzięki Markowi Chlandzie i Ewie Łączyńskiej tą postać stwierdziłem, że czas najwyższy zrobić coś dla rodzinnego miasta, więc to był dla mnie taki pierwszy impuls.

15
00:01:55.742 --> 00:02:08.306
Natomiast stwierdziliśmy też z Ewą i Markiem, że nie chcieliśmy żeby to była po prostu zwykła wystawa, na którą sprowadzimy prace artysty pokażemy i cała historia się zamknie.

16
00:02:08.485 --> 00:02:20.805
Tylko postanowiliśmy cały ten projekt oprzeć na szeregu wydarzeń, na szeregu różnych aktywności, które miały na celu po pierwsze przywrócenie pamięci o Moshe w Jarosławiu.

17
00:02:20.805 --> 00:02:28.314
Po drugie przywrócenie pamięci w ogóle w Polsce dlatego, że pomimo tego, że artysta ten miał tutaj kilkakrotnie swoje wystawy.

18
00:02:28.454 --> 00:02:51.612
W obecnym czasie był trochę już niefunkcjonującym w świadomości ogólnej twórcą a kolejną historią, takim przyczynkiem do podjęcia szeregu działań jest oczywiście osobista relacja, przyjaźń Marka Chlandy, który mam nadzieję dzisiaj też, że kilka słów opowie nam o własnych kontaktach, własnym kontakcie z Moshe.

19
00:02:51.804 --> 00:03:03.420
Także to był też kolejny z impulsów, ale może zanim w ogóle zaczniemy opowiadać o projekcie powiemy kilka słów na temat kim był Moshe Kupferman.

20
00:03:03.420 --> 00:03:10.380
Jest to artysta, który jak wspomniałem urodził się w Jarosławiu 12 sierpnia 1926 roku.

21
00:03:10.380 --> 00:03:22.385
W zeszłym roku 2016 obchodziliśmy 90 rocznicę jego urodzin, zresztą to też był jeden z powodów podjęcia historii ze "Sprawną ręką".

22
00:03:22.385 --> 00:03:27.256
Moshe Kupferman mieszkał w Jarosławiu, tam uczęszczał do szkoły Tarbud.

23
00:03:27.256 --> 00:03:32.987
Na miesiąc przed Drugą Wojną Światową miała miejsce jego bar micwa.

24
00:03:33.139 --> 00:03:40.999
W 41 roku w trakcie wojny w raz z  rodzicami został zesłany do Uralu, na Ural i do Kazachstanu.

25
00:03:41.206 --> 00:03:43.126
Tam niestety jego rodzice zmarli.

26
00:03:43.326 --> 00:03:55.491
Po Drugiej Wojnie Światowej na moment wrócił do Polski, ale w związku z panującymi antysemickimi nastrojami bardzo szybko imigrował z polski, był wtedy bodajże w Szczecinie przez jakiś krótki czas.

27
00:03:55.667 --> 00:04:02.951
Wyjechał do Monachium do obozu dipisów czyli uchodźców wojennych.

28
00:04:03.111 --> 00:04:14.239
Tam w Monachium poniekąd rozpoczyna się tez jego historia, ponieważ w 47 roku uczęszczał do starej Pinakoteki, gdzie studiował dzieła tam zgromadzone.

29
00:04:14.411 --> 00:04:21.335
Natomiast w 48 roku podjął decyzję o wyjeździe do kibucu Lochame ha-Geta'ot - kibucu bojowników gett.

30
00:04:21.543 --> 00:04:34.539
Tam pracował jako murarz, jako właściwie jednym z założycieli tego kibucu, więc jego historia dorosłego życia, powojennego życia to historia przede wszystkim pracy w kibucu, pracy na rzecz kibucu i życia w nim.


31
00:04:34.539 --> 00:04:40.139
Tak jak wspomniałem zajmował się tam głównie konstrukcjami.

32
00:04:40.275 --> 00:04:48.163
Natomiast w pewnym momencie zaczął rozwijać swoje zainteresowania rysunkowe, czy malarskie również.

33
00:04:48.315 --> 00:04:54.094
Tutaj przyznam, że muszę sięgnąć do notatek żeby nie być gołosłownym.

34
00:04:54.298 --> 00:05:01.722
Między innymi w 53 roku uczył się rysunku od Haim'a Attar'a, który był malarzem ekspresjonistą.

35
00:05:01.866 --> 00:05:10.778
Brał także udział w szkole letniej organizowanej przez kibuc Na’an przez Joseph Zaritsky oraz Avigdor Stematsky.

36
00:05:10.986 --> 00:05:30.242
W 61 roku przebywał przez 6 miesięcy w Paryżu, gdzie również poznawał twórczość Nouveau réalisme i szkoły paryskiej i co poniekąd wpłynęło, chociaż on by pewnie nigdy się do tego nie przyznał, ale co pewnie wpłynęło także na jego twórczość.

37
00:05:30.426 --> 00:05:41.066
To co warto podkreślić to to, że Moshe był przede wszystkim samoukiem, nie uczęszczał nigdy do artystycznej szkoły, ale wypracował własny indywidualny styl.

38
00:05:41.066 --> 00:05:55.668
I to co dla nas było ważne w jego ówczesnej biografii to jak rozpoczynał swoją pracę z malarstwem i rysunkiem dlatego, że praca na rzecz kibucu przede wszystkim polegała na pracy budowniczego.

39
00:05:55.848 --> 00:06:06.476
Natomiast w pewnym momencie, gdy udało się mu sprzedać pierwsze obrazy, kibuc postanowił aby Moshe mógł przynajmniej jedną godzinę dziennie poświęcać właśnie na malarstwo, na pracę twórczą.

40
00:06:06.476 --> 00:06:24.183
W momencie gdy zaczynał pokazywać swoje prace, gdy te prace zaczynały funkcjonować, kibuc powoli zgadzał się na zwiększenie ilości godzin aż do momentu, w którym Moshe zajmował się tylko malarstwem, wspólnymi siłami kibucu zostały postawione dwie pracownie Moshego.

41
00:06:24.183 --> 00:06:31.272
Wspominał on w takiej anegdocie, że pierwsza jego pracownia powstała w miejscu gdzie wcześniej były "wychodki" podobno.

42
00:06:31.486 --> 00:06:46.438
Także to co warte jest podkreślenia to to, że ta jego praca twórcza to tak naprawdę była praca świadczona na rzecz kibucu Lochame ha-Geta'ot i w zasadzie do dzisiaj prace, które się tam znajdują są własnością całego kibucu.


43
00:06:46.438 --> 00:06:56.887
Pierwsze wystawy Moshe'go to dopiero 60 rok, gdy miał solową wystawę w Chemerinsky Gallery w Tel Awiwie.

44
00:06:57.213 --> 00:07:07.471
Już wówczas wystawiał się na wystawach zbiorowych, między innymi w 52 roku w kibucu Hameuchad w Na’an czy w 58 roku w Muzeum Sztuki Tel Awiwu.

45
00:07:07.471 --> 00:07:15.630
W 69 roku miała miejsce jego pierwsza obszerna wystawa w Państwowej Instytucji w Muzeum Izraela.

46
00:07:15.790 --> 00:07:35.638
Od tamtego czasu wystawiał indywidualnie między innymi w Muzeum Sztuki Współczesnej w Hajfie, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Muzeum Narodowym w Sztokholmie, w Centrum Pompidou w Paryżu, Muzeum Żydowskim w Paryżu i w 2002 roku odbyła się jego duża wystawa indywidualna, której kuratorem był Yona Fisher.

47
00:07:35.842 --> 00:07:37.206
Była to wystawa w Muzeum Izraela.

48
00:07:37.398 --> 00:08:10.158
To  o czym musimy też pamiętać to to, że Moshe zaczął w pewnym momencie brać udział w wielu wystawach zbiorowych, między innymi właśnie w Muzeum Sztuki Tel Awiwu, Muzeum Izraela w Jerozolimie, w Louisiana Museum of Modern Art w Danii, Centro Cultural de la Villa w Madrycie, Palace Virreina w Barcelonie, na Biennale Sztuki w Wenecji w 86 roku, w Kanadzie w szeregu instytucji, w USA - Worcester Art Museum Los Angeles i tak dalej i tak dalej.

49
00:08:10.273 --> 00:08:14.165
Można by tak oczywiście wymieniać, to są takie dane, które są nieco suche.

50
00:08:14.361 --> 00:08:37.513
Natomiast nas zainteresował moment kiedy Moshe wrócił do Polski, dlatego, że on wrócił do polski w 1993 roku na chwilę, wtedy miała miejsce jego indywidualna wystawa, która odbywała się równocześnie w dwóch instytucjach, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz w Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie.

51
00:08:37.513 --> 00:08:49.654
Jaromir Jedliński był kuratorem tej wystawy i też przy okazji tej wystawy Moshe poznał Marka, który był jego przewodnikiem po Polsce.

52
00:08:49.810 --> 00:09:02.586
W 95 roku Moshe Kupferman brał udział w wystawie "Gdzie jest twój brat Abel" i zmarł w 2003 roku.

53
00:09:02.734 --> 00:09:22.478
Miał żonę, czwórkę dzieciaków - udało nam się ustalić, ponieważ wiele źródeł podaje, że miał trójkę dzieci, miał czwórkę faktycznie i to co dla nas było ciekawe to to, że mogliśmy dotrzeć do jakby źródeł, do miejsca jego urodzenia.

54
00:09:22.680 --> 00:09:30.116
Teraz pokazuję Państwu kilka dosłownie prac Moshego, które pokazujemy obecnie w Gdańsku.

55
00:09:30.116 --> 00:09:32.131
Wcześniej pokazywaliśmy w BWA w Tarnowie.

56
00:09:32.291 --> 00:09:36.343
To są prace, które udało się nam przywieźć z Izraela.

57
00:09:36.491 --> 00:09:43.750
Tam działa fundacja czy stowarzyszenie Moshe'go Kupferman'a, która zarządza jego wnuczka Roni Ben Dor.

58
00:09:43.926 --> 00:09:50.294
To są pace malarskie ale też prace tworzone na papierze.

59
00:09:50.479 --> 00:09:56.263
Tutaj akurat zwój, jeden z dwóch zwojów, które przywieźliśmy do Polski.

60
00:09:56.427 --> 00:10:01.114
Co ciekawe na tym zwoju to to, że po prawej stronie są odbite Izraelskie gazety.

61
00:10:01.282 --> 00:10:21.118
I gdy pytałem Roni czy to był świadomy zabieg Moshego to Roni stwierdziła, że być może tak, ale raczej przypuszcza, że to kwestia bardzo złego gatunku druku gazet w Izraelu, które są drukowane bardzo tłustą czcionką, więc łatwo było je odbić na pracach.

62
00:10:21.118 --> 00:10:41.538
To jest akurat cykl z jedynego tak naprawdę cyklu dedykowanego bezpośrednio tematyce wojny. W 1999, jeżeli dobrze pamiętam, Moshe został zaproszony do namalowania cyklu prac dotyczącego doświadczeń Drugiej Wojny Światowej.

63
00:10:41.538 --> 00:10:44.741
On nigdy sam bezpośrednio nie wypowiadał się o Drugiej Wojnie.

64
00:10:44.900 --> 00:10:53.164
Był to temat, który ujawnia się tylko poprzez jego prace, ale nigdy nie był komentowany bezpośrednio wprost.

65
00:10:53.336 --> 00:11:00.313
Dopiero w tym 99 roku namalował cykl 8 obrazów zatytułowanych "The rift in time".

66
00:11:00.479 --> 00:11:11.679
W nawiązaniu do nich w 2008 roku Marek Chlanda swtorzył cykl "After the rift in time", który również prezentujemy obecnie.

67
00:11:11.858 --> 00:11:22.623
Mam nadzieję, że Marek opowie trochę więcej na temat tego cyklu przez niego stworzonego, który jest dedykowany bezpośrednio cyklowi Moshe'mu.

68
00:11:22.783 --> 00:11:31.559
Możemy jeszcze później wrócić do tych ilustracji i może zaczniemy od historii Jarosławskiej.

69
00:11:31.902 --> 00:11:35.030
Nie wiem czy chcesz teraz kontynuować o Jarosławiu czy...

70
00:11:35.182 --> 00:11:45.754
Tak pomyślałam, że może żeby nie wracać potem do slajdów to może przejdziemy do tego obrazu, który udało się nam sprowadzić i który był dla Marka bardzo ważny.

71
00:11:45.853 --> 00:11:50.901
I może Marku teraz poprosimy ciebie o parę słów opowiedzenia o waszym spotkaniu.

72
00:11:50.901 --> 00:11:58.168
I mamy za sobą obrazy ważnej serii "The rift in time".

73
00:11:58.324 --> 00:12:02.276
To będzie wyimek.

74
00:12:02.448 --> 00:12:24.144
Mosche umarł w 2003 roku i tym samym właściwie skończyła się nasza, nasze koleżeństwo, albo inaczej, pierwszy etap koleżeństwa.

75
00:12:24.308 --> 00:12:35.168
W 2008 roku na zaproszenie Yony Fischera i Roni pojechałem do Kibucu.

76
00:12:35.327 --> 00:12:41.876
Właściwie cele były niewiadome, raczej z sympatii, z ciekawości.

77
00:12:42.039 --> 00:12:51.464
W tle były myśli o wystawie, ale wystawie, która miała się odbyć zupełnie gdzie indziej i w innym czasie.

78
00:12:51.616 --> 00:13:03.500
Dostałem nieograniczony wstęp, klucze do pracowni Fundacji Mosche'go.

79
00:13:03.654 --> 00:13:09.270
Spędziłem tam kilka dni i nocy i odkryłem mnóstwo prac, których nie znałem.

80
00:13:09.414 --> 00:13:15.882
Odkryłem również ten cykl obrazów "The rift in time".

81
00:13:16.035 --> 00:13:30.138
Wcześniej ilekroć rozmawialiśmy na trudne tematy na przykład takie jak holocaust, rozmowy się rwały, kończyły.

82
00:13:30.346 --> 00:13:43.558
Mosche nie chciał o tym mówić, a ja tez nie jestem specjalnie rychły żeby podejmować, ale to wynikało z kwestii, że tak powiem pobocznych.

83
00:13:43.718 --> 00:14:07.914
Wcześniej jak się spotykaliśmy albo w Tel Awiwie albo w Jerozolimie podczas mojego pobytu no to co róż pojawiały się problemy opresji lokalne, które miały oczywiście swój, swoje źródła szczególnie w Izraelu w historii, która dotknęła naród żydowski.

84
00:14:07.914 --> 00:14:11.057
Tak czy inaczej byłem zaskoczony tymi obrazami.

85
00:14:11.185 --> 00:14:47.961
I wówczas pomyślałem o tym, że muszę coś z tym zrobić z tym swoim zaskoczeniem. Część magazynowa pracowni Kupferman'a jest bardzo rozległa i zacząłem w miejsca, które no były puste ściany, kawałki wolnego pomieszczenia wyciągać obrazy łącznie z tymi "riftowymi" i układać wymarzoną swoją wystawę Kupferman'a.

86
00:14:47.961 --> 00:14:56.675
Ja jako kurator, którą pomyślałem, że łatwo będzie zrobić piętro wyżej w sali Fundacji.
87
00:14:56.675 --> 00:15:01.047
To jest duża sala powiedzmy 150 metrów z zapleczem.

88
00:15:01.250 --> 00:15:14.442
Wystawę wyboru określonych prac plus nie wszystkie ale kilka obrazów z cyklu "The rift in tmie" z moimi notatkami.

89
00:15:14.654 --> 00:15:20.678
Czy to będą notatki pisane czy rysowane to było drugorzędne.

90
00:15:20.822 --> 00:15:25.122
Po prostu po trzech dniach wiedziałem, że muszę coś takiego zrobić.

91
00:15:25.277 --> 00:15:40.815
Okazało się, że Yona machnął na to ręką a Roni nie była właściwie władna, ona była tylko opiekunem, a nie dyrektorem tej placówki podjąć.

92
00:15:40.993 --> 00:15:43.630
Ale do czego zmierzam?

93
00:15:43.770 --> 00:16:04.930
Do tego nie będę wyjaśniał, bo to jest w książce różnych afiliacji między tymi obrazami a moimi myślami i związkami z pracą nad opresją i nad ofiarą, a związaną z recepcją spektakli Jerzego Grotowskiego.

94
00:16:05.090 --> 00:16:12.258
Nie tylko "Acropolis", o którym piszę w katalogu, ale również wcześniejszymi i późniejszymi. To pomijam w tej chwili. 

95
00:16:12.458 --> 00:16:16.990
Ale chodzi mi o jedną rzecz, bardzo ważną.

96
00:16:17.146 --> 00:16:31.274
Mianowicie znajomość artysty personalna bądź tylko przez jego dokonania może odbywać się w kilku etapach a szczególnie jeżeli to jest ktoś, kto żyje równolegle do nas i nagle umiera.

97
00:16:31.458 --> 00:16:45.947
Więc mój nowy jak gdyby etap przyjaźni z Kupferman'em zaczął się od 2008 roku kiedy już od wielu lat, od kilku lat Moshe nie żył.

98
00:16:46.091 --> 00:16:54.708
Jak gdyby orzył metaforyczny to trudno powiedzieć, w sztuce to nie jest metafory, to nie wiadomo co to jest.

99
00:16:54.847 --> 00:17:06.015
No w każdym razie zacząłem z nim pozostawać w zupełnie innym, dalszym ciągu dialogu, który pojawił się wcześniej fizycznie, tutaj mentalnie.

100
00:17:06.183 --> 00:17:16.011
Krótko mówiąc ta przyjaźń przeszła na inny poziom i Moshe stał się znacznie bliższym kolegą niż był wcześniej.

101
00:17:16.171 --> 00:17:26.663
W Krakowie skończyłem odpowiedź, te komentarze, które nazwałem "After the rift in time".

102
00:17:26.770 --> 00:17:33.549
Zacząłem je w pracowni w jedną z nocy w pracowni Kupferman'a na jego papierach z jego narzędziami.

103
00:17:33.549 --> 00:17:38.995
Co oczywiście było nadużyciem ale... co mi tam.

104
00:17:39.159 --> 00:17:49.384
I to tak leżało odłogiem można powiedzieć.

105
00:17:49.547 --> 00:18:16.055
Seria powstała skromnych drobnych prac, notatki i nic, ale Kupferman był obecny również przez to, że bardzo często podczas pracy jak siadałem zmęczony sobą i brałem do ręki różne książki, które lubiłem oglądać po prostu, potrzebowałem.

106
00:18:16.211 --> 00:18:24.732
Między innymi to była książka ostatniej wystawy, dużej ostatniej wystawy Kupferman'a z Porto w Portugalii.

107
00:18:24.883 --> 00:18:49.419
I tego dnia, kiedy miałem spotkanie z Ewą tak się złożyło, że przełożyłem papiery i odsłoniłem tą książkę i Ewa będąc w pracowni zwróciła uwagę, zainteresowała się i dzięki Ewie, Piotrowi i na początku to co chcę...

108
00:18:49.572 --> 00:19:21.788
Nie zostało zrobione w Lochame ha-Geta'ot nad Morzem Śródziemnym i nagle zaczęło kiełkować, aż osiągnęło bujny rozkwit w postaci całej serii zdarzeń zatytułowanych "Sprawna ręka" w Krakowie, Jarosławiu, w Tarnowie, ale nie tylko.

109
00:19:21.927 --> 00:19:49.340
Można powiedzieć, że w innych miejscach też w Stróżach, w Szczecinie przeniosło się teraz do Gdańska, ale ten moment, w którym marzenie się ziściło, najpierw moje a później nasze wspólne, od razu rodzi pytanie.

110
00:19:49.479 --> 00:19:50.263
To znaczy tak.

111
00:19:50.443 --> 00:19:55.213
Moje więzi z Kupferman'em, które przeszyły z jednego etapu na drugi.

112
00:19:55.407 --> 00:20:15.444
Nagle dzięki tej więzi, więzi z Piotrem, z Ewą, z koleżeństwem, z Jadwigą, z Magdą, z Przemkiem to jest dalszy ciąg Kupferman'a, bardzo ważny.

113
00:20:15.444 --> 00:20:25.421
Znaczy to się tak rozchodzi w sposób cały czas skondensowany, nie rozłazi się, nie pączkuje tylko to jest bardzo konkretne.

114
00:20:25.638 --> 00:20:35.675
I teraz jest pytanie, bo jest jasne, że Kupferman dostanie przynajmniej pamięć o nim i obecność jego i prac zostanie ze mną na zawsze.

115
00:20:35.835 --> 00:20:47.479
Ale jest pytanie na ile ta więź zaszczepiona przez Ewę, Piotra i trochę przeze mnie, pozostanie na dłużej.

116
00:20:47.627 --> 00:20:55.770
I żeby nie ciągnąć powiem o takiej obserwacji ważnej wydaję mi się w tym momencie dla nas.

117
00:20:55.942 --> 00:21:07.667
Mianowicie jak wystawa pierwsza papierów, tak zwanych prac na papierze w Łodzi miała miejsce w 93 roku, a później zaraz malarstwa w Ujazdowie.

118
00:21:07.861 --> 00:21:19.645
Recepcja na przykład moich kolegów, pokoleniowo związanych ze mną, ale nie tylko była wybitnie negatywna.

119
00:21:19.805 --> 00:21:28.625
Młodzieży właściwie, znaczy młodszych artystów to nie obchodziło.

120
00:21:28.789 --> 00:21:36.249
I minęło 20 lat, reakcja jest zupełnie inna.

121
00:21:36.417 --> 00:21:48.749
Oczywiście obrazy się nie zmieniły, kontekst może się zmienił, ale nagle okazuje się, że jakby to powiedzieć...

122
00:21:48.917 --> 00:22:18.390
Sztuka i dzieło sztuki jako skomplikowany produkt społeczny podlega tak dużym i różnym fluktuacjom, że nikt nie jest w stanie przewidzieć, które elementy, albo całość z pozycji, że tak powiem zastygłej zamieni się na pozycję pełną aktywnych informacji, czyli w prost mówiąc witalną.

123
00:22:18.578 --> 00:22:45.859
I tak się zdarzyło z Moshe Kupferman'em jak powiedziała mi niedawno temu Ewa o bardzo dobrej, ciepłej opinii Wilhelma Sasnala, który zobaczył obrazy w większej być może ilości, a przynajmniej kilka obrazów Kupferman'a w Muzeum Jerozolimskim i w Muzeum w Tel Awiwie.

124
00:22:46.050 --> 00:22:50.590
No to to jest bardzo symptomatyczne.

125
00:22:51.127 --> 00:23:10.806
Przecież nie chodzi o podobieństwo morfologiczne, albo sensu stricto artystyczne tylko zrozumienie łatwiejsze, być może nieideologiczne i nie oparte na własnych preferencjach i gustach zrozumienie rangi tego malarstwa.

126
00:23:10.806 --> 00:23:36.965
Więc fajnie było poczekać te 20 lat, po to tylko, żeby zobaczyć, że w tym malarstwie są iskierki, które są warte podjęcia i w tym sensie więź, która się pojawiła między mną a Mosche a później pojawiła się, pojawił się jej dalszy ciąg.

127
00:23:37.160 --> 00:23:44.261
A no mówiąc wprost to jest element afirmacyjny oczywiście.

128
00:23:44.404 --> 00:23:45.925
To tyle.


129
00:23:45.925 --> 00:23:49.596
Dziękuję bardzo.

130
00:23:49.748 --> 00:23:59.940
I przejdziemy teraz do Jarosławia, w którym się spotkaliśmy pierwszy raz w 2015 roku.

131
00:24:00.100 --> 00:24:06.725
A tutaj jest takie zdjęcie, które udało nam się wydobyć ze zbiorów Muzeum w Jarosławiu.

132
00:24:06.884 --> 00:24:11.705
Kamienica, w której mieli sklep rodzice Moshe Kupferman'a.

133
00:24:11.860 --> 00:24:14.724
Zdjęcie z 37 roku.

134
00:24:14.900 --> 00:24:30.420
Udało nam się też dotrzeć do aktu, czy wypisu urodzenia Moshe Kupferman'a, dzięki któremu udało nam się odnaleźć konkretnie kamienice, w której się urodził.

135
00:24:30.589 --> 00:24:37.548
Co ciekawe w oficjalnym akcie urodzenia są odpisane jako Marcel Kupferman.

136
00:24:37.676 --> 00:24:45.992
Natomiast data oraz rodzice, imiona rodziców zgadzają się, także przypuszczamy, że chodzi właśnie o Moschego.

137
00:24:46.148 --> 00:25:08.996
Na początku jak spotkaliśmy się w Jarosławiu postanowiliśmy odwiedzić miejsca związane z przedwojennymi Żydami dlatego, że mniej więcej 1/3 populacji przedwojennego Jarosławia była żydowska, niestety tego już tam kompletnie nie ma, ale zostało bardzo dużo liczących pamiątek po obecności,

138
00:25:09.156 --> 00:25:11.697
między innymi dwa budynki synagogi.

139
00:25:11.872 --> 00:25:18.204
W tej szarej synagodze znajdował się po wojnie konserwator zabytków.

140
00:25:18.372 --> 00:25:24.684
Obok stoi nowsza synagoga, obecnie liceum plastyczne w Jarosławiu ma tam swoje miejsce.

141
00:25:24.832 --> 00:25:29.056
Jest to chyba jedyne liceum plastyczne w Polsce, które swoją siedzibę ma w dawnej synagodze.

142
00:25:29.208 --> 00:25:35.588
Tam udało się nam wejść, porozmawiać z dyrekcją tego liceum.

143
00:25:35.756 --> 00:25:44.844
Tu są migawki ze zwiedzania, co ciekawe synagoga pierwotnie rozpościerała się poprzez dwie kondygnacje.

144
00:25:45.008 --> 00:25:56.525
Po wojnie została przedzielona w połowie i Moshe Kupferman, gdy zwiedzał ją w 93 roku stwierdził właśnie, że zawsze mu się wydawało, że synagoga jest wyższa.

145
00:25:56.692 --> 00:25:58.337
Ona była faktycznie wyższa przed wojną.

146
00:25:58.468 --> 00:26:01.224
Została po prostu podzielona na dwa piętra.

147
00:26:01.384 --> 00:26:07.380
Tutaj sala ekspozycyjna liceum plastycznego, na ścianach wiszą prace uczniów liceum.

148
00:26:07.556 --> 00:26:13.012
Jest to nasze pierwsze spotkanie z dyrektorem tej placówki.

149
00:26:13.172 --> 00:26:24.884
Tutaj spotkanie z Jerzym Czechowiczem, miejscowym historykiem, który jest również autorem monografii dotyczącej dziejów Żydów na ziemi podkarpackiej, na ziemi Jarosławskiej.

150
00:26:25.060 --> 00:26:32.020
Jerzy Czechowicz pomógł nam zwiedzić miejsce związane właśnie z historią Żydów.

151
00:26:32.180 --> 00:26:38.884
Jest to bardzo sympatyczny, fajny starszy Pan, chociaż czasami mijał się trochę z prawdą.

152
00:26:39.048 --> 00:26:42.548
Koloryzował.

153
00:26:42.747 --> 00:26:43.932
Dokładnie.

154
00:26:44.271 --> 00:26:44.419
[Chichot]

155
00:26:44.563 --> 00:26:47.031
No, ale tworzył własną mitologię tego miejsca również.

156
00:26:47.175 --> 00:27:00.947
To jest bardzo ważny budynek w Jarosławiu, dlatego że to jest budynek, który powstał w 12 roku, w 1912 roku dom rękodzielników Żydowskich i Jad Charuzim.

157
00:27:01.104 --> 00:27:08.075
Budowla w stylu secesyjnym była miejscem spotkań Żydów, wybudowana została ze składek Żydów.

158
00:27:08.228 --> 00:27:16.151
Obecnie stoi pusta, natomiast ta historia tego budynku nas zainspirowała do w ogóle tytułu całego cyku wydarzeń.

159
00:27:16.303 --> 00:27:22.995
Jad Charuzim to po hebrajsu po prostu sprawna ręka, więc stwierdziliśmy, że w tym doświadczeniu Mosche'go jest bardzo dużo...

160
00:27:23.123 --> 00:27:33.647
takiej histori rzemieślnictwa czy oddania się pracy, właśnie w takim pojęciu bardzo rzemieślniczym, stąd po prostu nazwa całego cyklu.

161
00:27:33.819 --> 00:27:37.652
Udało nam się wejść do tego budynku, to akurat sala teatralna.

162
00:27:37.804 --> 00:27:58.659
Tego dobrze nie widać niestety na zdjęciach, ale pokryta jest ptasim łajnem dlatego, że budynek obecnie stoi opuszczony, został odzyskany przez gminę Żydowską, aczkolwiek ze względów być może finansowych, być może mało strategicznych, nie jest kompletnie używany i popada w tym momencie w ruinę. 

163
00:27:58.811 --> 00:28:01.171
O tutaj akurat widać to bardziej.

164
00:28:01.311 --> 00:28:07.959
Po wojnie to miejsce pełniło funkcję domu kultury, tam również odbywało się ognisko baletowe.

165
00:28:08.131 --> 00:28:10.048
Czy tam było kino?

166
00:28:10.200 --> 00:28:11.292
Chyba nie było kina?

167
00:28:11.487 --> 00:28:13.324
[Publiczność] Biblioteka.

168
00:28:13.471 --> 00:28:21.643
A biblioteka, przez długi czas była to biblioteka miejska, która została zlikwidowana w momencie gdy udało się odzyskać mienie na rzecz gminy Żydowskiej.

169
00:28:21.827 --> 00:28:24.012
Czy przeniesiona właściwie...

170
00:28:24.168 --> 00:28:35.952
Dzięki kontaktom z liceum plastycznym, mogliśmy przeprowadzić szereg warsztatów z uczniami liceum, którym przybliżaliśmy temat Sprawnej ręki.

171
00:28:36.100 --> 00:28:42.723
Tutaj akurat kilka zdjęć z warsztatów, które przeprowadzała Kaja Gliwa, której niestety dzisiaj z nami nie ma.

172
00:28:42.883 --> 00:28:53.512
Kaja Gliwa również urodziła się w Jarosławiu, jej rodzice z resztą do dzisiaj zajmują się sztuką, ponieważ również są artystami, ale także prowadzą firmę reklamową w Jarosławiu.

173
00:28:53.648 --> 00:29:12.132
Kaja uczyła licealistów, w którym z resztą to liceum wcześniej sama się uczyła tworzenia plakatów za pomocą takich narzędzi jak kserokopiarka czy skaner, także to dosłownie kilka próbek tego co udało jej się wypracować w ramach warsztatów.

174
00:29:12.307 --> 00:29:19.432
Niestety nie ma Kai dzisiaj z nami, ponieważ myślę, że mogła by powiedzieć więcej o tych bardzo ciekawych kompozycjach plakatów.

175
00:29:19.591 --> 00:29:23.736
Tu właśnie z wykorzystaniem chociażby foliowych worków.

176
00:29:23.879 --> 00:29:30.704
Kolejne warsztaty dla licealistów przeprowadził Marek Chlanda razem z Igorem Blochem.

177
00:29:30.859 --> 00:29:35.892
To z tego co wiem to były warsztaty komiksu, tak?

178
00:29:36.044 --> 00:29:37.955
- No, powiedzmy.

179
00:29:38.360 --> 00:29:39.144
[śmiech]

180
00:29:39.295 --> 00:29:48.276
Igor Bloch, którego także dzisiaj nie ma z nami to student obecnie Londyńskiej szkoły...

181
00:29:48.447 --> 00:29:50.975
Ja nie wiem do jakiej on chodzi szkoły w Londynie obecnie.

182
00:29:51.132 --> 00:29:53.095
- Podstawowej.

183
00:29:53.243 --> 00:29:54.187
Znaczy, na pewno wyższej.

184
00:29:54.331 --> 00:30:00.687
Natomiast Igor faktycznie jest taką osobą, która pisała pracę licencjacką na temat Moshe Kupferman'a.

185
00:30:00.835 --> 00:30:02.243
Jego tekst znajduje się w naszym katalogu.

186
00:30:02.395 --> 00:30:09.775
Bardzo żywo włączył się w projekt, był taką naszą podporą teoretyczną przy badaniu twórczości Mosche'go.

187
00:30:09.931 --> 00:30:13.923
Zdjęcia robił Igor Bloch, więc nie ma go na tych zdjęciach, ale jeszcze sie pojawi.

188
00:30:14.091 --> 00:30:19.427
I warsztaty także przeprowadzał jeszcze Przemek Branos, dzisiaj z nami obecny.

189
00:30:19.579 --> 00:30:22.795
To były warsztaty dotyczące twórczości Przemysława Branasa [Śmiech]

190
00:30:22.955 --> 00:30:25.727
-Nieeeee.

191
00:30:25.872 --> 00:30:27.031
[śmiech]

192
00:30:26.614 --> 00:30:29.240
To czego dotyczyły Przemku?

193
00:30:29.392 --> 00:30:51.816
- To nie były warsztaty, to były raczej zajęcia dotyczące tego jak sobie radzić mieszkając na "zadupiu", no właśnie i to było taki samouczek tego jak prosperować na wschodzie, jeździć na zachód i ciągle się jeszcze bardziej z tego cieszyć na podstawie mojej wtórczości oczywiście.

194
00:30:51.956 --> 00:30:53.168
[Śmiech]

195
00:30:53.263 --> 00:30:55.207
Ok.

196
00:30:55.379 --> 00:31:07.431
Miało miejsce w Jarosławiu także publiczne spotkanie w trakcie, którego omawialiśmy twórczość życia Kupfermana'.

197
00:31:07.583 --> 00:31:13.635
Tutaj po lewej stronie jest właśnie Igor Bloch, który także brał bardzo czynny udział w dyskusji.

198
00:31:13.775 --> 00:31:17.175
Oczywiście spotkanie było pod patronem burmistrza miasta Jarosławia.

199
00:31:17.315 --> 00:31:19.707
Było trochę ludzi na sali. 

200
00:31:19.855 --> 00:31:23.207
[Śmiech]

201
00:31:23.359 --> 00:31:29.059
A cały wykład był prezentowany w internecie przez telewizję TwojaTV.

202
00:31:29.223 --> 00:31:35.839
Ale cały czas jest też tak tyle, że jest w archiwum całe to nagranie, więc mogą sobie Państwo do niego zajrzeć.

203
00:31:35.839 --> 00:31:42.400
I tutaj taki wycinek a propos Kai Gliwt o której wcześniej mówiliśmy.

204
00:31:42.400 --> 00:31:43.272
Pozwolę...

205
00:31:43.436 --> 00:31:45.348
Może coś opowiesz o Kai?

206
00:31:45.516 --> 00:31:45.348
Czy ja mam opowiedzieć?

207
00:31:45.724 --> 00:31:45.348
Tak.

208
00:31:45.875 --> 00:31:48.392
Ponieważ...

209
00:31:48.543 --> 00:31:50.539
Ja może jeszcze wrócę trochę do początku.

210
00:31:50.703 --> 00:31:55.347
To znaczy z związku z tym, że oczywiście było tak, że no właśnie...

211
00:31:55.522 --> 00:32:00.802
Zajmujemy się sztuką, mamy poczucie, że mamy jakąś taką elementarną wiedzę o różnych rzeczach.

212
00:32:00.942 --> 00:32:11.134
I nagle się okazuję, że właśnie jesteśmy u Marka Chlandy to było po wcześniejszej naszej współpracy przy okazji innej wystawy i nagle, właśnie widzimy obrazy, które robią bardzo duże wrażenie.

213
00:32:11.330 --> 00:32:16.689
Nie znamy ich autora i ja poczułam, pomyślałam sobie...

214
00:32:16.833 --> 00:32:18.793
Hej, w ogóle kto to namalował?!

215
00:32:18.946 --> 00:32:26.993
I Marek mówi tak Moshe Kupferman, malarz z Jarosławia, i z jednej strony jakby było mi trochę wstyd, tak?

216
00:32:27.154 --> 00:32:31.703
Po tym jak się okazało jest to jeden z najważniejszych Izraelskich malarzy.

217
00:32:31.858 --> 00:32:38.070
Ja interesowałam się tego rodzaju malarstwem i studiowałam historię sztuki i żaden z moich profesorów nigdy tego nie pokazał.

218
00:32:38.226 --> 00:32:57.262
Z drugiej strony jak się dowiedziałam, że on jest z Jarosławia to wydaję mi się, że jest to bardzo ważne żeby jakby po prostu naznaczać mapę Polski i tak jak pracuję w Tarnowie, tam na przykład urodził się i wychował Wilhelm Sasnal, także tam kończył szkołę średnią Tadeusz Kantor.

219
00:32:57.446 --> 00:33:03.030
I wydaję mi się, że mieszkańcy mają prawo takie, powinni takie rzeczy wiedzieć.

220
00:33:03.198 --> 00:33:04.770
Jakby są chętni do tego.

221
00:33:04.930 --> 00:33:17.290
Pamiętam, że jak studiowałam i nagle dowiedziałam się, że Kantor uczył się w Tarnowie, zdawał tam maturę, tam zdecydował, że chce zostać artystą.

222
00:33:17.430 --> 00:33:22.958
Z resztą temu poświęciliśmy swoją wystawę "Jak się staje kim się jest."

223
00:33:23.126 --> 00:33:26.962
Jej Kuratorką była Agnieszka Pindera, która jest Tarnowianką.

224
00:33:27.106 --> 00:33:35.478
Obecnie z zespołu Muzeum Sztuki w Łodzi, ale wtedy pamiętam, że sobie pomyślałam, że to miasto, które znam ma zupełnie...

225
00:33:35.633 --> 00:33:42.470
Po prostu w jednym momencie tak przeczytania tego zdania zupełnie zmieniło swoje znaczenie i swój wyraz.

226
00:33:42.673 --> 00:33:46.246
Tym bardziej, że to nie było przejazd Kantora przez miasto i pomachanie z pociągu.

227
00:33:46.414 --> 00:33:53.742
Tylko to było 8 lat jego mieszkania i potem osoby, które zajmowały się jego twórczością, właściwie ten wątek był jakoś przemilczany.

228
00:33:53.898 --> 00:33:56.842
I wtedy myślę sobie...

229
00:33:57.015 --> 00:33:59.706
Aha, okej to w takim razie to jest moja niewiedza, tak?

230
00:33:59.874 --> 00:34:00.246
Więc...

231
00:34:00.085 --> 00:34:05.181
Ale potem się okazało, że zaczęłam rozmawiać z różnymi osobami, które też zajmują się sztuką i pochodzą z tego rejonu.

232
00:34:05.181 --> 00:34:09.209
Jak okazało się właściwie wiedza o Kupfermanie jest bardzo niewielka.

233
00:34:09.370 --> 00:34:14.086
I jakby z jednej strony ten projekt wziął się też z takiego trochę buntu, tak?

234
00:34:14.226 --> 00:34:18.086
Na niewiedzę i na to, że trzeba o tym opowiedzieć.

235
00:34:18.226 --> 00:34:24.216
A z drugiej strony myślę sobie, że to tez jest bardzo ważne, że właśnie są takie miasta jak Jarosław i bardzo wiele różnych innych miejsc.

236
00:34:24.216 --> 00:34:28.154
I po prostu będziemy je postrzegać przez pryzmat tej konkretnej postaci.

237
00:34:28.326 --> 00:34:42.198
I też bardzo nas zainspirowała ta też postawa Moshe'go Kupferman'a, który tak naprawdę musiał wywalczyć sobie prawo to, żeby móc być artystą, że najpierw bardzo ciężko pracował fizycznie jako murarz.

238
00:34:42.350 --> 00:34:48.334
Co zresztą ta konstrukcja i pewien rodzaj takiej logiki budowlanej też przekłada się na jego obrazy.

239
00:34:48.491 --> 00:34:56.754
I jakby udowodnił społeczności Kibucu, że to co robi, chociaż Państwo widzieli to są bardzo abstrakcyjne prace, że to jest duża wartość.

240
00:34:56.982 --> 00:35:01.706
Że wartość dla społeczeństwa, w którym on mieszka i dla którego pracuje.

241
00:35:01.886 --> 00:35:23.582
I uważam, że to jest w ogóle zupełnie niesamowita droga i jakby chcieliśmy też trochę o tym opowiedzieć i też zainspirowani całą konstrukcją Kibucu, chcieliśmy, wiedzieliśmy, że właściwie nie będzie żadnej frajdy ani żadnego sensu zrobienia typowej wystawy takiej, że sprowadzamy prace Kupferman'a, tak?

242
00:35:23.758 --> 00:35:36.455
I prezentujemy także z pracami Marka, że warto byłoby w tym samym kontekście zaangażować kilka osób, ale też była taka pokusa, że tych linków było coraz więcej, że tak naprawę może być to fajny grupowy projekt.

243
00:35:36.606 --> 00:35:38.674
Ale też wiedzieliśmy, że nie o to nam chodzi, tak?

244
00:35:38.858 --> 00:35:52.438
Żeby to była grupowa wystawa z udziałem 20 artystów i różnych motywów łączący ich twórczość, że chcemy pracować w takim gronie też bardzo kameralnym, ale tak naprawdę właśnie pracy i pewnego rodzaju takiego jakby małego stowarzyszenia Kibucowego.

245
00:35:52.591 --> 00:35:59.391
I do tego zaprosiliśmy osoby, które też są bardzo konkretne i nie są przypadkowe.

246
00:35:59.543 --> 00:36:16.235
Oczywiście był Marek, który był naszym przewodnikiem, który miał przyjemność poznać Kupferman'a, i którego tak naprawdę poprzez Marka mieliśmy w ogóle wiedzę o tym, że oczywiste było, że musimy pracować z Markiem i chcemy to zrobić.

247
00:36:16.398 --> 00:36:30.754
Potem w kolejności też pojawiła się Jadwiga, która mieszka w Przemyślu, pomimo swojej wielkiej kariery swojego malarstwa i fantastycznej postawy twórczej zadecydowała, że zostaje w Przemyślu.

248
00:36:30.903 --> 00:36:32.494
I myślę, ze to jest niesamowite.

249
00:36:32.674 --> 00:36:36.794
Ja pamiętam jak pojechałam kiedyś do Jadwigi do jej, tak pracowni.

250
00:36:36.954 --> 00:36:40.682
Do tego miasta to jest zupełnie inaczej, niż pojechać do Jadwigi do Warszawy, tak?

251
00:36:40.834 --> 00:36:42.142
Albo do Krakowa.

252
00:36:42.302 --> 00:36:51.482
Więc Jadwiga jest też absolwentką Jarosławskiego liceum i o tym też opowie, znaczy powiemy, bo to też był taki element pracy.

253
00:36:51.634 --> 00:36:57.150
Przemek, który jest takim młodym Jarosławskim "Kupferman'em", tak?

254
00:36:57.303 --> 00:37:01.674
Młodym artystą, który pochodzi z Jarosławia, tam pracuje.

255
00:37:01.810 --> 00:37:03.602
Ma też swoją pracownię też o tym powie.

256
00:37:03.758 --> 00:37:09.950
No teraz jest w na przykład finalistą konkursu spojrzeń, tak?

257
00:37:10.090 --> 00:37:12.043
Więc jest to też niesamowite.

258
00:37:12.182 --> 00:37:20.331
Jest też absolwentem Jarosławskiego liceum i właśnie Kaja Gliwa, która jest świetną projektantką graficzną.

259
00:37:20.478 --> 00:37:28.634
Działała też w takiej grupie "New Roman" to była bardzo ciekawy kolektyw krakowski, też działający na polu sztuki i projektowania graficznego.

260
00:37:28.758 --> 00:37:38.423
I Kaja w ramach tego projektu zaprojektowała tablicę, która jest takim trwałym śladem naszego projektu.

261
00:37:38.559 --> 00:37:42.327
Tutaj są jeszcze wcześniej są też przykłady...

262
00:37:42.507 --> 00:37:43.843
Slajd wcześniej...

263
00:37:44.014 --> 00:37:46.498
Różne inspiracje Kai.

264
00:37:46.714 --> 00:37:59.590
To są też akurat budynki Arieh'a Sharon'a, z resztą też wybitnego architekta, który ukończył Bauhaus.

265
00:37:59.746 --> 00:38:02.282
Urodził się w Jarosławiu, tak?

266
00:38:02.434 --> 00:38:04.282
Tym samym podkarpackim co Kupferman.

267
00:38:04.427 --> 00:38:15.277
Jest jednym, no był wielką gwiazdą izraelskiej architektury i tutaj też są właśnie takie brutalistyczne przykłady jego architektury już z Izraela.

268
00:38:15.421 --> 00:38:17.813
Więc to też było inspiracją do tej płyty.

269
00:38:17.965 --> 00:38:19.333
I na następnym...

270
00:38:19.481 --> 00:38:27.753
No też są takie różne takie jak właśnie dom Wittgenstein'a czy inne i efektem tych różnych poszukiwań Kai.

271
00:38:27.909 --> 00:38:32.937
Czy też stare macewy, które też widziała na cmentarzu w Jarosławiu.

272
00:38:33.349 --> 00:38:36.473
Ten cmentarz jest Żydowski cmentarz, który jest zupełnie zaniedbany, tak?

273
00:38:36.633 --> 00:38:45.989
On też jak pojechaliśmy to od razu widać, no właśnie, że tej pamięci o Jarosławskich Żydach tam nie ma i trzeba o to zadbać.

274
00:38:46.145 --> 00:38:57.087
I zrobiliśmy taką bardzo prostą płytę, tez tutaj okazało się, ze właśnie to czasem nie jest takie trudne, okazało się, że wszyscy są bardzo chętni, burmistrz bardzo chętnie zasponsoruje.

275
00:38:57.277 --> 00:39:07.009
Nie było żadnych kontrowersji i to jest właśnie taka prosta płyta przypominająca o tym że z tego miasta i z tego miejsca pochodzi Kupferman.

276
00:39:07.149 --> 00:39:09.793
Napis jest w języku polskim, hebrajskim, angielskim.

277
00:39:09.961 --> 00:39:24.953
Też jest taki prosty zabieg Kai projektowy, tak jak w języku hebrajskim wszystko czyta się od drugiej strony, tak od końca, to właśnie też jest tu takie przełożenie tekstu do prawej strony.

278
00:39:25.129 --> 00:39:31.411
I zrobiliśmy takie uroczyste otwarcie, odsłonięcie tej płyty.

279
00:39:31.570 --> 00:39:41.817
Też teraz Jarosław - bardzo piękne renesansowe miasto na Podkarpaciu - tętni życiem kulturalnym bardzo mocno.

280
00:39:41.989 --> 00:39:53.033
Pod koniec sierpnia, kiedy odbywał się tam festiwal muzyki dawnej i także tym z Państwa, którzy nie są koneserami muzyki bardzo polecamy, bo to zupełnie jest na światowym poziomie robiony festiwal.

281
00:39:53.189 --> 00:40:04.901
Między innymi obywatelem honorowym Jarosławia jest Jordi Savall, który stworzył utwór pod tytułem "Jarosław", więc to jest jakby ten poziom jakby muzyki, tego festiwalu.

282
00:40:05.065 --> 00:40:17.141
Moshe Kupferman urodził się 12 sierpnia, ponieważ w ubiegłym roku, kiedy ten projekt się toczył miałby swoje 90 urodziny gdyby żył, więc też chcieliśmy to jakby wykorzystać.

283
00:40:17.325 --> 00:40:39.813
Ale właśnie w ramach tego festiwalu, też organizatorzy tego festiwalu postanowili w jedne wieczór poświęcić pamięci Kupferman'a i w tej synagodze, którą Państwo widzieli, w liceum plastycznym odbył się koncert dedykowany Kupfermanowi a wcześniej było odsłonięcie tablicy, na której przyjechała rodzina Kupferman'a z Izraela.

284
00:40:39.989 --> 00:40:47.164
Byli tez mieszkańcy, było też trochę gości ze świata sztuki i to jest koncert kapeli Brodów, którzy zagrali...

285
00:40:47.292 --> 00:40:58.820
Właśnie oni mieli taki projekt badawczy muzyczny znaczy zbierali dźwięki jak mogła wyglądać muzyka tworzona przez Żydów z tego terenu.

286
00:40:58.980 --> 00:41:01.168
No i właśnie tutaj był koncert.

287
00:41:01.320 --> 00:41:08.004
Myślę, że tutaj moglibyśmy puścić ten filmik.

288
00:41:08.164 --> 00:41:09.197
Tak?

289
00:41:09.396 --> 00:41:22.920
Mamy taki filmik z wystawy i na wystawie udało na się ściągnąć prace Kupferman'a, co nie było też takim prostym przedsięwzięciem, ponieważ one mają tez dużą wartość muzealną.

290
00:41:23.091 --> 00:41:27.784
No i to było połączone z pracami Marka.

291
00:41:27.936 --> 00:41:31.748
I tutaj jest parę minut prezentacji.

292
00:41:31.908 --> 00:46:37.972
[Prezentacja multimedialna]

293
00:46:37.972 --> 00:46:50.021
Ja jeszcze tylko chciałam powiedzieć, że podkład muzyczny nie jest przypadkowy i tą dynamiczną muzykę stworzył młody zdolny twórca muzyki z Rzeszowa, nazywa się Indecorum, polecamy Państwu.

294
00:46:50.210 --> 00:46:54.506
Wystawę do 3 czerwca można oglądać w Gdańskiej Galerii Miejskiej.

295
00:46:54.506 --> 00:47:08.185
20 maja też w ramach "Nocy muzeów" będzie oprowadzanie, więc też Państwa zapraszamy, ale myślę, że teraz jeszcze poprosimy Jadwigę, Przemka i Magdę o jeszcze mały komentarz do Kupferman'a, ale będziemy mieli do tego też obrazki.

296
00:47:08.337 --> 00:47:11.369
No właśnie, Jadwiga.

297
00:47:11.581 --> 00:47:43.705
Tak, ponieważ też wiadomo było, że nasze przestrzenie zarówno BWA jak i Gdańskiej Galerii nie są tak duże, żebyśmy mogli, też każdemu z naszych artystów, znaczy stworzyć bardzo dużą wystawę, tylko skupiliśmy się na pracach Moshe i Marka, ale ten udział artystyczny osób, które współtworzyły od początku nasz projekt, z którymi rozmawialiśmy jak tu, no którzy są jego współautorami.

298
00:47:43.857 --> 00:47:45.313
Znajdującą się w formie katalogu...

299
00:47:45.493 --> 00:47:52.177
Ten katalog znajduje się w formie niespodzianki, także mamy dla Państwa tutaj, także będą Państwo mogli zobaczyć.

300
00:47:52.385 --> 00:47:53.021
Jadwiga to...

301
00:47:53.244 --> 00:47:55.456
Opowiedz, proszę o tym co widzimy.

302
00:47:56.124 --> 00:48:03.384
No to jest cytat z Marksa Karola.

303
00:48:03.653 --> 00:48:24.897
I używam go dlatego, że tym co mnie jakoś tak ujęło, zainteresowało w twórczości, w ogóle w postaci Kupferman'a to ta sytuacja takiej czystości sytuaty.

304
00:48:25.064 --> 00:48:29.153
Etycznej czystości z mojego punktu widzenia czy...

305
00:48:29.153 --> 00:48:50.342
Często jest tak, że człowiek, który zajmuje się sztuką ma poczucie takiego, że zajmuje się czymś co jest mało pożyteczne, że jest to sytuacja takiego no darmozjada, który właściwie niczego nie wytwarza.

306
00:48:50.515 --> 00:48:55.703
Ma jakby pretensje do tego, żeby być utrzymywanym.

307
00:48:55.831 --> 00:49:01.887
No i ma się takie uczucie no bezużyteczności.

308
00:49:02.067 --> 00:49:13.560
I tutaj jego sytuacja, którą sobie ją wypracował tak jak tutaj podkreślamy, ale to chyba jest bardzo takie ujmujące dla każdego.

309
00:49:13.703 --> 00:49:19.708
Taka bezpośrednia wymiana, że tyle dostawał czasu kiedy...

310
00:49:19.871 --> 00:49:39.064
Znaczy im więcej dostawał czasu i kiedy okazywało się, że ta sztuka rzeczywiście jakieś przynosi dochody, ale co wydaje się takie brutalne, ale z drugiej strony kiedy się patrzy na to jakiego rodzaju są to obrazy.

311
00:49:39.064 --> 00:49:47.141
No to jest to takie zaskoczenie, bo  nie kojarzą się one z jakimiś obrazami, takimi które...

312
00:49:47.290 --> 00:50:08.010
Gdyby mi ktoś opowiedział tą sytuację to bym myślała bym o obrazach realistycznych, albo obrazach jakiś takich, no które jednoznacznie, w taki dosyć jednoznaczny sposób kojarzą się z twórczością jakąś amatorską.

313
00:50:08.169 --> 00:50:15.550
A tutaj obrazy są zupełnie inne, co już jest...

314
00:50:15.718 --> 00:50:37.870
Mają tą ciekawą taką materialność, która tak jak już też zostało powiedziane, można sobie jakoś je dobrze wyobrazić sobie tą ich, źródło tej surowości.

315
00:50:38.022 --> 00:50:45.762
Że to się rzeczywiście bierze z fizycznej pracy, a jednocześnie jest na takim bardzo...bardzo jest to estetycznie wyrafinowane.

316
00:50:45.913 --> 00:50:49.854
To wyrafinowanie jest takie zaskakujące w tej całej sytuacji.

317
00:50:50.033 --> 00:50:57.930
Więc ten jakby splot takich czynników był dla mnie ciekawy.

318
00:50:58.086 --> 00:51:00.846
Sytuacja Jarosławska też...

319
00:51:01.006 --> 00:51:14.026
Dlatego, że jakoś nie mam takiego specjalnego sentymentu do okresu szkolnego w Jarosławiu.

320
00:51:14.193 --> 00:51:21.718
I tu jak rozmawialiśmy i z Przemkiem i z Kają to jakoś mieliśmy trochę podobne odczucia co do tego.

321
00:51:21.937 --> 00:51:25.854
Oczywiście to jest bardzo ważne i teraz ważny okres.

322
00:51:26.070 --> 00:51:31.710
I z przyjemnością wywróciłam i i...

323
00:51:31.862 --> 00:51:40.810
Oglądałam szkołę, ale zupełnie bez właśnie takiej nostalgii.

324
00:51:40.810 --> 00:51:58.753
I to co mi się także, co było wydaję mi się ważne jest w tym malarstwie Kupferman'a, że tam nie ma tego, takich dosłownie łatwych do zidentyfikowania emocji.

325
00:51:58.913 --> 00:52:05.593
Że trzeba to sobie jakby samemu w tym znaleźć.

326
00:52:05.782 --> 00:52:25.461
Więc jakby ta czystość sytuacji i taka estetyczna i czystość takiego życia, które przypuszczam, to co w tej chwili mówię to jest takie idealizowanie.

327
00:52:25.461 --> 00:52:29.552
Ale, bo można sobie wyobrazić, że było to bardzo trudne.

328
00:52:29.696 --> 00:52:47.334
I być może nie takie, nie jest to model jakby godny do szerokiego polecenia, żeby w ten sposób artystów traktować, ale w tym jednostkowym przykładzie akurat się sprawdziło.

329
00:52:47.334 --> 00:52:58.037
A jeszcze tak biograficznie to była twoja decyzja, pierwsza taka tak samodzielna jeśli chodzi o wybór szkoły i też tak wspominałaś o tym rytmie takim.

330
00:52:58.238 --> 00:52:59.705
Tym rytmie dojazdów.

331
00:52:59.889 --> 00:53:00.726
-Tak.

332
00:53:00.726 --> 00:53:15.749
Taka właśnie jak rozmawiałyśmy taka pierwsza samodzielna decyzja, która raczej wynikła z takiego, jakby negacji.

333
00:53:15.897 --> 00:53:20.961
Nie tyle, bardzo chce się tym zajmować, ale nie chce się zajmować czymś innym.

334
00:53:21.158 --> 00:53:36.229
Ale ten także to dojeżdżanie do Jarosławia było jak teraz myślę, taże miało taki konkretny wymiar.

335
00:53:36.396 --> 00:53:52.460
45 minut spędzone w pociągu było czymś takim czasem, który przeważnie spędzałam na lekturze i który jakoś bardziej wydaję mi się, mi sie przydał niż na przykład lekcja polskiego w liceum plastycznym.

336
00:53:52.631 --> 00:53:56.224
No słaba była ta szkoła, co tu dużo mówić.

337
00:53:56.391 --> 00:53:57.738
[Śmiech] Nic się nie zmieniła.

338
00:53:57.922 --> 00:54:04.916
W katalogu prezentujemy też kilka prac Magdy Burudzyńskiej, która jest dzisiaj z nami.

339
00:54:05.086 --> 00:54:12.834
Jest ona jednocześnie graficzką, która zrobiła katalog, ale może jak byś mogła powiedzieć w kilku słowach o swojej inspiracji Kupfermanem.

340
00:54:13.032 --> 00:54:29.547
Znaczy moja historia z Kupfermanem składa się w zasadzie z 3 części i taka w sumie taka najważniejsza i kończąca etap to jest właśnie "Sprawna ręka" i katalog identyfikacja, który projektowałam do tej wystawy.

341
00:54:29.702 --> 00:54:46.082
Natomiast mój początek z Moshe Kupfermanem był dość w zasadzie taki naiwny i dość zaskakujący dla mnie, bo poznałam go będąc uczennicą liceum plastycznego.

342
00:54:46.222 --> 00:54:58.774
Wybrałam się na wycieczkę z koleżanką do Łodzi i trafiłam na wystawę w Muzeum Sztuki Moshe'go Kupferman'a pracy na papierze.

343
00:54:58.774 --> 00:55:01.652
To było w 93 roku bodajże.

344
00:55:01.815 --> 00:55:06.599
No i potem wróciłam do szkoły...

345
00:55:06.771 --> 00:55:11.079
Też te moje podróże były bardziej kształcące niż uczęszczanie na zajęcia.

346
00:55:11.243 --> 00:55:20.797
Natomiast pamiętam, że zrobił na mnie piorunujące wrażenie, prace olbrzymie, papier, srebrzystość ołówka.

347
00:55:20.943 --> 00:55:27.107
Byłam w tedy oszołomiona i zaskoczona, to było dla mnie coś innego, że nie wiedziałam nawet jak to ugryźć.

348
00:55:27.272 --> 00:55:32.459
Po prostu wróciłam do mojej szkoły i dalej kontynuowałam moje zajęcia.

349
00:55:32.613 --> 00:55:34.921
Potem...

350
00:55:35.079 --> 00:55:39.447
Teraz wrócę do 3 etapu, bo to jest też dla mnie przyjemna i sympatyczna sytuacja.

351
00:55:39.589 --> 00:55:41.678


352
00:55:41.824 --> 00:55:54.623
Jak Ewa po spotkaniu z Markiem, jeszcze wtedy pracowałam w BWA w Tarnowie, przyszła do mnie pochwalić się, że chyba zrobi super projekt, że jest taki artysta Moshe Kupferman i czy go znam.

353
00:55:54.784 --> 00:55:59.735
A ja mówię: NO TAK, Moshe Kupferman, no znam.

354
00:55:59.868 --> 00:56:01.457
- NO CO TY?!

355
00:56:01.622 --> 00:56:02.791
[Śmiech]

356
00:56:02.952 --> 00:56:07.374
Mówi, że mam, byłam na wystawie, mam katalog z wystawy.

357
00:56:07.529 --> 00:56:12.209
To było lata temu, więc już też zaczęłam sobie przypominać pewne sytuacje.

358
00:56:12.356 --> 00:56:13.384
Ona mówi: To jest nie możliwe.

359
00:56:13.528 --> 00:56:14.678
I zaczęliśmy tak rozmawiać.

360
00:56:14.854 --> 00:56:15.862


361
00:56:16.013 --> 00:56:19.112
I wtedy sobie przypomniałam, że przecież miałam drugi etap.

362
00:56:19.262 --> 00:56:32.355
To był etap na studiach, gdzie po latach po tej wizycie w muzeum wróciłam gdzieś podświadomie pewnie też i wykonałam serię szkiców.

363
00:56:32.556 --> 00:56:40.605
Teraz jak tak na nie patrzę no jest to taka, takie naiwne malarstwo.

364
00:56:40.733 --> 00:56:51.062
Też zarzuciłam potem ten projekt dlatego, że poczułam się zawstydzona i geniusz Kupferman'a przytłoczył mnie totalnie.

365
00:56:51.211 --> 00:56:55.288
Ale jest to miła pamiątka i wspomnienie.

366
00:56:55.288 --> 00:56:57.528
No i Ewa...

367
00:56:57.667 --> 00:57:05.491
Pokazałam Ewie te szkice i wtedy Ewa chyba też rozmawiała z Markiem, że "oo! To mamy kolejne fajne ogniwo."

368
00:57:05.639 --> 00:57:08.598
Mamy kogoś kto zna Kupferman'a.

369
00:57:08.759 --> 00:57:19.140
No i potem miałam ten zaszczyt, że mogłam w tak zacnym gronie współpracować i dorzucić małą cegiełkę i zaprojektować identyfikacje do tej wystawy.

370
00:57:19.279 --> 00:57:21.558
Co było dla mnie super przeżyciem.

371
00:57:21.704 --> 00:57:37.880
No i jesteśmy tutaj teraz i myślę, że to jednak nie jest zamknięty etap, bo Kupferman jest teraz dla mnie kolejnym etapem odkrywania i jestem jeszcze bardziej zafascynowana tym artystą i to jest taka też...

372
00:57:38.071 --> 00:57:40.947
No daje taką receptę też jak...

373
00:57:41.104 --> 00:57:48.800
Jak codziennie tworzyć, jak pracować w takiej porządnej rzetelnej pracy.

374
00:57:48.983 --> 00:57:51.517
I to tez cenię, tutaj bardzo w twórczości.

375
00:57:51.655 --> 00:58:01.343
Rzeczywiście było wtedy tak, że ja wtedy pamiętam, że nie musiało się coś pomieszać, przecież prawie nikt go nie zna, że to pewnie jakiś inny artysta na "K".

376
00:58:01.507 --> 00:58:04.939
Ale jak przyniosłam następnego dnia katalog to mówię: "WOOW!"

377
00:58:05.112 --> 00:58:22.231
Więc to są wagary, tak które Magda zrobiła też do Muzeum Sztuki w Łodzi i tez mi zupełnie zaimponowała, bo pomyślałam sobie, że jednak z Tarnowa do Łodzi jest kawałek i w okresie licealnym taka samodzielna decyzja, żeby tu przyjechać, noo jest, była świetna.

378
00:58:22.414 --> 00:58:27.019
Katalog jest bardzo pięknym obiektem książką.

379
00:58:27.166 --> 00:58:35.528
Wczoraj dotarła do nas informacja, że został nominowany w konkursie, najpiękniejsza książka roku w kategorii albumy.

380
00:58:35.680 --> 00:58:43.039
Jest tam bardzo niewiele, akurat tych nominacji w tej kategorii, także proszę trzymać kciuki, 18 maja będą wyniki.

381
00:58:43.388 --> 00:58:51.660
Magda też w zeszłym roku zaprojektowała książkę "Śmietnik Różewicza", który tez jest nominowany, więc no tak...

382
00:58:51.830 --> 00:58:52.616
Miałaś dobry rok. 

383
00:58:52.753 --> 00:58:54.725
Trzymamy kciuki za oba.

384
00:58:54.891 --> 00:58:59.754
Też przywieźliśmy 3 egzemplarze.

385
00:58:59.908 --> 00:59:12.860
Ekstra...bo pomyśleliśmy, że może kogoś znajdziemy i tak jak sobie patrzę, nie licząc najbliższych znajomych myślę, że nagrodzimy tych z Państwa, którzy zechcieli to popołudnie, wieczór spędzić z nami.

386
00:59:13.007 --> 00:59:16.111
Tak, ale jeszcze chciałam powiedzieć o jednej rzeczy.

387
00:59:16.262 --> 00:59:23.394
Takiej też jakby pracując właśnie w instytucji, pracując z młodzieżą, chcąc zainteresować...

388
00:59:23.562 --> 00:59:42.172
Znaczy chodzi mi o to, że też ta historia Magdy jest niesamowita, na takiej zasadzie, że też nigdy nie wiemy, w którym momencie, które rzeczy do nas wracają, więc też mieliśmy taką, wielkie poczucie też misji, ale też takiej energii, żeby tym uczniom w liceum pljastycznym w Jarosławiu, którzy uczą się w budynku świątyni.

389
00:59:42.319 --> 00:59:43.641
To jest naprawę niesamowite.

390
00:59:43.806 --> 00:59:49.886
Oczywiście Kupferman nie chodził tam, nie był uczniem, chodził tam na modlitwy, nie był uczniem w ogóle ponieważ...

391
00:59:50.060 --> 00:59:55.262
No historia tak się potoczyła, że nie mógł odebrać takiej edukacji artystycznej, prawdziwej.

392
00:59:55.423 --> 01:00:11.744
I też chcieliśmy właśnie im po prostu na podstawie tych różnych spotkań pokazać twórczość Marka, pokazać twórczość Jadwigi, Przemka, bo myślę, że to po prostu kiedyś gdzieś tam jakby zakiełkuje, może wróci do nich jak bumerang, jak w przypadku projektu Magdy.

393
01:00:11.906 --> 01:00:19.482
A ja chciałem wspomnieć, że w katalogu również jest zaprezentowany projekt Przemka dotyczący Jarosławia.

394
01:00:19.620 --> 01:00:21.514
Czy powiedziałbyś kilka słów o tym projekcie?

395
01:00:21.675 --> 01:00:39.167
To właściwie nie jest projekt, raczej szkic koncepcyjny, tekst plus fotografie, wszystko jest wykonane w moim bloku, w którym mieszkam i chciałbym podkreślić mocno, że to nie jest sztuka tylko to jest raczej...

396
01:00:39.353 --> 01:00:43.303
Właśnie to też jest pytanie, kiedy artysta coś robi to czy to wszystkio jest sztuką?

397
01:00:43.303 --> 01:00:44.837
Ale to jest odrębny temat.

398
01:00:44.986 --> 01:01:00.363
Natomiast kiedy, właściwie z Ewą poznaliśmy się w Jarosławiu i z Piotrem Stasiowskim, który pochodzi z tego samego miasta co ja, ale nigdy nie mieliśmy wcześniej styczności, ponieważ nigdy nie byłem zaproszony do Muzeum Sztuki Nowoczesnej we Wrocławiu.

399
01:01:00.531 --> 01:01:06.086
Gdzie Piotr pracował, tak..

400
01:01:06.275 --> 01:01:37.381
Właściwie kiedy zostałem zaproszony musiałem zapoznać się z twórczością Kupferman'a, więc to co mnie najbardziej interesowało to właśnie ten, to wszystko co jest związane z pracą fizyczną i relacją pomiędzy światem sztuki a właśnie taką robotniczą pracą, ale to wynika z tego, że taki rodzaj po prostu, taki rodzaj analizy czy funkcjonowania czy tego co mnie najbardziej interesuje w świewcie sztuki, po prostu wyniosłem z domu. 

401
01:01:37.563 --> 01:01:42.191
Mój ojciec był pracownikiem fizycznym, mama również, więc przez parę lat się tego wstydziłem.

402
01:01:42.367 --> 01:01:43.282
Później nie miałem z tym problemu.

403
01:01:43.431 --> 01:01:45.480
Teraz uważam, że to jest mój największy atut.

404
01:01:45.622 --> 01:02:10.954
Tytuł tego konceptu nazywa się "Futro" a odnosi się do lat 90, do lat 30 i do lat 2000 i okresu po latach 2000 i motywem wyjściowym jest to futro sztuczne, które widzimy tutaj na fotografii po lewej stronie, które przywędrowało ze Stanów.

405
01:02:11.100 --> 01:02:28.970
Nie chciałbym za wiele mówić dlatego, że do tego jest tekst, znaczy chciałbym tylko powiedzieć jeszcze jedną rzecz, że właściwie to co później zaczęło mnie interesować w tym całym projekcie, to nie jest to, że powstały dwie wystawy w Tarnowie i w Gdańsku, do których zostali zaproszeni artyści.

406
01:02:29.134 --> 01:02:30.158
Z resztą wystawy są...

407
01:02:30.311 --> 01:02:38.458
Nie widziałem tej Gdańskiej odsłony, natomiast ta Tarnowska była znakomitą odsłoną i wywarła na mnie ogromne wrażenie, mim tego, że pracowaliśmy nad tym wszystkim 2 lata.

408
01:02:38.598 --> 01:02:50.592
Chciałbym powiedzieć to, że najważniejsze jest to, że w takim małym mieście jak Jarosław, ludzie, którzy mają ze mną kontakt czy, którzy mieli kontakt z tym projektem zaczynają interesować się sztuką współczesną.

409
01:02:50.762 --> 01:03:06.988
I to jest dla mnie największy atut, dlatego że i zarówno środowisko sąsiadów jak i samo liceum plastyczne, nauczyciele z liceum plastycznego czy urzędnicy, brali większy czy mniejszy udział w naszych projektach.

410
01:03:07.182 --> 01:03:24.350
I de facto to co może pozostać tak najbardziej wartościowego to jest tylko i wyłącznie dla tych ludzi, bo my jesteśmy obeznani ze światem sztuki, językiem sztuki, mamy do czynienia z artystami, kuratorami, dyrektorami i właściwie czujemy się bardzo bezpiecznie mimo, że często czujemy się niepewnie.

411
01:03:24.504 --> 01:03:28.398
A ci ludzie poznają coś czego my nigdy nie poznamy.

412
01:03:28.545 --> 01:03:44.070
Znaczy poznają nowe oblicze w ogóle sztuki współczesnej, to jest to co mnie totalnie jara w takich projektach i w tym, że właściwie ja poznałem swoje miasto do nowa, dzięki zaproszeniu do tego projektu, dlatego, że od nowa zacząłem śledzić miasto śladami Żydowskim.

413
01:03:44.218 --> 01:03:48.087
Zacząłem się interesować pewnymi personami, które pochodziły z Jarosławia.

414
01:03:48.194 --> 01:03:59.630
Między innymi twórcą Hot Doga, który był Żydem, ale stworzył wieprzowego hot doga w stanach i to są takie super momenty, które mnie mega jarają i nie wiem co można więcej powiedzieć.

415
01:03:59.793 --> 01:04:07.920
I dlatego też być może nie ma, efektem końcowym nie jest dzieło sztuki tylko jest pewny rodzaj konceptu czy myśli, która mną kierowała, żeby opowiedzieć historię.

416
01:04:08.062 --> 01:04:19.238
Co więcej, znaczy mam nadzieję, że historia jak wiemy lubi się zapętlać, mam nadzieję, że pewne wydarzenia z historii nie będą się zapętlały tak jak się zapętlały w życiu Kupferman'a.

417
01:04:19.378 --> 01:04:24.214
Nie wiem co mam więcej powiedzieć...

418
01:04:24.362 --> 01:04:37.454
Teraz może pokażemy też kilka zdjęć z samej wystawy, bo te zdjęcia, które do tej pory prezentowaliśmy to były przede wszystkim fragmenty katalogu, który możecie też Państwo obejrzeć tutaj na miejscu.

419
01:04:37.614 --> 01:04:37.454
Teraz może pokażemy też kilka zdjęć z samej wystawy, bo te zdjęcia, które do tej pory prezentowaliśmy to były przede wszystkim fragmenty katalogu, który możecie też Państwo obejrzeć tutaj na miejscu.

420
01:04:37.760 --> 01:04:46.006
To są zdjęcia z ekspozycji w Tarnowie, które już wcześniej można było częściowo zobaczyć na filmie YouTube.

421
01:04:46.172 --> 01:04:53.061
I takie pytanie.

422
01:04:53.215 --> 01:05:01.050
Czy chciałbyś Marku na przykład opowiedzieć o tych pracach, które tam pokazywałeś, czy przynajmniej częściowo chociażby właśnie o Galilei.

423
01:05:01.179 --> 01:05:06.374
[Cicha odpowiedź]

424
01:05:06.526 --> 01:05:21.600
To dosłownie kilka zdjęć z ekspozycji.

425
01:05:21.755 --> 01:05:31.518
Już pokazaliśmy tych zdjęć dosyć sporo, dlatego tak może zacznę troszkę przyspieszać, ale w ten sposób w Tarnowie były prezentowane zwoje i mniejsze prace.

426
01:05:31.726 --> 01:05:35.943
Tutaj po prawej stronie widzicie Państwo właśnie prace z cyklu "After the rift in time".

427
01:05:36.062 --> 01:05:55.662
I w Tarnowie także odbyło się oprowadzanie kuratorskie, które Ewa przygotowała wraz z Igorem i na tym spotkaniu była też Pani Anda Rottenberg, jak Państwo widzicie.

428
01:05:55.802 --> 01:06:04.140
W ogóle odbyło się też spotkanie w Tarnowie z Andą Rottenberg, która opowiadała o wystawie "Gdzie jest twój brat Abel", prawda?

429
01:06:04.287 --> 01:06:12.517
Tak ona tez jest, to była bardzo ciekawa wystawa z 75 roku, na której właściwie pierwszy raz spotkały się prace Kupferman'a i Marka.

430
01:06:12.634 --> 01:06:20.279
Państwo sobie wpiszą właśnie Anda Rottenberg BWA Tarnów to całe spotkanie, ten wykład jest nagrany i bardzo to jest też ciekawe.

431
01:06:20.411 --> 01:06:23.879
Bardzo łady dobór zdjęć tu jest.

432
01:06:24.034 --> 01:06:28.846
I ekspozycja Gdańska.

433
01:06:29.020 --> 01:06:37.614
Wystawę otwieraliśmy miesiąc temu 24 marca i można ją zobaczyć do 3 czerwca jeszcze u nas.

434
01:06:37.754 --> 01:06:49.108
Trochę inaczej wyglądała, wygląda w Gdańsku ze względu na samą architekturę galerii, także też pokazujemy inne, nie dokładnie te same prace Marka.

435
01:06:49.254 --> 01:06:58.655
Tak dosłownie też kilka zdjęć z Gdańskiej, tym razem, ekspozycji.

436
01:06:58.806 --> 01:07:06.390
Z takich kolejnych działań, które podejmiemy przy "Sprawnej ręce" to to, że w Noc Muzeów w Gdańsku Ewa oprowadzi po wystawie.

437
01:07:06.526 --> 01:07:18.372
Taka też myśmy chcieli, żeby te urodziny Kupferman'a w Jarosławiu odbywały się co rok, także też na pewno w tym rokuu w ramach festiwalu muzyki dawnej, która naprawdę Państwu polecamy ten festiwal.

438
01:07:18.519 --> 01:07:22.566
Też będzie jakieś wydarzenie artystyczne związane z Kupfermanem.

439
01:07:22.685 --> 01:07:25.519
W sierpniu przepraszam, pod koniec sierpnia.

440
01:07:25.690 --> 01:07:33.223
Ale też chciałam powiedzieć o jakiejś takiej refleksji czegoś co też nam, mi towarzyszyło przy okazji tego projektu.

441
01:07:33.386 --> 01:07:39.386
Myślę, że teraz jest taka tendencja do tego, że wszystko musi odbyć się już, teraz ,tak?


442
01:07:39.677 --> 01:08:05.093
Że właśnie mamy jakąś sytuację i trzeba szybko jakoś bardzo zareagować i a czasami jest tak, że właśnie, niektóre rzeczy mogą się wydarzyć za dwadzieścia lat albo za siedem i też myślę, że to też jest fajne, że czasami się coś nie uda od razu, że jakieś projekty lądują do szuflady, lądują do kosza, lądują na drugi plan.

443
01:08:05.244 --> 01:08:06.921
A potem okaże się, że nie wiem...

444
01:08:07.055 --> 01:08:22.083
Nie ma tej drugiej osoby, nie ma Kupferman'a, ale tak naprawdę ta rzecz, którą się stworzyło przed wielu laty może się udać tak w zupełnie innym miejscu i myślę, że to jest bardzo fajne i może kiedyś się coś nam jeszcze uda.

445
01:08:22.235 --> 01:08:29.578
Ale też ten twój pomysł Marek, z przed dobrych kilku lat mógł się wydarzyć.

446
01:08:29.726 --> 01:08:33.797
Słuchajcie ten, ta...

447
01:08:33.960 --> 01:08:48.018
Wystarczy tylko zwrócić uwagę na to, że pomijam 10 czy 30 lat wcześniej, które dla was były w utajeniu, nie?

448
01:08:48.173 --> 01:08:49.531
No bo nie wiedzieliście?

449
01:08:49.703 --> 01:09:04.712
Ale, że zaczynamy coś skubać i od razu wiemy, że chociaż w tyle głowy mamy to nieszczęsne słowo związane z wystawialnością, nie?

450
01:09:04.870 --> 01:09:07.460
Że trzeba pokazać.

451
01:09:07.604 --> 01:09:21.054
To od razu znajdujemy rodzaj takiej struktury i sieci powiązań między nami, przecież to się tworzy, bo trzeba się uczyć tego Kupferman'a i w ogóle sytuacji i to trwa dwa lata.

452
01:09:21.198 --> 01:09:27.557
Nie to, że dzień po dniu, bo to jest nierealne, ale sukcesywnie, że to jest...

453
01:09:27.679 --> 01:09:29.078
Jakby to powiedzieć?

454
01:09:29.505 --> 01:09:37.825
To jest piękny obraz tego, że czasem trzeba sobie dać na wszystko czas.

455
01:09:38.001 --> 01:09:54.963
Czasami życie za nas decyduje albo nieszczęśliwe okoliczności, że trwa długo i ciąży, ale gdy wszystko jest w porządku to czasem na każdą rzecz trzeba dać sobie czas.

456
01:09:55.102 --> 01:10:29.714
W związku z czym ten nasz 2 letni staż "Sprawnej ręki", właściwie można by do niego dodać, ze to jest "Sprawcza ręka", bo dużo rzeczy się zdarzyło, takich gdzie fakty materialne, wiadomo, ze one biją po oczach, ale przecież zanim doszło do tablicy do wmurowania tablicy dużo było innych ruchów i prania mózgów i zastanawialiśmy się i tak dalej.

457
01:10:29.714 --> 01:10:47.449
Ale, że to się toczyło i nie zostało w żaden sposób porzucone na wskutek, no nieszczęśliwych zbiegów okoliczności, które najczęściej są związane z brakiem kasy, nie?

458
01:10:47.598 --> 01:10:55.994
Że rzeczy się rozchodzą, bo nie ma pieniędzy, ale gdyby nawet w rezultacie, geniusz...

459
01:10:56.164 --> 01:11:02.012
Tak jak geniusz Kupferman'a przytłoczył Magdę, tak?

460
01:11:02.195 --> 01:11:03.027


461
01:11:03.171 --> 01:11:06.853
Tak geniusz, jakby to powiedzieć.

462
01:11:07.764 --> 01:11:20.018
Administracyjno-strategiczny Ewy też mnie przytłoczył, bo w końcu to nie jest tak prosto w tej sytuacji...

463
01:11:20.018 --> 01:11:22.874
[Wtrącenie się w wypowiedź] Są też szczęśliwe przypadki Marku.

464
01:11:23.016 --> 01:11:24.034
polskiej...

465
01:11:24.191 --> 01:11:29.511
Tak zdobyć, no w sumie kupę pieniędzy, żeby przeprowadzić taką operację.

466
01:11:29.639 --> 01:11:36.634
Ja od razu wiedziałem, że ona będzie trudna, ale przy geniuszu Ewy rzeczywiście przytłaczający...

467
01:11:36.793 --> 01:11:50.457
[Wtrącenie się w wypowiedź] Ale ja chciałam jeszcze Państwu powiedzieć, bo to jest śmieszna anegdota, to znaczy też projekt został odrzucony w Ministerstwie w ubiegłym roku, a ponieważ jesteśmy małą prowincjonalną galerią, więc mamy budżet jest dość ograniczony, więc tego rodzaju sprowadzenie prac nie byłoby możliwe, bez dodatkowego wsparcia.

468
01:11:50.637 --> 01:11:59.003
Ale szczęśliwie nam przyszły Światowe Dni Młodzieży, które odbywały się w Krakowie w ubiegłym roku i dzięki temu.

469
01:11:59.144 --> 01:12:12.151
No właśnie pisaliśmy ten projekt jako szalenie istotny dla osób, które będą odwiedzać także Tarnów przy okazji tego, także tym sposobem Kupferman wszedł w ogóle na listę.

470
01:12:12.291 --> 01:12:16.373
No i to jest właśnie przykład geniuszu, tak.

471
01:12:16.536 --> 01:12:20.614
Dlatego, że rzeczy się łączą nie w sposób samoistny.

472
01:12:20.765 --> 01:12:24.105
Oczywiście, że one się tak łączą, ale trzeba im nadać określony bieg.

473
01:12:24.465 --> 01:12:26.046
Szczególnie wobec urzędników.

474
01:12:26.241 --> 01:12:48.586
Spotykamy się w tym miejscu też nie przypadkowo, ponieważ tutaj dzięki zaangażowaniu Pani Anny Saciuk z zespołu Muzeum Sztuki w Łodzi na aktualnej odsłonie kolekcji, ponieważ prace Kupferman'a znajdują się w publicznych kolekcjach w Polsce w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie i w Muzeum Sztuki w Łodzi.

475
01:12:48.704 --> 01:12:57.354
I także prace Kupferman'a z kolekcji muzeum można oglądać na wystawie, do czego Państwa zachęcamy.

476
01:12:57.498 --> 01:13:03.454
Także na naszej Tarnowskiej, Gdańskiej wystawie pokazywaliśmy prace z Muzeum Sztuki w Łodzi.

477
01:13:03.598 --> 01:13:10.514
Dzięki uprzejmości Muzeum Łódzkiego wystawa została objęta patronatem 100 lat awangardy.

478
01:13:10.674 --> 01:13:27.726
Tutaj na koniec chmura tagów czy logotypów, ponieważ oczywiście kwestia organizacji, ale także współpracy między wieloma partnerami między wieloma instytucjami, ale także między wieloma osobami zaangażowanymi w ten projekt.

479
01:13:27.864 --> 01:13:42.814
Tutaj możecie Państwo dosłownie dostać kilka rzeczy, kilka instytucji, które jak już włączyły się jeszcze nie wspominam tutaj chociażby o konserwatorze zabytków, o wspólnocie mieszkaniowej, która wydawała pozwolenie na  umieszczenie tablicy.

480
01:13:42.948 --> 01:13:50.418
Tak naprawdę tych podmiotów było dużo, dużo więcej. Tutaj właściwie takie instytucje, które nam najbardziej pomogły przy całym projekcie.

481
01:13:50.574 --> 01:13:54.800
Bardzo dziękujemy.

482
01:13:54.995 --> 01:14:00.771
Jeśli ktoś z Państwa ma jakieś pytania to jesteśmy chętni, ale też możemy jakoś tak kulorawo, nieoficjalnie porozmawiać.

483
01:14:00.915 --> 01:14:16.822
No właśnie i myśleliśmy o tym, żeby zrobić dla Państwa, quiz jakiejś wiedzy, losowanie książek, ale tak jak powiedziałam po prostu je przywieźliśmy, więc myślę, że dzisiaj jeszcze a propos przypadków są imieniny Marka.

484
01:14:16.978 --> 01:14:32.222
Marek nie obchodzi imienin, ale dzisiaj są, ale my obchodzimy Marka imieniny, także są imieniny Jarosława, dyrektora tutejszej instytucji, więc w związku z tym myślę, że mamy prawo rozdać Państwu prezenty, tak?

485
01:14:32.370 --> 01:14:39.958
I tymi prezentami będą katalogi, ponieważ zdaję mi się, ze mamy dla wszystkich, tych którzy przyszli punktualnie.

486
01:14:40.134 --> 01:14:49.000
Bardzo Państwu dziękujemy. Dziękujemy bardzo za spotkanie.