Władysław Strzemiński

Powidok światła. Rudowłosa

Udostępnij:
Datowanie: 1949 r.
Technika: malarstwo olejne
Materiały: płótno, farba olejna
Rozmiar:wys. 82 cm, szer. 65 cm
Numer inwentarzowy: MS/SN/M/232

Opis dzieła

Obrazy z cyklu „powidoków” to efekty badań Strzemińskiego nad zjawiskami związanymi z fizjologią widzenia. Artysta starał się oddać działanie oka. Po silnym wizualnym bodźcu siatkówka odreagowuje. Mimo zamkniętych powiek emituje do mózgu kontrastowy obraz. Strzemiński był artystą, pedagogiem i teoretykiem. W wydanej pośmiertnie „Teorii widzenia” (1958) opracował koncepcję świadomości wzrokowej.

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Powidok światła. Rudowłosa to obraz abstrakcyjny. Obraz abstrakcyjny nie przypomina obrazów z codziennego świata. Sztuka abstrakcyjna używa kolorów, linii i kształtów, ale one nie pokazują rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi.

Sztuka abstrakcyjna jest wynalazkiem XX wieku. W sztuce wcześniejszych czasów nie ma sztuki abstrakcyjnej.

Władysław Strzemiński namalował obraz, który pokazuje, jak oko widzi. Każdy człowiek widzi dzięki oczom. To zmysł wzroku.

Oko widzi światło. Światło – albo światło słońca, albo światło ognia, albo światło żarówki – robi ślad na dnie oka. Ten ślad jest w oku bardzo krótki czas.Ale kiedy światło jest silne, wtedy zostawia ślad w oku na długo. Bo oko to część ciała. Każda część ciała męczy się. Oko męczy się od światła.

Ślad światła wewnątrz oka to powidok. Im silniejsze światło dostało się do oka, tym silniejszy jest powidok. Powidok przypomina obraz tego, co widziało oko, nawet gdy człowiek już ma oczy zamknięte. Powidok szybko zanika.

Strzemiński namalował obraz, który przypomina ślad światła wewnątrz oczu – powidok.

Strzemiński nie namalował kształtów równo – bo oko porusza się. Strzemiński podzielił obraz czarną linią między czarnymi punktami. Ta linia przypomina drogę ruchu oczu.

Na środku obrazu Strzemiński namalował czerwone usta. Dlatego niektórzy ludzie widzą na obrazie portret kobiety. Ona ma falujące, pomarańczowe włosy. To może być Hanka Orzechowska. Strzemiński miał z nią romans.

Autor skryptu: Leszek Karczewski

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Obraz pod tytułem Powidok światła. Rudowłosa autorstwa Władysława Strzemińskiego powstał ok. 1949 roku. Technika – olej na płótnie, wymiary 82 cm na 65 cm.

Jest to obraz abstrakcyjny, składa się z nieregularnych plam, liczne wielokolorowe linie faliste, wypukłe jak i wklęsłe, niektóre bez początku i końca. Czarna łamana linia prosta.

 Faktura pracy jest bardzo gruba. Krótkie wielokolorowe pociągnięcia pędzla. Po dokładnym przyjrzeniu się, z pracy wyłaniają się fale rudych włosów i czerwonych ust.

Jest to praca z cyklu Powidoki, który powstał w latach ok. 1948-49.

Zjawisko powidoków badane było przez Władysława Strzemińskiego. Opisuje i analizuje to zjawisko w książce pt. Teoria widzenia, która jest zbiorem wykładów z historii sztuki wygłaszanych przez Strzemińskiego na Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, a publikowana po śmierci artysty.

Powidok wiąże się z okiem, percepcją widzenia. Oko zapamiętuje widziany obraz, a gdy zamkniemy oczy, powidok pojawia się pod powiekami. Zjawisko powidoków jest na styku percepcji wzrokowej i pamięci. Trwa krótko, trudno je uchwycić, a artysta próbuje je namalować.

Autor skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

Rudowłosa to dziewczyna widziana na tle okna. Światło Słońca przeszywa ten widok tak silnie, że w oku oglądającego powstaje abstrakcyjna gra form – odblasków barw i widzianych kształtów. Rama okna rozpada się na łamaną linię, twarz dematerializuje się w trapezowym snopie rozedrganego blasku, włosy zamieniają się w ogniste języki i jedynie usta pozostają niewzruszone. To studium widzenia – obraz tworzony przez ruchy gałki ocznej i mechanizm działania siatkówki. Obraz jest przykładem kompozycji solarystycznych, którymi Strzemiński zajął się po II wojnie światowej. Powidoki były zapisami zjawisk wiązanych z fizjologią widzenia. Powidok, czyli odbicie widzianego obrazu w oku, zależał od światła, ale także od patrzącego, uwarunkowany jego biologicznym rytmem. Już w pismach z lat 30. Strzemiński wprowadził termin zawartości wzrokowej, rozumianej jako ilość uświadamianych wrażeń wzrokowych. Świadomość wrażeń wzrokowych – lub jak później ją nazwał – świadomość widzenia decydowała o wyglądzie dzieł sztuki. Świadomość ta ulegała ewolucji w biegu dziejów ku coraz większej wiedzy na temat praw widzenia. Ta koncepcja sztuki została wyłożona w wydanej pośmiertnie Teorii widzenia (1958).

Paulina Kurc-Maj (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [373])

Władysław Strzemiński
Władysław Strzemiński

Władysław Strzemiński, artysta i teoretyk, był czołowym przedstawicielem awangardy międzywojennej w Polsce. Urodził się w zaborze rosyjskim, w Mińsku, w rodzinie polskiej. Studiował w elitarnej Wojskowej Szkole Inżynieryjnej im. cara Mikołaja w Petersburgu. Podczas pierwszej wojny światowej doznał poważnych obrażeń, w wyniku których stracił jedną rękę, nogę i widzenie w jednym oku. Od 1917 roku bliżej zainteresował się sztuką i wtedy – lub rok później – poznał też swoją przyszłą żonę, Katarzynę Kobro. Od 1918 aktywnie działał w środowisku konstruktywistów rosyjskich. Już wtedy uczestniczył w posiedzeniach Pododdziału...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty