Katarzyna Kobro

Akt (2)

Udostępnij:
Datowanie: ca. 1925/1927
Technika: rzeźba
Materiały: gips
Rozmiar:wys. 28 cm, szer. 17 cm, głęb. 32 cm
Sposób nabycia:dar
Data nabycia: 31.03.1930
Numer inwentarzowy: MS/SN/R/3

Opis dzieła

Odlew gipsowy należący do zestawu trzech niewielkich „Aktów kobiecych", hipotetycznie datowanych, a przekazanych w darze gminie miasta Łódź i włączonych 31 III 1930 do zbiorów  Muzeum. Dwie  rzeźby  w gipsie  artystka  wystawiła po  raz pierwszy  na „Salonie  Modernistów",  Warszawa  1928,  być  może właśnie z tego zespołu. W latach 30. „ Akty (1), (2) i (3)" prezentowane były w kolekcji muzealnej, początkowo w „Sali artystów łódzkich”,  następnie  w „Międzynarodowej  Kolekcji  Sztuki  Nowoczesnej". Autor wstępu do„Katalogu Działu Sztuki nr 1" (Łódź 1930) dostrzegł, iż są to dzieła „zajmujące doskonałym opanowaniem rzeźbiarskiej formy, ścisłą i celową logiką i architektoniką bryły”. Modelowała je  w glinie,  bezpośrednio  z natury, studiując  najpewniej  własne  ciało, do czego upoważnia porównanie ich form z zachowanymi fotografiami osobistymi. Postrzegała ten rodzaj twórczości w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”.„Akt" ten i wszystkie nam znane mają bryły zwarte, z założenia pozbawione jakichkolwiek otworów, co wyraźnie odróżnia je od rozwiązań Umberto Boccioniego czy Aleksandra Archipenki,  z którymi  w dotychczasowej  literaturze  zwykło  porównywać się poszukiwania Kobro, niejako w ślad za przedwojenną krytyką, zasugerowaną najpewniej ilustracyjnym materiałem porównawczym w „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (Łódź 1930). Ciało stanowi dla niej „jedność organiczną” w przestrzeni i jako takie posiada swe własne granice naturalne, w przeciwieństwie do „kompozycji przestrzeni" (abstrakcyjnego pojęcia nowoczesnej rzeźby) pozbawionej takich granic, a w myśl założeń unizmu przez otwarcie na przestrzeń zdolnej do włączenia się w jej nieskończoność. „Akty" analizowane z tego punktu widzenia ujawniają nam nie zbadany aspekt teorii unizmu. (...).

„Akt (2)" jest figurą kobiety siedzącej w pozycji skulonej, obejmującej ramionami podciągnięte nogi, z głową wspartą na kolanach i  jednocześnie  wtuloną  w  prawe  ramię.  Kompozycja  zamknięta w trójkącie. Forma modelowana gładko, linie ostre wyznaczają  tylko  niektóre  krawędzie  przełamywanych  płaszczyzn, akcentujące konstrukcyjne części ciała: na linii kręgosłupa łezkowate  wgłębienia  kondensujące  napięcie  mięśni grzbietu,  czy  w  partii  nóg  syntetyzujące  skośnymi  cięciami w jednym z widoków ich ustawienie. Figura  pozbawiona  twarzy,  odindywidualizowana.  Szczegóły anatomiczne  (piersi)  wymodelowane  wyraźnie  lecz  nie  drobiazgowo.  Ukształtowanie  bryły  porównywalne  z „Aktem  (1)" i „(3)". Autorka wykonała co najmniej jeszcze jeden znany nam gipsowy odlew niniejszego „Aktu", przeznaczony, co wynika ze źródeł, na sprzedaż. Być może jest on  tożsamy  z  odlewem  przechowywanym  od  lat  50.  aż  do końca lat 70. przez przyjaciółkę Kobro, Franciszkę Jackiewicz (Aleksandra Ozerkowska).  W  1964  r.  właścicielka  rzeźby, w porozumieniu  z córką  Kobro,  sporządziła  odlew  w brązie (nie sygn.) ustawiony później na nagrobku małżeństwa Jackiewiczów na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, obecnie zastąpiony kolejnym odlewem  w żeliwie. Brąz  natomiast  został  podarowany  do  zbiorów  warszawskiego  Muzeum  Narodowego. Autorski gips zmieniał właścicieli, w połowie lat 80. był wystawiany w Londynie.

Z  egzemplarza  przechowywanego  w  Muzeum  Sztuki  wykonano  także  odlew  w czarno  patynowanym  brązie.

Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 129

 

Opis dla osób ze spektrum autyzmu

Katarzyna Kobro zrobiła gipsową rzeźbę. Rzeźba przedstawia siedzącą kobietę. Kobieta jest przedstawiona w sposób uproszczony, zgeometryzowany. Obejmuje ciasno ramionami mocno podciągnięte do siebie, zgięte nogi. Kobieta ma pochylone plecy. Wydaje się, że chce schować głowę wciskając ją między kolanami. Katarzyna Kobro nie zaznaczyła na głowie kobiety rysów twarzy i włosów. Artystka pokazała syntetycznie jak układa się ciało skulonej kobiety. Prawdopodobnie Katarzyna Kobro pokazała w sposób syntetyczny swoją przyjaciółkę - Franciszkę Jackiewicz. Możemy tak sądzić, gdyż żeliwny odlew tej rzeźby znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie na nagrobku przyjaciółki Katarzyny Kobro. Postać skulonego człowieka pokazywał w swoich rzeźbach Auguste Rodin w 1890 roku. Zupełnie inaczej pokazywał ciało skulonego mężczyzny, a inaczej skulonej kobiety.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Katarzyna Kobro stworzyła  „Akt (2)" odlew gipsowy , który należy do cyklu trzech niewielkich  „Aktów kobiecych". Przekazała go w darze dla Łodzi. W 1930 roku został włączony do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi.  „Akty (1), (2), (3)" prezentowano w latach 30. w kolekcji łódzkiego muzeum. Możliwe, że kompozycja ta pokazywana była na wystawie „Salonu Modernistów” w Warszawie w 1928 roku.

Rzeźba przedstawia kobietę siedzącą w pozycji skulonej. Obejmuje ramionami podciągnięte nogi, głowę opiera na kolanach, wtulając ją jednocześnie w prawe ramię. Całość kompozycji została zamknięta w trójkącie. Bryła aktu jest zwarta, bez prześwitów, modelowana gładko. Charakterystyczne są linie ostre, które wyznaczają krawędzie przełamywanych płaszczyzn, akcentują konstrukcyjne części ciała: linię kręgosłupa, grzbiet czy partie nóg ze skośnymi cięciami. Występuje synteza formy. Rzeźba pozbawiona twarzy, brak w niej cech indywidualnych. Szczegóły anatomiczne zostały wymodelowane wyraźnie, ale nie drobiazgowo np. piersi. Kształt bryły podobny do  „Aktu (1)". Artystka postrzegała taki rodzaj sztuki w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”. Ze źródeł historycznych wynika, że Katarzyna Kobro wykonała jeszcze co najmniej jeden znany gipsowy odlew tegoż  „Aktu", przeznaczony na sprzedaż. Przyjaciółka artystki - Franciszka Jackiewicz przechowywała od lat 50 do lat 70 rzeźbę, która mogła być powyższym aktem. W 1964 roku właścicielka pracy, w porozumieniu z Niką Strzemińską, sporządziła odlew w brązie ustawiony później na nagrobku małżeństwa Jackiewiczów na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Obecnie został on zastąpiony kolejnym odlewem w żeliwie. Odlew z brązu został podarowany do zbiorów Muzeum Narodowego. Autorski  „Akt (2)" zmieniał właścicieli, w połowie lat 80 był wystawiany w Londynie. Z odlewu przechowywanego w Muzeum Sztuki w Łodzi wykonano także odlew w czarno patynowym brązie.

Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy a.r. Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Wystawy

PROTOTYPY 6: ALICJA BIELAWSKA, Na przecięciu linii [2022-04-01-2022-06-05]
Sala Neoplastyczna. Stan początkowy [2023-05-31-2024-12-31]
Katarzyna Kobro (1898-1951). W setną rocznicę urodzin. [1998-10-21-1999-01-17]
a.r.Artistes revolutionnaires de Łódź [2001-10-17-2002-01-06]
Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [1956-12-01-1957-01-01]
Poruszone ciała. Choreografie nowoczesności
A Polish Avant-garde, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [2018-10-24-2019-01-14]
Kobro & Strzemiński - A Polish Avant-garde [2019-03-23-2019-06-30]
Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy [2019-10-04-2020-02-02]

Bibliografia

Karnicka Zenobia, Janina Ładnowska, Elżbieta Fuchs, Katarzyna Kobro 1889-1951. W setną rocznicę urodzin, Jacek Ojrzyński, Łódź : Muzeum Sztuki Łódź, 1998, s. 129.,Skalska A., O akcie, którego nie ma, „Rocznik Rzeźba Polska. Figuracja w rzeźbie polskiej XI

Katarzyna Kobro
Katarzyna Kobro

Rzeźbiarka i teoretyczka sztuki, była jedną z najwybitniejszych artystek związanych z awangardą międzywojenną w Polsce. Urodziła się w Moskwie w rodzinie o niemieckich korzeniach. Od 1917 roku studiowała w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w Moskwie (później II Państwowe Wolne Pracownie Artystyczne) i szybko związała się ze środowiskiem lewicy konstruktywistycznej. W tym czasie poznała też swojego przyszłego męża, Władysława Strzemińskiego. W 1920 roku artystka przeniosła się do Smoleńska, gdzie współpracowała ze Strzemińskim, m.in. projektując plakaty dla Rosyjskiej Agencji Telegraficznej, ROSTA i uczestnicząc w obradach...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty