Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Kompozycja jest wykonana z prefabrykowanych elementów przemysłowych. Do wygiętej wstęgi artystka dodała abstrakcyjne figury koła i krzyża, połączone ostrzem piły do cięcia metalu. Napięcia między nimi tworzą wrażenie ruchu. Rzeźba jest jedną z dwóch konstrukcji wiszących Kobro.

Opis kuratorski

Druga z rzeźb wiszących rozwiązująca w inny sposób zagadnienie ruchu w przestrzeni. Wykonana najpewniej również w Smoleńsku, całkowicie z materiałów prefabrykowanych, skonstruowana tak, że „wzajemny układ poszczególnych form wobec siebie nie był stały, napięcie i drganie stalowych elementów powodowało nowe właściwości dynamiczne i  sprawiało, że części rzeźby pozostawały jak gdyby w ciągłym ruchu”. Jednocześnie w „przestrzeni wyznaczonej przez – uzyskany ze skręconej obręczy – pełny wewnętrznej energii dynamiczny kształt umieściła symboliczne znaki, praformy suprematyzmu – koło i krzyż” (J. Zagrodzki). Tenże sam autor stawia realizacje wiszące Kobro, w tym tę drgającą w przestrzeni, wśród pierwszych eksperymentów kinetycznych, równoległych do  poszukiwań w tym zakresie Nauma Gabo i László Moholy Nagy’ego. Z kolei U. Grzechca w swej analizie odwołuje się do porównań np: z „Konstrukcją Nr. 557" Konstantego Miedunieckiego, wykazując innowacyjność rozwiązań Kobro w stosunku do współczesnych. Także losy tej rzeźby są nam nie znane. Zapisy w katalogach wystaw, recenzjach, wzmianki nie pozwalają na identyfikację. Pełna rekonstrukcja dokonana w oparciu o zachowaną fotografię z wykorzystaniem znormalizowanej piły do cięcia metalu, tak jak w oryginale (por. kat. II.3). Identyfikacja tego elementu umożliwiła autorowi projektu odtworzenie wymiarów  pozostałych części z dużą dozą prawdopodobieństwa. Szczególną  trudność stanowiło jednak wyznaczenie miejsc, kątów nachylenia i techniki połączeń poszczególnych elementów jako stabilizujących całą formę, w widoku jak na zachowanej fotografii oryginału. Pierwszy wykonany przez B. Utkina egzemplarz założenia tego nie spełniał zadowalająco, dopiero przeprowadzane na wniosek projektanta kolejne próby doprowadziły do uzyskania w 1979 roku rekonstrukcji aktualnie prezentowanej, choć także nie wolnej od błędów. Makietę tej konstrukcji wykorzystano również w filmie J. Robakowskiego w 1971 roku. Rekonstrukcję pokazano natomiast na wzmiankowanej już wystawie w Essen i Otterlo w 1973 roku.

Kopia rekonstrukcji w kolekcji Muzeum Narodowego, Warszawa (depozyt J. Zagrodzkiego). Inne egzemplarze o nie znanej nam proweniencji w zbiorach prywatnych.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 124 i 144 )

Katarzyna Kobro wykonała  „Konstrukcję wiszącą (2)" w latach 1921-1922. To druga z prac wiszących, która podejmuje problem ruchu w przestrzeni. Prawdopodobnie pochodzi z pracowni smoleńskiej. Pierwotnie została stworzona z prefabrykowanych materiałów tj. stalowa obręcz, piła do metalu, żelazne koło, krzyżak.

Formę rzeźby stanowi powyginana w różnych kierunkach metalowa obręcz. Poszczególne elementy pracy charakteryzuje różny stopień napięcia i drgania. Można odnieść wrażenie jakoby części składowe konstrukcji pozostawały w ciągłym ruchu. Artystka wewnątrz dynamicznego kształtu umieściła symboliczne znaki: koło i krzyż. Badacze utożsamiają je z praformą suprematyzmu. „Konstrukcja wisząca (2)" swoją formą i oddziaływaniem w przestrzeni pokazuje pierwsze eksperymenty kinetyczne. Oryginał konstrukcji uznano za zaginiony. Na jej temat nie ma również informacji w katalogach wystaw czy recenzjach.

Rekonstrukcji rzeźby dokonał Bolesław Utkin, w oparciu o zachowaną fotografię. Użył piły do cięcia metalu, tak jak w oryginale. Dzięki temu elementowi udało się odtworzyć prawdopodobne wymiary pozostałych elementów konstrukcji. Największe wyzwanie stanowiło wyznaczenie miejsc, kątów nachylenia poszczególnych elementów. Pierwszy zrekonstruowany egzemplarz rzeźby nie był zadowalający toteż w 1979 roku Bolesław Utkin ponownie podjął się zadania. Wykonał rekonstrukcję pracy, którą się obecnie prezentuje.

Makietę tej konstrukcji wykorzystano w filmie Józefa Robakowskiego w 1971 roku. Rekonstrukcję rzeźby pokazano na wystawie „Constructivism in Poland rok 1923-1926, Blok, Praesens, „a.r." przygotowanej przez Muzeum Sztuki, Łódź w Essen i Otterlo 1973.

Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy „a.r.". Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

Katarzyna Kobro zrobiła rzeźbę z cienkiej metalowej wstęgi. Metalowa wstęga to część taśmowej piły do cięcia metalu. Metalowa wstęga to część tnąca mechanicznej piły, używanej w fabrykach. Dwa końce miękko poskręcanej wstęgi są przyczepione do metalowego brzeszczotu. Brzeszczot to krótki kawałek metalowej taśmy wykorzystywany do ręcznej piły, do cięcia metalu. Metalowe kółko jest przyczepione na końcu brzeszczotu. Metalowe kółko jest pochylone ukośnie. Na środku brzeszczotu jest przyczepiony krzyżyk. Równoramienny krzyżyk jest skierowany ku środkowi rzeźby. Katarzyna Kobro wykorzystała metalową taśmę do zrobienia lekkiej rzeźby. Rzeźba jest zawieszona na cienkim drucie. Drut jest tak cienki, że możemy go nawet nie zauważyć. Rzeźba lekko porusza się w powietrzu. Odblaski światła od połyskliwej srebrzystej taśmy ciągle się zmieniają.  Rzeźba ma wiele dziur. Rzeźba łączy się z powietrzem, z przestrzenią.  

Jest to rzeźba abstrakcyjna. Nie przedstawia człowieka, konia ani kwiatka. Rzeźba jest geometryczna. Rzeźba wydaje się lecieć. Rzeźba może się kojarzyć z galaktyką spiralną.
Katarzyna Kobro wykorzystała taśmę metalową, która ma standardowe wymiary wynikające z obliczonych matematycznie norm technicznych. Katarzyna Kobro w szkole bardzo interesowała się biologią i matematyką. Rodzice Katarzyny Kobro chcieli, żeby poszła na medycynę, ale ona wolała zostać rzeźbiarką.  

Katarzyna Kobro nawiązuje do obrazów i rzeźb innych artystów. Koło i krzyż wykorzystywał w swoich obrazach Kazimierz Malewicz („Mistyczny suprematyzm", 1920/1922). Aleksander Rodczenko zrobił przestrzenną „Wiszącą konstrukcję", 1920. Rzeźby, które wyglądają jakby się ruszały, robili też, w tym samym czasie László Moholy-Nagy i Naum Gabo.

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko