Janusz Maria Brzeski

Z cyklu: Narodziny robota: Sielanka XX wieku (1)

Udostępnij:
Datowanie: 1933
Technika: fotokolaż
Materiały: papier
Rozmiar:wys. 35,4 cm, szer. 22,3 cm
Sposób nabycia:zakup
Data nabycia: 1980
Numer inwentarzowy: MS/SN/RYS/958

Opis dzieła

Prace fotograficzne przedstawiają napór techniki na życie człowieka. Zderzają jednostkę z siłą maszyny, wpisują ciało w rytm jej funkcjonowania. Zgodnie z diagnozą Brzeskiego, ludzie stopniowo stają się robotami – zachowują się i ubierają podobnie, mieszkają w podobnych wnętrzach. Ich praca, jak pisał Brzeski, „została zorganizowana na wzór maszyn”, a indywidualność stała się zbyteczna.


Zainteresowanie Brzeskiego miastem oraz techniką kolażu fotograficznego wiąże się z pobytem artysty w Paryżu, gdzie pracował jako fotomontażysta tygodnika "Vu". Po powrocie do Polski w 1930 r., Brzeski nawiązał współpracę z popularnymi w kraju magazynami, m.in. "As i Tajny detektyw".

Narodziny robota to cykl kolaży, w których, za pomocą awangardowej stylistyki, artysta konstruuje wizję stechnicyzowanej przyszłości. Choć poszczególnym pracom nie sposób odmówić wizualnej atrakcyjności, w „modernizującej się” rzeczywistości Brzeskiego erotyzm i urok cywilizacyjnego postępu miesza się z poczuciem alienacji i grozy. Wszak tytułowy robot to – wedle dramatu Karela Čapka, którego zwykło się uważać się za autora tego terminu – współczesny golem, maszyna o ludzkich cechach, skazana na bunt przeciwko swym panom.

Cyklowi kolaży towarzyszył autorski komentarz opublikowany na łamach "Kuriera Literacko-Naukowego", w którym artysta ostrzegał: „Praca tych ludzi, którzy jeszcze nie zostali zastąpieni przez maszynę, została zorganizowana na wzór maszyn”.

Krzysztof Kościuczuk (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 780-781).

Wystawy

Atlas nowoczesności. Ćwiczenia (II EDYCJA) [2021-10-01-2026-10-01]

Janusz Maria Brzeski

Janusz Maria Brzeski był jednym z najważniejszych twórców fotografii i filmu awangardowego w Polsce. Studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu. Początkowo w jego twórczości ujawniał się wpływ ekspresjonizmu widoczny w wyrazistych formach zachowanych drzeworytów. W drugiej połowie lat 20. XX wieku artysta zajął się jednak projektowaniem graficznym i fotografią. W latach 1929–1930 pracował w agencjach graficznych w Paryżu, m.in. współpracował z tygodnikiem „Vu”. Tam zapoznał się z surrealizmem, którego wpływy widoczne były w jego późniejszych kompozycjach, szczególnie w seriach fotomontaży, takich jak teka Sex...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także